Społeczna odpowiedzialność klastrów – przyczynek do dyskusji nad etycznym wymiarem strategii struktur klastrowych
Okładka czasopisma Teologia i Moralność, tom 20, nr 1(38), rok 2025, tytuł Sztuczna inteligencja i transhumanizm
PDF

Słowa kluczowe

klaster
inicjatywy klastrowe
sieci
społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)

Jak cytować

Guzdek, S. (2025). Społeczna odpowiedzialność klastrów – przyczynek do dyskusji nad etycznym wymiarem strategii struktur klastrowych. Teologia I Moralność, 20(1(38), 249–265. https://doi.org/10.14746/TIM.2025.38.1.16

Abstrakt

Formalizowanie współpracy pomiędzy wieloma grupami interesariuszy – takimi jak środowiska akademickie, przemysł, sektor usług, stowarzyszenia czy inne inicjatywy lokalne – prowadzące do tworzenia stałych struktur, umożliwia osiąganie unikalnych celów ekonomicznych, środowiskowych, a także społecznych. Mnogość tych struktur sprawia, że konieczne staje się objaśnienie różnic w ich definiowaniu oraz funkcjonowaniu. W opracowaniu dokonano analizy definiowania klastrów w wąskim i szerokim ujęciu, a także przedstawiono różnice pomiędzy pojęciami: klaster, inicjatywa klastrowa oraz sieć powiązań. Celem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie: czy istnieje uniwersalne podejście do społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR – Corporate Social Responsability) w odniesieniu do struktur klastrowych? W poszukiwaniu odpowiedzi na powyższe pytanie posłużono się metodą desk research. Ponadto podjęto próbę scharakteryzowania społecznej odpowiedzialności biznesu w odniesieniu do struktur klastrowych. W wyniku przeprowadzonych rozważań ustalono, iż nie istnieje jedna uniwersalna metoda realizacji koncepcji CSR w strukturach klastrowych.

https://doi.org/10.14746/TIM.2025.38.1.16
PDF

Bibliografia

Alberti, Fernando G. i Federica Belfanti. 2019. „Creating shared value and clusters. The case of an Italian clusterinitiative in food waste prevention”. Competitiveness Review, 29(1): 39-60. DOI: https://doi.org/10.1108/CR-01-2017-0008

Battaglia, Massimo i in. 2006. A „cluster” approach for the promotion of CSR among SMEs. EABIS/CBS International Conference, The Social Responsibility of Small and Medium Sized Enterprises. Integration of CSR into SMEs Business Practices, Copenhagen Business School, Copenhagen, 26.10.2006: 2.

Buczkowski, Bogdan i in. 2016. Społeczna odpowiedzialność biznesu. Studia przypadku firm międzynarodowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Carrigan, Marylyn i in. 2017. „The Fine Jewellery Industry: Corporate Responsibility Challenges and Institutional Forces Facing SMEs”. Journal of Business Ethics, 143: 681-699.

Cieślak, Edyta. 2015. „Rozwój klastra od inicjatywy do fazy wzrostu na przykładzie klastra SIDE-CLUSTER”. Ekonomia XXI Wieku, 2: 40-54.

Commission-Enterprise Directorate General. 2003. Final report of the expert group on enterprise clusters and networks. Bruksela.

Cooke, Philip. 2002. „Knowledge economies: Clusters, learning and cooperative advantage”. London: Routledge. Cytat w: Marian Gorynia i Barbara Jankowska. 2008. Klastry a międzynarodowa konkurencyjność i internacjonalizacja przedsiębiorstwa. Warszawa: Difin, 35.

DeBresson, Christian. 1996. „Why innovative activities cluster. W: Economic Interdependence and Innovative Activity: An Input-Output Analysis, red. Christian DeBresson, 149-164. UK: Edward Eldar Cheltenham.

Dijk van, M. P. V. i Á. Sverrisson. 2003. „Enterprise clusters in developing countries: mechanisms of transition and stagnation. Entrepreneurship & Regional Development, 15(3): 183-206. DOI: https://doi.org/10.1080/08985620210159239

Dyba, Wojciech. 2017. „Klastry meblarskie na tle struktury przestrzennej przemysłu meblarskiego w Polsce”. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 31(1): 38-51. DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.311.3

Enright, Michael. 1996. „Regional Clusters and Economic Development: A Research Agenda”. W: Business Networks: Prospects for Regional Development, red. Udo H. Staber, Norbert V. Schaefer i Basu Dev Sharma, 190-213. Berlin: Walter de Gruyter.

Enright, Michael. 1992. „Why Local Clusters Are the Way to Win the Game”. World Link, 5: 24-25.

European Commission. 2019. European Panorama of Clusters and Industrial Change 2019. Emerging industries: Driving strength in 10 cross-sectoral industries. https://ec.europa.eu/growth/content/trends-european-clusters-results-2019-european-panorama-trends-and-priority-sectors-reports_enEuropean.

Feser, Edward. 1998. „Old and new theories of industry clusters”. W: Clusters and Regional Specialisation: On Geography, Technology, and Networks, red. Michael Steiner, 18-40. London: Pion.

Freeman, R. E. i S. R. Velamuri. 2008. „A new approach to CSR: Company Stakeholder Responsibility”. W: Corporate Social Responsibility. Responsibility. Reconciling Aspiration with Application, red. A. Kakabadse i M. Morising. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Gontar, B. i Z. H. Gontar. 2014. „Potencjał ekonomiczny społecznej odpowiedzialności klastrów innowacyjnych”. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, No. 253: 73-84.

Gorynia, Marian i Barbara Jankowska. 2008, Klastry a międzynarodowa konkurencyjność i internacjonalizacja przedsiębiorstwa. Warszawa: Difin.

Hąbek, P. 2009, „Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw jako koncepcja firmy zorientowanej na interesariuszy”. Kwartalnik naukowy Organizacja i zarządzanie, 2(6):79.

Jankowiak, A. H. 2014a. „Wpływ klastrów na konkurencyjność i innowacyjność regionów. W: Klastry jako nośnik innowacyjności przedsiębiorstw i regionów. Czy doświadczenia azjatyckie można wykorzystać w warunkach gospodarki polskiej?, red. B. Drelich-Skulska, A.H. Jankowiak i S. Mazurek, 46-49. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Jankowiak, A. H. 2014b. „Klastry jako nośnik innowacyjności – ujęcie teoretyczne”. W: Klastry jako nośnik innowacyjności przedsiębiorstw i regionów. Czy doświadczenia azjatyckie można wykorzystać w warunkach gospodarki polskiej?, red. B. Drelich-Skulska, A.H. Jankowiak i S. Mazurek, 27-28. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Kaźmierski, J. i S. Kaźmierska. 2015. „Klastry jako potencjał rozwojowy regionu”. Logistyka, 3: 2144-2150.

Kowalski, Arkadiusz. 2013. Znaczenie klastrów dla innowacyjności gospodarki w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.

Lis, Anna M. i Adrian Lis. 2014. Zarządzanie kapitałami w klastrach. Kapitał społeczny, kulturowy, ekonomiczny i symboliczny w strukturach klastrowych. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

Markowski, Tadeusz. 2008. „Teoretyczne podstawy rozwoju lokalnego i regionalnego”. W: Gospodarka regionalna i lokalna, red. Zbigniew Strzelecki, 13-28. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Maskell, P. i L. Kebir. 2005. What Qualifies as a Cluster Theory? DRUID Working Paper No 05-09: 1.

OECD. 2004. Clusters in Transition Economies (draft). OECD LEED Programme. Paryż.

Padmore, T. i H. Gibson. 1998. „Modeling regional innovation and competitivensess”. W: Local and Regional Systems of Innovation., red. J. de la Mothe i G. Paquet, 57. Boston – Dordrecht – London: Kluwer Academic Publisers.

PARP. 2018. Benchmarking klastrów w Polsce – edycja 2018. Raport ogólny. Warszawa.

Piotrowski, Maciej i in. 2014, „Analiza wybranych źródeł informacji oraz opracowanie dobrych praktyk, propozycji standardów zarządzania klastrem i wskaźników spełnienia standardów oraz instrukcji stosowania standardów. Część diagnostyczna. Warszawa: PARP.

PN-ISO 26000. 2012. Wytyczne dotyczące społecznej odpowiedzialności. Warszawa: Polski Komitet Normalizacyjny.

Porter, Michael E. 1998. On competition. Boston: Harvard Business School.

Porter, Michael E. 2000. „Location, Competition and Economic Development: Local Clusters in the Global Economy”. Economic Development Quarterly, 14(1): 15-31. DOI: https://doi.org/10.1177/089124240001400105

Porter, Michael E. 2001. Porter o konkurencji. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Rabelotti, R. 1995. „Is There an Industrial District Model? Footwear Districts in Italy and Mexico Compared”. World Development, 23(1): 29-41. DOI: https://doi.org/10.1016/0305-750X(94)00103-6

Remmé, Jopp H. M. 2015. „Corporate Social Responsibility in the Netherlands. W: Corporate Social Responsibility in Europe. CSR, Sustainability, Ethics & Governance, red. Samuel O. Idowu i in. Cham, Switzerland: Springer.

Roelandt, Theo J.A. i Pim den Hertog. 1999. „Cluster Analysis and Cluster-Based Policy Making in OECD Countries: An Introduction to the Theme. W: Boosting Innovation: The Cluster Approach, 9-23. Paris: OECD.

Rojek-Nowosielska, Magdalena. 2014, „Corporate social responsibility level – theoretical approach”. Management, 18(1).

Rojek-Nowosielska, Magdalena. 2017. „Definicja CSR według normy ISO 26000 a praktyka gospodarcza”. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 79.3: 213-224.

Rosenfeld, Stuart A. 1996. Overachievers: Business Clusters That Work, Prospects for Regional Development. Chapel Hill, NC: Regional Technology Strategies.

Rosenfeld, Stuart A. 1997. „Bringing business clusters into the mainstream of economic development. European Planning Studies, 5(1): 3-23. DOI: https://doi.org/10.1080/09654319708720381

Simmie, J. i J. Sennett. 1999. „Innovation in the London Metropolitan Region, Ch 4”. W: Hart, D., J. Simmie, P. Wood i J. Sennett. Inovative Clusters and Competitive Cities in the UK and Europe. Oxford Brookes School of Planning Working Paper, 51. Cytat za: Martin R. i P. Sunley. „Deconstructing clusters: chaotic concept or policy panacea?”. Journal of Economic Geography, 3(1): 5-35.

Skawińska, Eulalia i Romuald I. Zalewski. 2009. Klastry biznesowe w rozwoju konkurencyjności i innowacyjności regionów. Świat – Europa – Polska. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Steinle, C. i H. Schiele. 2002. „When do industries cluster?: A proposal on how to assess an industry’s propensity to concentrate at a single region or nation”. Research Policy, 31 (6): 849-858. DOI: https://doi.org/10.1016/S0048-7333(01)00151-2

Swann, P. i M. Prevezer. 1996. „A comparison of the dynamics of industrial clustering in computing and biotechnology”. Research Policy, 25(7): 1139-1157. DOI: https://doi.org/10.1016/S0048-7333(96)00897-9

Weltzien Høivik von, Heidi i Deepthi Shankar. 2011. „How Can SMEs in a Cluster Respond to Global Demands for Corporate Responsibility?”. Journal of Business Ethics, 101: 175-195.

Weresa, Marzenna, Arkadiusz M. Kowalski i Emilia B. Sieńko-Kułakowska. 2017. Rozwój klastrów i metody ewaluacji. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.

Zaleśna, Aleksandra i Agnieszka Predygier. 2021. „CSR in Clusters: Cluster Social Responsibility”. Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics, 3(307): 25-46.