Wizerunek szkoły i nauczycieli w badaniach retrospektywnych

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest analiza jakości wizerunku szkoły i nauczycieli na podstawie skojarzeń byłych uczniów w okresie 5 lat po opuszczeniu ławek szkolnych. Badania retrospektywne przeprowadzono na grupie 127 osób, za pomocą narzędzi Testu Wolnych Skojarzeń pt. „Moja szkoła” oraz wywiadów fokusowych na temat wspomnień z lat szkolnych, w grupach 7-8 osobowych. Uzyskane wyniki badań zostały opracowane za pomocą kategoryzacji poszczególnych skojarzeń. Na podstawie wyników badań opracowano  wymiary wizerunku odnoszące się do szkoły jako instytucji. Wśród nich znalazły się następujące  kategorie: 1) wygląd i wyposażenie szkoły; 2) ocena instytucji; 3) cechy osobowe; 4) nauka i wszechstronny rozwój; 5) rozrywka/koledzy; 6) wartości życiowe; 7) wydarzenia sentymentalne. Skojarzenia związane z opisem „ulubionego nauczyciela” oraz „nauczyciela, którego nie lubiłem”  w dużej mierzy stanowią podobne kategorie do oceny, zmieniło się jednak ich nasilenie i kolejność. Jako najważniejsze wyróżniono: 1) cechy osobowości; 2) cechy zawodowe; 3) relacje z uczniami; 4) ocena sposobu nauczania; 5) ocena zachowania. Istotna zaś różnicą  w ocenie tych dwóch skrajnych typów pedagogów jest fakt, że negatywna postać nauczyciela jest ostro oceniana przez uczniów pod względem wyglądu zewnętrznego, co nie występuje w przypadku nauczyciela pozytywnie postrzeganego. Ten wymiar jest zastąpiony docenieniem lubianych nauczycieli, za ich wszechstronne zainteresowania i dążenie do samorozwoju. Dokonana analiza może stać się podstawą do świadomego i planowego kreowania wizerunku szkoły jako instytucji oraz nauczyciela jako głównej postaci, mającej wpływ na jakość wspomnień uczniów o szkole w dłuższej pespektywie życiowej.