Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest zbadanie, w jakim zakresie refleksja autorów zaliczanych do transhumanizmu odnosi się do zagadnienia istnienia Boga. Metodą analizy porównawczej wybranej literatury zbadane zostaną zarówno te nurty transhumanizmu, które usiłują pogodzić jego postulaty z zastanymi formami religii, jak i te, które explicite wykluczają wiarę w istnienie Boga. Idea Siły wyższej może się w nich pojawiać jako autonomiczna siła kierująca rozwojem wszechświata. Atrybuty boskie bywają też przypisywane post-człowiekowi w jego uzyskanym – dzięki postępowi technicznemu – nieśmiertelnym istnieniu i wolności od wszelkich ograniczeń. Quasi-boskie cechy ma także Superinteligencja – samoświadoma, niepodzielnie rządząca oraz napełniająca sobą wszystko technologiczna Siła Wyższa. Z dokonanych analiz można wyprowadzić wniosek, że problemem jest tu wykrzywiony obraz Boga jako konkurenta człowieka w osiąganiu doskonałości. Nie ulega wątpliwości, że szczególnie w zsekularyzowanych społeczeństwach Zachodu, myśl transhumanistyczna zdaje się rzeczywiście wypełniać lukę pozostałą po odrzuceniu Boga i religii.
Bibliografia
Bortkiewicz, Paweł. 2015. „Religia i Bóg w świecie transhumanizmu”. Ethos, 28(3): 114-127.
Bostrom, Nick. 2003. The Transhumanism FAQ. A General Introduction. Dostęp: 18.01.2025. https://nickbostrom.com/views/transhumanist.pdf.
Bostrom, Nick. 2016. Superinteligencja. Scenariusze, strategie, zagrożenia. Gliwice: Helion.
Cannon, Lincoln. 2015. „What is Mormon transhumanism?”. Theology and Science, 13(2): 202-218. Dostęp: 17.01.2025. https://philarchive.org/archive/CANWIMv1. DOI: https://doi.org/10.1080/14746700.2015.1023992
Compleston, Frederic. 2004, Historia filozofii. Tom 3. Od Ockhama do Suáreza, przeł. Sylwester Zalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Damour, Franck. 2017. „Le transhumanisme. Une idée Chrétienne devenue folle?”. Études, 7: 51-62.
Franciszek. 2024. Address to participants in the 2024 Lemaître Conference of the Vatican Observatory (20 VI 2024). Dostęp: 05.07.2024. https://www.vatican.va/content/francesco/en/speeches/2024/june/documents/20240620-specola-vaticana.html.
Fuchs, Thomas. 2022. Verteidigung des Menschen. Grundfragen einer verkörperten Anthropologie. Berlin: Suhrkamp.
Gaudet, Mathew J. i in. 2024. Encountering Artificial Intelligence: Ethical and Anthropological Investigations. Eugene, Oregon (OR): Pickwick Publications.
Gutowski, Piotr. 2017. „Nowy ateizm”. W: Filozofia Boga. Część I. Poszukiwanie Boga, red. Stanisław Janeczek i Anna Starościc, 427-439. Lublin: Wydawnictwo KUL. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv3hvcb2.20
Harari, Yuval Noah. 2018. Homo deus. Krótka historia jutra, tłum. Michał Romanek. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Harari, Yuval Noah. 2024. Nexus. Krótka historia informacji od epoki kamienia do sztucznej inteligencji. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Hołub, Grzegorz. 2022. „O możliwości religii transhumanistycznej. Ocena personalistyczna”. W: Transhumanizm. Wieloaspektowość zagadnienia, red. Piotr Duchliński i Grzegorz Hołub, 213-250. Kraków: Wyd. Akademii Ignatianum.
Huxley, Julian. 1927. Religion without revelation. New York – London: Harper & Brothers Publishers.
Huxley, Julian. 2015. „Transhumanism”. Ethics in Progress, 6(1): 12-16. Doi: 10.14746/eip.2015.1.2. DOI: https://doi.org/10.14746/eip.2015.1.2
Kampowski, Stephan. 2019. „Human desire and transhumanism”. Personalist Bioethics, 9: 55-82. DOI: https://doi.org/10.35230/pb.2019.9.2.55
Księga Mormona. Jeszcze jedno świadectwo o Jezusie Chrystusie. 1981. https://www.churchofjesuschrist.org/bc/content/shared/content/polish/pdf/language-materials/34406_pol.pdf.
Kurzweil, Ray. 2018. Nadchodzi osobliwość. Kiedy człowiek przekroczy granice biologii. Warszawa: Kurhaus.
Kurzweil, Ray. 2024. Osobliwość coraz bliżej. Kiedy połączymy się z AI. Warszawa: Grupa Wydawnicza Relacja.
Lekka-Kowalik, Agnieszka. 2022. „Transhumanistyczna utopia i jej problematyczna koncepcja szczęśliwości”. W: Transhumanizm. Wieloaspektowość zagadnienia, red. Piotr Duchliński i Grzegorz Hołub, 251-271. Kraków: Wyd. Akademii Ignatianum.
Lennox, John C. 2020. 2084. Sztuczna inteligencja i przyszłość ludzkości, tłum. Zbigniew Kościuk. Warszawa: Fundacja Prodoteo.
Lewis, Clive Staples. 2015. Koniec człowieczeństwa, tłum. Magda Sobolewska. Kraków: Esprit.
Misztal, Dawid. 2017. „Religijne aspekty transhumanizmu”. W: Granice sacrum. Wymiary religijności w myśli współczesnej, red. Pawel Grabarczyk i Tomasz Sieczkowski, 135-156. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
More, Max. 2013. „The Philosophy of Transhumanism”. W: The transhumanist Reader, red. Max More i Natasha Vita-More, 3-17. Malden, MA: Wiley-Blackwell [More 2013a]. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118555927.ch1
More, Max. 2013. „A Letter to Mother Nature”. W: The transhumanist Reader, red. Max More i Natasha Vita-More, 449-450. Malden, MA: Wiley-Blackwell [More 2013b]. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118555927.ch41
O’Gieblyn, Meghan. 2017. God in the machine: My strange journey into transhumanism. Dostęp: 25.09.2024. https://www.theguardian.com/technology/2017/apr/18/god-in-the-machine-my-strange-journey-into-transhumanism.
Pearce, David. 2012. „The Biointelligence Explosion. How Recursively Self-Improving OrganicRobots will Modify their Own Source Codeand Bootstrap Our Way to Full-SpectrumSuperintelligence”. W: Singularity Hypotheses. The Frontiers Collection, red. Amnon H. Eden i in., 199-236. Berlin – Heidelberg: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-32560-1_11
Peterson, Gregory R. 2003. Minding God. Theology and the cognitive sciences. Minneapolis: Fortress Press.
Rähme, Boris. 2021. „Is transhumanism a religion?”. W: Religion in the Age of digitalization, red. Giulia Isetti i in., 119-134. London – New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780367809225-13
Roy, Jessica. 2014. „The Rapture of the Nerds”. Time, 17 IV 2014. Dostęp: 30.12.2024. https://time.com/66536/terasem-trascendence-religion-technology/.
Sandberg, Anders. 2013. „Morphological Freedom – Why We NotJust Want It, but Need It”. W: The transhumanist Reader, red. Max More i Natasha Vita-More, 56-64. Malden, MA: Wiley-Blackwell.
Sloterdijk, Peter. 1999. „Regeln für den Menschenpark. Ein Antwortschreiben zu Heideggers Brief über den Humanismus”. W: Nicht Gerettet. Versuche nach Heidegger, red. Peter Sloterdijk, 302-337. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Smith, George Albert. 2011. Nauki Prezydentów Kościoła. Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Salt Lake City, Utah. Dostęp: 18.01.2025. https://www.churchofjesuschrist.org/study/manual/teachings-george-albert-smith/chapter-7?lang=pol.
Smith, J. Wesley. 2022. „The Impossibility of Christian Transhumanism”. First Things, 2022. Dostęp: 07.12.2024. https://www.firstthings.com/web-exclusives/2022/03/the-impossibility-of-christian-transhumanism.
Taylor, Charles. 2010. Nowoczesne imaginaria społeczne, tłum. Adam Puchejda i Karolina Szymaniak. Kraków: Znak.
Young, Simon. 2006. Designer Evolution. A transhumanist manifesto. New York: Prometheus Books.
Zoltan, Istvan. 2014. I’m an Atheist, Therefore I'm a Transhumanist. Dostęp: 07.12. 2024. https://www.huffpost.com/entry/im-an-atheist-therefore-i_b_4388778.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Marian Machinek

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
