Reforma procesu w sprawie orzekania nieważności małżeństwa elementem nowej ewangelizacji

Abstrakt

Zaprezentowana w najważniejszych elementach reforma procesu w sprawie orzekania nieważności małżeństwa, zawarta w motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus papieża Franciszka, wpisuje się jednoznacznie w nową ewangelizację i stanowi w odniesieniu do małżeństwa i rodziny jej ważny element o charakterze prawnym i prawno-duszpasterskim.

Poprzez reformę kanonicznego procesu małżeńskiego nowa ewangelizacja nabiera jeszcze większej mocy i nowego ducha. Stanowi jednocześnie wyraz troski najwyższego ustawodawcy kościelnego o dobro duchowe małżonków rozwiedzionych i trwających w nowych związkach, którzy pragną uregulować swój status cywilny na forum kościelnym, a tym samym poznać prawdę o swoim małżeństwie kościelnym. To oni – jako ubodzy, czyli rozwiedzeni – zostali postawieni w centrum reformy procesu o orzekanie nieważności małżeństwa. Papież, promulgując nowe kanoniczne prawo procesowe o nieważność małżeństwa, kieruje się zasadą salus animarum suprema lex (por. kan. 1572), która zawsze towarzyszyła Kościołowi i która ma na względzie przede wszystkim zbawienie dusz.

Ta najważniejsza i fundamentalna zasada prawa kościelnego znajduje realizację w konkretnych przepisach zreformowanego procesu, w którym wierny i jego duchowe dobro zdają się być wartościami nadrzędnymi. W tym kierunku idzie reforma i nowe regulacje papieża Franciszka, aby uprościć procedury sądowe, a poprzez to przyspieszyć prowadzenie procesów kościelnych o nieważność małżeństwa i w ten sposób służyć wiernym rozwiedzionym, żyjącym w nowych związkach. Zmiany te mają też ułatwić kontakt wiernych z trybunałami kościelnymi, co w konsekwencji ma się przyczynić do rozwiązania wątpliwości sumienia, które utrudniają życie wielu ludziom. We wprowadzonych zmianach – jak podkreśla papież – nie chodzi o naruszenie zasady nierozerwalności małżeństwa, ale, przeciwnie, o jej zestawienie z konkretnymi przypadkami małżeństw zawieranych w sposób nieważny. Prowadzenie procesu o nieważność małżeństwa ma się dokonywać z całkowitym uwzględnieniem natury małżeństwa, którym jest poszanowanie prawdy. Dążenie do niej gwarantuje sprawiedliwy wyrok, który staje się realizacją prawa miłości. Aby nowe przepisy przyniosły oczekiwane rezultaty i spełniły zakładane cele oraz zostały wprowadzone i zastosowane w prawdzie i sprawiedliwości, wymagają całościowego, krytycznego „zamyślenia” nad dotychczasowym funkcjonowaniem sądownictwa Kościoła oraz otwarcia na novum, jakie przynoszą. Nadto, potrzebują wolności serca i umysłu biskupów, w znaku kolegialności – nie z zasady, lecz faktycznej, a także nowych struktur sądowo-duszpasterskich (poradni prawnych i rodzinnych), również zmiany mentalności w podejściu do spraw i problemów sądownictwa kościelnego biskupów diecezjalnych oraz pracowników samego sądownictwa kościelnego.