David Caro: Jewish, German, Polish

George R. Wilkes

doi:10.14746/TIM.2025.39.2.7

Tom 20 Nr 2(39) (2025), Artykuły

Tom 20 Nr 2(39) (2025)

David Caro: Żyd, Niemiec, Polak

Artykuły

https://doi.org/10.14746/TIM.2025.39.2.7

Opublikowane 2025-12-09

George R. Wilkes⁺⁻

George R. Wilkes

https://orcid.org/0009-0002-5186-0943

King's College London

United Kingdom

Okładka czasopisma Teologia i Moralność, tom 20, nr 2(39), rok 2025, tytuł Niemiecki idealizm i polska myśl. Perspektywa żydowska i chrześcijańska.

PDF (English)

Słowa kluczowe

David Caro (ok. 1782-1839)
oświecenie
haskala
Niemcy
Żydzi w Poznaniu
niemiecki i żydowski nacjonalizm kulturowy
idealizm i reforma szkolnictwa
współczesny judaizm rabiniczny

Jak cytować

Wilkes, G. R. (2025). David Caro: Żyd, Niemiec, Polak. Teologia I Moralność, 20(2(39), 87–102. https://doi.org/10.14746/TIM.2025.39.2.7

Abstrakt

David Caro był orędownikiem żydowskiego oświecenia (haskali). Większość życia spędził w Poznaniu. Niniejszy artykuł analizuje rolę idealizmu w opublikowanych pracach Caro, jego pragnienie rozwoju kulturalnego i politycznego Żydów, a także jego głośny program reformy rabinicznej oraz kampanię na rzecz nowoczesnego szkolnictwa dla Żydów. Wcześniejsze badania charakteryzowały twórczość Caro jako radykalną lub umiarkowaną w odniesieniu do uznawania potrzeby żydowskiej reformy religijnej. Niniejszy artykuł ma na celu przeformułowanie badań nad myślą Caro, poprzez mocniejsze uwzględnienie kontekstu żydowskiego, niemieckiego i polskiego oraz dokładniejsze zbadanie jego recepcji idei idealistycznych w perspektywie kultury, edukacji i polityki.

https://doi.org/10.14746/TIM.2025.39.2.7

PDF (English)

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Almog, Yael. 2024. “The Legacy of Toleration: J.G. Herder and Moses Mendelssohn’s Defense of Pluralism.” German Life and Letters, 78 (1): 31-48. DOI: https://doi.org/10.1111/glal.12433

Andress, James. 1916. Johann Gottfried Herder as an Educator. New York: G. E. Stechert.

Bleich, Judith. 1985. “Rabbi Akiva Eger and the Nascent Reform Movement.” Proceedings ofthe World Congress of Jewish Studies, 9.B3: 1-8.

Bloch, Philipp. 1887. “Die ersten Culturbestrebungen der judischen Gemeinde Posen unter preussischer Herrschaft.” In: Jubelschrift zum siebzigsten Geburtstage des Prof. Dr. H.Graetz. Breslau: S. Schottlaender.

Caro, David. 1811. Giddul Banim. The Hebrew original is accessible online. Accessed: 23.06.2025. https://www.nli.org.il/en/newspapers/haa/1811/01/15/01/article/6A. German translation is provided in Lohmann and Lohmann 2005.

Caro, David. 1820. Brit Emet. Dessau: published anonymously.

Caro, David. 1834. Rede des David Caro, gehalten am 14 April 1834. Archiwum Państwowe w Poznaniu, Naczelne Prezydium Prowincji Poznańskiej w Poznaniu [Office of the Chief President of the Province of Posen in Posen], item 9005, 140-153.

Ferziger, Adam. 2005. Exclusion and Hierarchy: Orthodoxy, Nonobservance, and the Emergence of Modern Jewish Identity. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Geiger, Abraham. 1836-37. “Die Stellung des weiblichen Geschlechtes in dem Judenthume unserer Zeit.” Wissenschaftliche Zeitschrift für jüdische Theologie, 3: 1-14.

Katz, Robert L. 1966. “David Caro’s Analysis of the Rabbi’s Role.” CCAR Journal, 13/5: 41-46.

Kemlein, Sophia. 2001. “The Jewish Community in the Grand Duchy of Poznań under Prussian Rule, 1815–1848.” In: Polin: Studies in Polish Jewry Volume 14: Focusing on Jews in the Polish Borderlands, ed. Anthony Polonsky, 49-67. Oxford: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.3828/liverpool/9781874774693.003.0004

Lapidus, Micah. 2008. David Caro’s ‘Techunatharabbanim’ (The Character of the Rabbis): Text and Context. Cincinnati: Hebrew Union College.

Laubert, Manfred. 1922. “Die jüdische Militärpflicht in der Provinz Posen.” Monatsschrift für Geschichte und Wissenschaft des Judentums, 66, 7/9: 211-230.

Lippmann, Nathan. 1840. Leben und Wirken des am 25. December 1839 in Posen verstorbenen jüdischen Literaten David Caro: in besonderer Beziehung auf den Culturzustand der Juden des Grossherzogthums Posen während der letzten 50 Jahre. Glogau: J. Gottschalk. Accessed: 22.06.2025. https://publikationen.ub.uni-frankfurt.de/frontdoor/index/index/year/2006/docId/15896.

Lohmann, Uta, and Ingrid Lohmann (eds.). 2005. “Lerne Vernunft!”: Jüdische Erziehungsprogramme zwischen Tradition und Modernisierung; Quellentexte aus der Zeit der Haskala 1760-1811. Münster: Waxmann.

Meyer, Michael. 1995. Response to Modernity: A History of the Reform Movement in Judaism. Detroit: Wayne State University Press.

Neuschloss, Andrej Simcha. 1956. Rabbi Akiba Eger: His Life and Times. Philadelphia: Dropsie College. Accessed: 22.06.2025. https://rabbidunner.com/wp-content/uploads/2020/04/Rabbi-Akiba-Eger-His-Life-Times-Neuschloss-Dissertation.pdf.

Sariel, Eliezer. 2013. “In the East Lie My Roots; My Branches in the West: The Distinctiveness of the Jews of Posen in the First Half of the Nineteenth Century.” The Leo Baeck Institute Year Book, 58 (1): 175-192. DOI: https://doi.org/10.1093/leobaeck/ybt012

Sinkoff, Nancy. 2020. Out of the Shtetl: Making Jews Modern in the Polish Borderlands. Providence, RI: Brown Judaic Studies.

Weiss, Daniel. 2023. “Who Can Command Violence, and Who Should Obey? Mendelssohn on Divine Sovereignty and the Limits of Modern Jewish Integration.” In: Weiss, Daniel. Modern Jewish Philosophy and the Politics of Divine Violence, 54-107. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/9781009221627.003

Wilke, Carsten. 2004. Die Rabbiner der Emanzipationszeit in den deutschen, böhmischen und großpolnischen Ländern, 1781–1871. Munich: Saur.

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.