Słowa kluczowe
akolitat
posługi ustanowione
świecki
Jak cytować
Abstrakt
W roku 2021 papież Franciszek dokonał nowelizacji kan. 230, § 1 Kodeksu prawa kanonicznego, na mocy której posługi (ministeria) lektora i akolity przestały być zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn (Franciszek 2021b). Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zagadnienia świeckiego charakteru tych posług, zarówno w kontekście ich genezy, jak i współczesnego rozumienia. Do reformy przeprowadzonej przez papieża Pawła VI w roku 1972 obie posługi były święceniami niższymi, których udzielano wyłącznie kandydatom do święceń kapłańskich. W procesie deklerykalizacji tych posług decyzja papieża Franciszka idzie dalej, ponieważ obecnie można obie posługi powierzać nie tylko świeckim mężczyznom, ale także świeckim kobietom. W konsekwencji rewizji należy poddać teologię tych posług, które znajdują uzasadnienie w kapłaństwie wspólnym laikatu, a nie - jak było dotąd - w kapłaństwie hierarchicznym.
Bibliografia
Adam, Adolf i Berger, Rupert.1982.Pastoralliturgisches Handlexikon. Leipzig: St.-Benno Verlag GmbH.
Adamczyk, Jerzy. 2021. Normy konferencji episkopatów dotyczące mężczyzn świeckich jako kandydatów do posługi lektoratu i akolitatu.Studia Prawnicze KUL, 1, 19-33. https://doi.org/10.31743/sp.9686 DOI: https://doi.org/10.31743/sp.9686
Araszczuk, Stanisław. 2011. Posługa akolity. W: Posługiwanie w liturgii. Wokół "Dyrektorium duszpasterstwa służby liturgicznej", red. Stanisław Araszczuk, 29-48, Wrocław: Papieski Wydział Teologioczny we Wrocławiu.
Benedykt XVI. 2010.Adhortacja apostolska"Verbum Domini".
Bider, Wymiar prawno-liturgiczny stałej kobiecej posługi akolitatu w świetle nowelizacji kan. 230 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku. Kościół i Prawo, 10(23), 1, 69-88. https://doi.org/10.18290/kip21101-5 DOI: https://doi.org/10.18290/kip21101-5
Conferenza Episcopale Italiana. 1973. I Ministeri nella Chiesa, Documento pastorale. Notizario della CEI, 8, 157-168.
II Polski Synod Plenarny (1991-1999). Dokumenty. 2001. Poznań: Pallotinum.
Dyduch, Jan. 1987. Posługa lektora i akolity w świetle obowiązujących przepisów kościelnych.Ruch Biblijny i Liturgiczny, 2, 133-141. https://doi.org/10.21906/rbl.1559 DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1559
Dyduch, Jan. 2016. Rola stałych lektorów, akolitów i diakonów w służbie wspólnocie Kościoła.Prawo Kanoniczne 2016, 1, 3-17. https://doi.org/10.21697/pk.2016.59.1.01 DOI: https://doi.org/10.21697/pk.2016.59.1.01
Erdö, Peter. 1997. Sacra ministeria a publiczne funkcje w Kościele, tłum. Franciszek Mickiewicz. Communio, 3(99), 53-61.
Franciszek. 2021a.List apostolski w formie motu proprio "Antiquum ministerium".
Franciszek. 2021b. List apostolski w formie motu proprio "Spiritus Domini".
Franciszek 2021c.List do Prefekta Kongregacji Nauki Wiary na temat dopuszczenia kobiet do posługi lektoratu i akolitatu.
Głowa, Władysław. 1989. Posługi i funkcje w zgromadzeniu liturgicznym. W: Mszał księgą życia chrześcijańskiego, red. Bogusław Nadolski, 313-332. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
Górski, Edward.1954. Święcenia niższe i wyższe. Studium liturgiczno-historyczne. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezji Sandomierz.
Greniuk, Franciszek. 1967.Podział funkcji w zgromadzeniu liturgicznym.W: Wprowadzenie do liturgii, praca zbiorowa,135-142.Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia Świętego Wojciecha.
Grondelski, John M. 1998. Lay Ministries? A Quarter Century of Ministeria Quaedam. Irish Theological Quarterly, 63(3), 272-282. https://doi.org/10.1177/002114009806300305 DOI: https://doi.org/10.1177/002114009806300305
Hemperek, Piotr. 1973. Reforma święceń niższych i subdiakonatu. Prawo Kanoniczne, 3-4, 209-228. https://doi.org/10.21697/pk.1973.16.3-4.09 DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1973.16.3-4.09
Konferencja Episkopatu Polski. 1982. Zmodyfikowana instrukcja w sprawie posług oraz święceń udzielanych w Seminariach Duchownych.
Konferencja Episkopatu Polski. 2007. Instrukcja w sprawie udzielania posługi lektora i akolity świeckim mężczyznom.
Konferencja Episkopatu Polski. 2011. Dyrektorium duszpasterstwa służby liturgicznej. W: Posługa akolity. W: Posługiwanie w liturgii. Wokół "Dyrektorium duszpasterstwa służby liturgicznej", red. Stanisław Araszczuk, 99-160, Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu.
Janczewski, Zbigniew. 2009. "Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie udzielania posługi lektora i akolity świeckim mężczyznom z 2007 r." jako forma realizacji postanowień Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r.Prawo Kanoniczne, 52(1-2), 139-153. https://doi.org/10.21697/pk.2009.52.1-2.05 DOI: https://doi.org/10.21697/pk.2009.52.1-2.05
Justyn Męczennik. 1975.Apologia.W: Antologia literatury patrystycznej, tłum. Marian Michalski, I, 91-98. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Kowalczyk, Marian.2021. Lektorat i akolitat nowymi posługami "laikatu" dla kobiet. Collectanea Theologica,1, 155-166. https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.1.07 DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.1.07
Kracik, Jan. 1997. Kapłaństwo w historię wpisane. Na temat teologii i praktyki życia kapłańskiego na przestrzeni wieków, Znak,11, 58-68.
Krakowiak, Czesław. 2006. Lektor w historii i we współczesnych dokumentach Kościoła. Kobieta lektor. Anamnesis, 46(3), 59-73.
Krakowiak, Czesław. 2019. Święcenia niższe, posługi i funkcje wiernych świeckich w liturgii. Lublin: TN KUL.
Łapucha, Jarosław. 2021. Penuria sacerdotum a powołanie diakona stałego. O pewnej fałszywej argumentacji, Studia Paradyskie, 31, 123-141.
Napiórkowski, Andrzej. 2020. Koncepcje Kościoła i ich wpływ na stan mariologii i maryjności. W: Kościół i Maryja, red. Andrzej Napiórkowski, 305-327. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. https://doi.org/10.15633/9788363241285.14 DOI: https://doi.org/10.15633/9788363241285.14
O'Loughlin, Thomas. 2021. The larger dimension of the pope's new document on women and ministry. La Croix: Actualité en direct, informations France, Monde, 19.01.2021.
Paweł VI. 1972.Motu proprio"Ministeria quaedam".
Pawlicki, Tadeusz. 1967.Lektor.W: Wprowadzenie do liturgii, praca zbiorowa, 161-166. Poznań-Warszawa-Lublin: Wydawnictwo Świętego Wojciecha.
Rutkowski, Andrzej. 2004. Lektor. W: Encyklopedia katolicka, t. 10, 722-724. Lublin: TN KUL.
Schenk,Wacław.1995. Akolita.W: Encyklopedia katolicka, I, 239. Lublin: TN KUL.
Sinka, Taryscjusz. Podział funkcji w zgromadzeniu liturgicznym. W: Msza Święta, red. Wacław Świerzawski, 170-191, Kraków: Papieska Akademia Teologiczna.
Sobeczko, Helmut. 2006. Zgromadzenie liturgiczne. W: Leksykon teologii pastoralnej, red. Ryszard Kamiński, 918-921. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Sobór Watykański II. 1963.Konstytucja o liturgii świętej"Sacrosanctum concilium". https://doi.org/10.21906/rbl.2974 DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.2974
Syczewski, Tadeusz. 2015. Posługa lektora w Kościele łacińskim.Warszawskie Studia Teologiczne, 2, 150-161.
Tradycja apostolska. 1975. W: Antologia literatury patrystycznej, tłum. Marian Michalski, I, 305-316. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Weron, Eugeniusz. 1989. Powołanie i posłannictwo ludzi świeckich w świetle dokumentów kościelnych. Poznań: Pallottinum.
Weron, Eugeniusz. 1999. Laikat i apostolstwo. Zarys teologii laikatu i apostolstwa ludzi świeckich. Poznań: Pallottinum.
Van Slyke, Daniel G. 2011. Consecration to the Office of Acolyte in Historical Perspective.Usus Antiquior 2, no. 2, 89-128. https://doi.org/10.1179/175789411X13049307352136 DOI: https://doi.org/10.1179/175789411X13049307352136
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Andrzej Draguła
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Teologia i Moralność są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Teologia i Moralność udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w Teologii i Moralności pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).