How to Cite
Abstract
The article presents a familiological approach to the problem of education and formation of the elderly. Various circles are interested in what constitutes positive aging, among them the family as the first and fundamental "school of social virtues" (cf. GE 3). Gerontology is the study of aging and old age, field that has been developing dynamically in recent years, proposing new educational models of (transcendent) culture pedagogy, e.g. "gerotranscendence" or "accompanying pedagogy". It is worth confronting them with biblical sources and the teaching of the Church on contemporary aging processes. An important direction of senior education and accompanying the elderly in the family is correcting the negative image of old age and presenting it as an opportunity for intellectual, socio-cultural and spiritual development. Hence the urgent need for pastoral care for the elderly in the family and parish community. The value of the chosen concept lies in a positive but also realistic approach to the involvement of seniors. After all, it is only in direct contact with elderly people in the family that all theoretical foundations of the pedagogy of the elderly give the opportunity to verify the proposed solutions on the basis of gerontological reflection.
References
Benedykt XVI. 2008. Dziadkowie są cennym skarbem każdej rodziny. Przemówienie do uczestników XVIII Zgromadzenia Plenarnego Papieskiej Rady ds. Rodziny (5 IV 2008). L’Osservatore Romano 5, 29.
Brudek, Paweł. 2016. Larsa Tornstama teoria gerotranscendencji jako teorii pozytywnego starzenia się. Psychologia Rozwojowa, 21(4), 9-25.
Czekierda, Krzysztof. 2004. Słownik terminów i zwrotów religijnych – angielsko-polskich, Kraków: Wyd. M.
Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim. 2002. W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań: Pallottinum.
Dybowska, Ewa. 2014. Towarzyszenie wychowawcze według pedagogiki ignacjańskiej Teologia i Moralność, 16, 81-93. DOI: https://doi.org/10.14746/tim.2014.16.2.6
Dziedzic, Jan. 2015. Kościół wobec starości. Perspektywa pastoralnoteologiczna. Polonia Sacra, 19(1), 95-113. DOI: https://doi.org/10.15633/ps.731
Fares, Diego. 2014. Papież Franciszek o kulturze spotkania, Kraków: Wyd. Bratni Zew.
Franciszek. 2015a. Ludzie starsi to my. Katecheza środowa, Rzym – 4 marzec 2015. Dostęp: 09.02.2023. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/audiences/2015/documents/papa-francesco_20150304_udienza-generale.html.
Franciszek. 2015b. Ziemia, dom i praca dla wszystkich. Spotkanie w Sana Cruz de la Sera z przedstawicielami ruchów ludowych (9 VII 2015). L`Osservatore Romano, 9, 18.
Franciszek. 2016. Posynodalna adhortacja apostolska „Amoris laetitia”.
Franciszek. 2018. Dzielenie się mądrością czasu. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Franciszek. 2019. Posynodalna adhortacja apostolska „Christus Vivit”.
Franciszek. 2020. Encyklika Fratelli tutti.
Giuntoli, Federico. 2014. La storia di Giacobbe. Cinisello Balsamo: San Paolo.
Guyette, Fred. 2018. Successful aging: Social theory, scripture, church teaching. Journal of Religion & Aging, 30, 199-211. DOI: https://doi.org/10.1080/15528030.2018.1428921
Grün, Anselm. 2009. Leben ist jetzt. Die Kunst des Älterwerdens. Freiburg im Breisgau: Herder.
Harris, J. Gordon. 2008. Biblical Perspectives on Aging. God and the Elderly. New York: Harworth Press.
Jan Paweł II. 1999. List do moich braci i sióstr – ludzi w podeszłym wieku, Poznań: Wyd. W Drodze.
Jan Paweł II. 2002. Ludzie starsi w życiu społeczeństwa. List papieski do uczestników II Światowego Zgromadzenia poświęconego problemom starzenia się ludności (3 IV 2002). L’Osservatore Romano 6: 9.
Kalckreuth, von Elftraud. 2005. Jak być aniołem, czyli o sztuce towarzyszenia innym ludziom. Tłum. Jarosław Dudek. Kraków: Wyd. WAM.
Katechizm Kościoła Katolickiego. 1994. Poznań: Pallottinum.
Kochel, Jan. 2020. Wprowadzenie do edukacji osób starszych. W kręgu pedagogiki katolickiej. Opole: Redakcja Wydawnictw WT UO.
Kochel, Jan i Artur, Sepioło. 2022. Drogi wychowania. Elementarz pedagogii biblijnej. Kielce: Jedność.
Kościół wobec życia społeczno-gospodarczego. 2001. W: II Polski Synod Plenarny. Poznań: Pallottinum.
Koźlak, Piotr. 2018. Jak przeżywać chorobę, cierpienie, samotność, umieranie. Kraków: Wyd. „Homo Dei”.
Lemański, Janusz. 2013. Jakub na drodze do wiary (Rdz 25,19-35,29). Scriptura Lumen, 5, 93-101.
Marek, Zbigniew. 2017. Pedagogika towarzyszenia. Perspektywa tradycji ignacjańskiej. Kraków: Wyd. WAM.
Martini, M. Carlo. 1998. Dawid – grzesznik i człowiek wiary, tłum. Jerzy Oleksy. Kraków: Wyd. WAM.
Martini, M. Carlo. 2019. Giacobbe. Il sogno di un uomo, Roma: San Paolo Edizione.
Martini, M. Carlo. 2000. Dwaj pielgrzymi na ścieżkach sprawiedliwości. Józef Egipski, Ignacy i… my, tłum. Wojciech Ziółek. Kraków: Wyd. WAM.
Morciniec, Piotr. 2015. Starzeć się z godnością: od doświadczenia straty do owocowania. Polonia Sacra, 38(1), 49-69. DOI: https://doi.org/10.15633/ps.729
Nowak, Marian. 2010. Dialog w wychowaniu. Pedagogia Christiana, 25(1), 85-103. DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2010.004
Ostański, Piotr. 2007. Historiozbawcza wizja starości w Piśmie Święty. Studium egzegetyczno-teologiczne. Poznań: Wyd. UAM.
Ostański, Piotr. 2013. Starość. Aspekt biblijny. W: Encyklopedia katolicka, t. 18. Lublin: TN KUL, kol. 854-956.
Paweł VI. 1976. Adhortacja apostolska „Evangelii nuntinadi”. AAS 68:5-76.
Papieska Komisja Biblijna. 2020. Czym jest człowiek? Zarys antropologii biblijnej. Lublin: Dzieło Biblijne im. Jana Pawła II.
Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji. 2020. Dyrektorium o katechizacji. Kielce: Wyd. Jedność.
Poniży, Bogdan. 2012. Księga Mądrości (NKB ST XX). Częstochowa: Edycja św. Pawła.
Popowski, Remigiusz. 1995. Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Warszawa: Wyd. Vocatio.
Rahner, Karl. 1965. Bergend und heilend. Über das Sakrament der Kranken. München: Ars sacra.
Romaniuk, Kazimierz. 1993. Lata podeszłe i starość według Biblii. Warszawa: Wyd. Sióstr Loretanek.
Rozmawiajcie z dziadkami. Dostęp: 03.04.2023. https://pl.aleteia.org/2017/01/21/rozmawiajcie-z-waszymi-dziadkami-6-mysli-franciszka-o-osobach-starszych.
Stauden, Stanisława. 2011. Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strong, James. 2015. Grecko-polski słownik Stronga. Warszawa: Wyd. Vocatio.
Ślipko, Tadeusz. 1999. Sens życia – sens starości w chrześcijaństwie. Ethos, 47: 15-28.
Śnieżyński, Marian. 1998. Zarys dydaktyki dialogu. Kraków: Wyd. Naukowe PAT.
Świerzawski, Wacław. 1984. Tobie mówię, wstań i chodź. Sakrament namaszczenia chorych. Wrocław: Wydawnictwo WDKM.
Tarnowski, Janusz. 1992. Pedagogika dialogu. W: Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki, red. Bogusław Śliwerski, 112-122. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Timoszyk-Tomczak, Celina. 2017. Teoria gerotranscendencji – jej potencjał i ograniczenia. Gerontologia Polska, 25, 191-196.
Tornstam, Lars. 2005. Gerotranscendence: A Developmental Theory of Positive Aging. New York: Springer Publishing.
Tronina, Antoni. 2011. Biblia o ludziach starszych, Vox Patrum, 31, 231-239. DOI: https://doi.org/10.31743/vp.4217
Tronina, Antoni. 1997. Od śmierci do życia. Konstrukcja literacka Księgi Tobiasza. W: U źródeł mądrości, red. Stanisław Haręzga, 319-334. Przemyśl: Wydawnictwo Diecezjalne.
Tronina, Antoni i Piotr, Walewski. 2009. Biblijne nazwy osobowe i topograficzne. Słownik etymologiczny. Częstochowa: Edycja św. Pawła.
Virt, Günter. 1998. Leben bis zum Ende. Zur Ethik des Sterbens und des Todes. Insbruck–Wien: Tyrolia–Verl.
Walczak, Paweł. 2007. Wychowanie jako spotkanie. Józefa Tischnera filozofia człowieka jako źródło inspiracji pedagogicznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Witaszek Gabriel. 1995. Biblia w rodzinie, Lublin: RW KUL.
Wojciechowski, Michał. 2005. Księga Tobiasza, czyli Tobita. Opowieść o miłości rodzinnej (NKB ST XII). Częstochowa: Edycja św. Pawła.
V Ogólna Konferencja Episkopatów Ameryki Łacińskiej i Karaibów, Aparecida. 2014. Dokument końcowy. Jesteśmy uczniami i misjonarzami Chrystusa, aby nasze narody miały w Nim życie (Seria Nowej Ewangelizacji), tłum. Krzysztof Zabawa, Krzysztof Łukaszczyk. Gubin: Wyd. Przystanek Jezus.
myśli papieża Franciszka o starszych osobach. Dostęp: 03.04.2023. https://www.deon.pl/161/art,2194,10-mysli-papieza-franciszka-o-starszych-osobach.html.
License
Copyright (c) 2023 Jan Kochel
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.