Słowa kluczowe
intertextuality
Mickiewicz’s “Forefather’s Eve”
Baroness de Krüdener
Goethe
Klingemann
Jak cytować
Abstrakt
The author analyses intertextual relations in the first and final section of part of “Forefathers’ Eve” (Dziady), and treats them as an element of Mickiewicz’s strategy of anchoring his own work in the system of dialogue with renowned Western cultural works of the time. This dialogue takes the form of a polemic against the sentimental French models akin to de Krüdener’s “Valerie” and the Sturm und Drang movement, which was open to issues of characterisation and early German romanticism. In the first part of the book, which focuses on an analysis of the Maiden’s monologue, the author discerns a mechanism of references to Barbara Julianna de Krüdener’s novel “Valerie” and “The Sorrows of Young Werther”, with which the baroness engaged in an open dispute. The second part focuses on the character of Gustaw and his conversation with the Black Hunter, with an analysis of likely connections with the Weber/Kind’s opera “The Marksman” and the plays of Goethe and Klingemann with the same main title “Faust”.Bibliografia
Berman M., „Faust” Goethego: tragedia rozwoju, [w:] M. Berman, M. Berman, „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, przeł. M. Szuster, wstęp A. Bielik-Robson, Kraków 2009, s. 47–111.
Chateaubriand R., Atala. René, przeł. T. Żeleński, Warszawa 1982.
Chateaubriand R., Geniusz chrześcijaństwa, przeł. A. Loba, Warszawa 2004.
Chateaubriand R., Pamiętniki zza grobu, przeł. J. Guze, Warszawa 1991.
Ciechanowska Z., Echa „Wertera” w Polsce, Kraków 1925.
Cieśla-Korytowska M., „Dziady” Adama Mickiewicza, Warszawa 1995.
Ciostek M., Wstęp, [w:] B. de Krüdener, Waleria, czyli listy Gustawa de Linar do Ernesta de G…, przeł. M. Ciostek, Warszawa 2017.
Dietzsch S., „Faust” Klingemanna – konteksty epoki, [w:] A. Klingemann, Faust. Tragedia w pięciu aktach, przekład i wstęp ks. E. Lubomirskiego, wyd. polsko-niemieckie, red. Ł. Zabielski, Białystok 2013, s. 35–49.
Dobijanka-Witczakowa O., „Werter” in Polen, „Goethe-Jahrbuch” Bd 96, Weimar 1979, s. 306–316.
Dobijanka-Witczakowa O., Wstęp, [w:] J.W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera, przeł. L. Staff, wstęp O. Dobijanka-Witczakowa, wyd. IV, Wrocław 2000.
Dynak W., O chórze strzelców Adama Mickiewicza jako pieśni łowieckiej, [w:] Studia o Mickiewiczu, red. W. Dynak, J. Kolbuszewski, Wrocław 1992, s. 43–63.
Janion M., Wobec zła, Chotomów 1989.
Jung C.G., Archetypy i symbole. Pisma wybrane, wybór i przekład J. Prokopiuk, Warszawa 1976.
Kleiner J., Adama Mickiewicza „Dziadów część pierwsza”. Tekst całkowity w nowym układzie, „Pamiętnik Literacki” 1934, z. 1–2, s. 172–204.
Kleiner J., Mickiewicz, t. 1: Dzieje Gustawa, Lublin 1948.
Ławski J., Książę Edward Lubomirski – prekursor romantyzmu, [w:] A. Klingemann, Faust. Tragedia w pięciu aktach, przekład i wstęp ks. E. Lubomirskiego, wyd. polsko-niemieckie, red. Ł. Zabielski, Białystok 2013, s. 11–34.
Maciejewski J., Trzy szkice romantyczne. O „Dziadach”, „Balladynie”, Epilogu „Pana Tadeusza”, Poznań 1967.
Minois G., Historia samotności i samotników, przeł. W. Klenczon, Warszawa 2018.
Muchembled R., Dzieje diabła od XII do XX wieku, przeł. B. Szwarcman-Czarnota, Warszawa 2009.
Nowicka E., „Der Freischütz” i „Wolny strzelec”. O polskim przekładzie libretta C.M. Webera, [w:] E. Nowicka, Omamienie – cudowność – afekt. Dramat w kręgu dziewiętnastowiecznych wyobrażeń i pojęć, Poznań 2003, s. 155–196.
Nowicka E., Pierwsza opera romantyczna?, [w:] C.M. von Weber, Wolny strzelec. Der Freischütz, Poznań [bd].
Paprocka-Podlasiak B., „Faust” J.W. Goethego na scenach polskich: Grotowski, Szajna, Jarocki, Toruń 2012.
Paprocka-Podlasiak B., Łzy Wertera. Płacz i jego konteksty w literaturze: Rousseau –Goethe – Mickiewicz, Toruń 2016.
Pigoń S., Do źródeł „Dziadów” kowieńsko-wileńskich, [w:] S. Pigoń, Studia literackie, Kraków 1951.
Pigoń S., O powstaniu i kompozycji fragmentu I cz. „Dziadów”, [w:] S. Pigoń, Zawsze o Nim. Studia i odczyty o Mickiewiczu, wyd. II powiększone, Warszawa 1998.
Piwińska M., Złe wychowanie, wyd. II, Gdańsk 2005.
Praz M., Metamorfozy szatana, [w:] M. Praz, Zmysły, śmierć i diabeł w literaturze romantycznej,
przeł. K. Żaboklicki, wstęp M. Brahmer, wyd. 2, Gdańsk 2010, s. 67–97.
Puchalska I., Mickiewicz i pani de Krüdener, [w:] Archipelag porównań. Szkice komparatystyczne,
red. M. Cieśla-Korytowska, Kraków 2007, s. 167–196.
Schipper H., Sentymentalizm w twórczości Mickiewicza, Lwów 1926.
Skwarczyńska S., Mickiewiczowskie „powinowactwa z wyboru”, Warszawa 1957.
Sokalska M., Opera a dramat romantyczny (Mickiewicz, Krasiński, Słowacki), Kraków 2009.
Staiger E., „Faust I” Goethego, [w:] Sztuka interpretacji, t. 1, red. H. Markiewicz, Wrocław 1971.
Stefanowska Z., Próba zdrowego rozumu, wyd. II zmienione, Warszawa 2001.
Szturc W., Faust Goethego. Ku antropologii romantycznej, Kraków 1995.
Ujejski J., Porządek i czas powstania „Dziadów” młodzieńczych, „Ruch Literacki” 1928, nr 9.
Winiarski J., Dziady. Widowisko. Część I Adama Mickiewicza, Piotrków Trybunalski 1998.
Witkowski M., Świat teatralny młodego Mickiewicza, wyd. 2, Poznań 2006.
Wojciechowski K., Werter w Polsce, wyd. 2, oprac. Z. Szweykowski, Lwów 1925.
Wojda A., Opera jako fragment. O literackiej karierze „Freischütza” (Mickiewicz, Heine, Gautier), „Ruch Literacki” 2016, z. 5.
Zielińska M., Opowieść o Gustawie i Maryli czyli Teatr, życie i literatura, Warszawa 1989.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).