Od „źródła muz” do siedziby pogańskiego tyrana. Bizancjum w wybranych ossolińskich starych drukach XV–XVII wieku
PDF

Słowa kluczowe

Bizancjum
stare druki
Ossolineum
Konstantynopol
badania proweniencyjne

Jak cytować

Szymański, K. K. (2024). Od „źródła muz” do siedziby pogańskiego tyrana. Bizancjum w wybranych ossolińskich starych drukach XV–XVII wieku. Biblioteka, (28 (37), 39–87. https://doi.org/10.14746/b.2024.28.3

Liczba wyświetleń: 35


Liczba pobrań: 14

Abstrakt

W kolekcji starych druków Ossolineum znajduje się wiele dzieł opisujących historię i kulturę Bizancjum. Możemy znaleźć tu pierwsze drukowane opisy zdobycia Konstantynopola w 1453 roku, XV-wieczne przedstawienia bizantyńskiej stolicy, opisy drogocennych ilustrowanych greckich manuskryptów, jak również polskie relacje z podróży na Wschód z przełomu XVII i XVIII wieku. Metoda i cel: Analiza treści omawianych tu woluminów pozwala ukazać, jak na przestrzeni XV–XVII stulecia Konstantynopol z ostatniego bastionu chrześcijańskiej tradycji i kultury antycznej stał się egzotyczną siedzibą pogańskiego tyrana. „Źródło muz”, gdzie humaniści poszukiwali cennych manuskryptów, i repozytorium świętych relikwii, dokąd zmierzali liczni pielgrzymi, stało się bazarem orientalnych rozmaitości, pełnym tajemnic, niezwykłych przypraw i obcych zwyczajów. Wnioski: Niniejsze rozważania prezentują, jak od XVI stulecia tematyka prac dotyczących obszarów wschodniego Rzymu, przechodząc do sfery badań naukowych jako historia „greckiego cesarstwa”/ Bizancjum, w wymiarze popkulturowym zastępowana była szerszym zainteresowaniem nad Orientem. Podejmowana w wybranych starych drukach tematyka uwidacznia, jak w oczach nowożytnych Europejczyków Cesarstwo Wschodniorzymskie nieuchronnie traciło te cechy swego dawnego oblicza, z którymi Zachód mógłby się identyfikować. Bizancjum stawało się coraz bardziej światem obcym, skomplikowanym i wydumanym. Prezentowane tutaj woluminy omówiono również pod względem fizycznym, przybliżając sylwetki ich dawnych właścicieli oraz ich bibliotek.

https://doi.org/10.14746/b.2024.28.3
PDF

Bibliografia

[Camoccio G.F.], Isole famose porti, fortezze, e terre maritime sottoposte alla Ser[renissi]ma Sig[no]ria di Venetia, ad altri Principi Christiani, et al Sig[n]or Turco, nouame[n]te poste in luce, In Venetia: alla libraria del segno di S. Marco [i.e. D. Bertelli] [non ante 1574].

Chatelain H., Atlas Historique, Ou Nouvelle Introduction A l’Histoire, à la Chronologie & à la Géographie Ancienne & Moderne […], t. 5: Qui comprend l’Asie en général & en particulier, l’Assyrie, l’Armenie, la Georgie, la Turquie Asiatique, la Terre-sainte, l’Arabie, la Perse, la Tartarie, les Etats du Grand Mogol, les Indes Orientales, la Chine, le Japon, & le Roïaume de Siam, A Amsterdam: Chez L’Honore’ & Châtelain Libraires 1719.

Fer N. de, Les Forces De L’Europe, Ou Description Des Principales Villes, Avec Leurs Fortifications […], cz. 8, A Paris: Chez l’Auteur dans l’Isle du Palais, sur le Quay de l’Orloge 1696.

Gilles P., P. Gyllii de Bosporo Thracio Lib. III, Lugduni Batavorum: Apud Elzevirios 1632.

Gilles P., P. Gyllii de Constantinopoleos topographia lib. iv, Lugduni Batavorum: Ex officina Elzeviriana 1632.

Gilles P., Petri Gyllii De Bosporo Thracio Libri III, Lugduni: Apud Gulielmum Rovillium, Sub Scuto Veneto 1562.

Gilles P., Petri Gyllii De topographia Constantinopoleos et de illius antiquitatibus libri quatuor […], Lugduni: Apud Gulielmum Rouillium, Sub Scuto Veneto, 1561.

Giovio P., Pauli Iovii Novocomensis episcopi Nucerni Elogia virorum literis illustrium […], Basil: Petri Pernae Typographi 1577.

Gościecki F., Poselstwo wielkie jaśnie wielmożnego Stanisława Chomentowskiego […] od najjaśniejszego Augusta II […] do Achmeda IV […] przez lata 1712, 1713, 1714 odprawione, We Lwowie: W Drukarni Collegium Societatis Jesu 1732.

Guido de Monte Rocherii, Manipulus curatorum, Strassburg: [Martin Flach] 1499.

Klaudiusz Elian, Ex Æliani Historia Per Petrum Gyllium Latini Facti, itemq[ue] ex Porphyrio, Heliodoro, Oppiano, tum eodem Gyllio luculentis accessionibus aucti libri XVI. De vi & natura animalium. Eiusdem Gyllii Liber unus, De Gallicis & Latinis nominibus piscium, Lugduni: Apud Seb. Gryphium 1533.

Korte beschryvinghe, ende aen-wysinghe der plaetsen in desen boeck, naer hunnen teghenwoordighen Standt, pertinentelyck uyt-ghebeeldt, in Oostenryck, T’ Antwerpen: By Jacobus Peeters [ca 1686].

Nessel D. de, Catalogus, sive recensio specialis omnium codicum manuscriptorum græcorum, nec non linguarum orientalium, augustissimæ Bibliothecæ Cæsareæ Vindobonensis […], Vindobonæ & Norimbergæ: Typis Leopoldi Voigt, & Joachimi Balthasaris Endteri 1690.

Pius II (papież), [De captione urbis Constantinopolitanae], [Rzym]: [Stephan Plannck] [1488–1490].

Radziwiłł M.K., Hierosolymitana peregrinatio illustrissimi domini Nicolai Christophori Radzivili […], Brunsbergæ: Apud Georgium Schönfels 1601.

Radziwiłł M.K., Peregrynacja albo pielgrzymowanie do Ziemi Świętej […], W Krakowie: W Drukarni Symona Kempiniusa 1607.

Sanson N., Sanson G., Cartes et Tables de la Geographie Ancienne et Nouvelle ou Methode pour s’Instruire Avec facilité de la Geographie, et Connoistre des Empires, Monarchies, Royaumes, Estats, Republiques, et Peuples […], A Paris: Chez l’Autheur Aux Galleries du Louure 1697.

Schedel H., Das Buch der Chroniken und Gedächtnis würdigen Geschichte[n], vo[n] Anbegin[n] d[er] Welt bis auf diese unsere Zeit, przeł. G. Alt, Nuremberg: Anton Koberger dla Sebalda Schreyera i Sebastiana Kammermeistera 23 XII 1493.

Schedel H., Das Buch Der Chroniken und Geschichten mit Figuren und Bildnissen von Anbeginn der Welt biss auf diese unsere Zeit, przeł. G. Alt, Augsburg: Johann Schönsperger 18 IX 1496.

Schedel H., Liber cronicarum cum figuris [et] imaginibus ab initio mundi, Nuremberg: Anton Koberger dla Sebalda Schreyera i Sebastiana Kammermeistera 12 VII 1493.

Starowolski S., Dwór cesarza tureckiego i rezydencja jego w Konstantynopolu, W Krakowie: W Drukarni Franciszka Cezarego 1649.

Starowolski S., Dwór cesarza tureckiego i rezydencja jego w Konstantynopolu, W Krakowie: W Drukarni Franciszka Cezarego, […] 1695.

Turcici imperii status. Accedit De regn. Algeriano atque Tunetano commentarius, Lugdvni Batav: Ex officina Elzeviriana 1634.

Twardowski S., Przeważna legacja […] Krzysztofa Zbaraskiego […] od […] Zygmunta III […] do […] sułtana cesarza tureckiego Mustafy; w roku 1621 […], W Krakowie: U Franciszka Cezarego 1633.

Bardill J., A New Temple for Byzantium: Anicia Juliana, King Solomon, and the Gilded Ceiling of the Church of St. Polyeuktos in Constantinople, w: Social and Political Life in Late Antiquity, red. W. Bowden, A. Gutteridge, C. Machado, Leiden: Brill 2006, s. 339–370. DOI: https://doi.org/10.1163/9789047407607_015

Bell P., Barbaric and Assimilated Hellenes: Textual and Visual Images of Greek Scholars between Lapo da Castiglionchio (c. 1405–1438) and Paolo Giovio (1483–1552), w: Receptions of Hellenism in Early Modern Europe 15th–17th Centuries, red. N. Constantinidou, H. Lamers, Leiden–Boston: Brill 2020, s. 189–214. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004402461_010

Berger A., Constantine’s City: the Early Days of a Christian Capital, „Studia Ceranea” 2020, t. 10, s. 11–29. DOI: https://doi.org/10.18778/2084-140X.10.01

Berger A., Bardill J., The Representations of Constantinople in Hartmann Schedel’s „World Chronicle”, and Related Pictures, „Byzantine and Modern Greek Studies” 1998, nr 22, s. 2–37. DOI: https://doi.org/10.1179/byz.1998.22.1.1

Biedrońska-Słota B., Gust artystyczny czasów króla Jana III Sobieskiego, „Sztuka i Krytyka” 2022, nr 3 (114), s. 14–32.

Biedrońska-Słota B., Sarmatyzm. Sen o potędze, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie 2010.

Bielak F., Działalność naukowa Szymona Starowolskiego, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej” 1957, t. 5, z. 1, s. 201–337.

Boeck E.N., The Bronze Horseman of Justinian in Constantinople. The Cross-Cultural Biography of a Mediterranean Monument, Cambridge: Cambridge University Press 2021. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108178341

Brubaker L., The Vienna Dioskorides and Anicia Juliana, w: Byzantine Garden Culture, red. A. Littlewood, H. Maguire, J. Wolschke-Bulmahn, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection 2002, s. 189–214.

Brzozowska Z.A., Sofia – upersonifikowana Mądrość Boża. Dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2015. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-825-7

Byrd K.M., Pierre Gilles’ Constantinople. A modern English translation with commentary, New York: Italica Press 2008.

Byrd K.M., Pierre Gilles’ Topography of Constantinople and its Antiquities. A New Translation with Commentary [praca doktorska], Graduate School-New Brunswick Rutgers, The State University of New Jersey 2002.

The Byzantine Legacy in Eastern Europe, red. L. Clucas, New York: Boulder 1988.

The Byzantine tradition after the fall of Constantinople, red. J.J. Yiannias, Charlottesville and London: University Press of Virginia 1991.

Byzantium and the Modern Greek Identity, red. D. Ricks, P. Magdalino, Aldershot: Ashgate 1998.

Byzantium in the Popular Imagination. The Modern Reception of the Byzantine Empire, red. M. Kulhánková, P. Marciniak, London: Bloomsbury Publishing 2023.

A Companion to Byzantine Illustrated Manuscripts, red. V. Tsamakda, Leiden–Boston: Brill 2017.

A Companion to Classical Receptions, red. L. Hardwick, C. Stray, Malden: Blackwell 2008.

Chryssavgis J., John Climacus. From the Egyptian Desert to the Synaite Mountain, London–New York: Taylor & Francis Ltd. 2004.

Clark F., From the Rise of Constantine to the Fall of Constantinople. Defining Byzantium and the „Middle Age” in Early Modern Scholarship, w: The Invention of Byzantium in Early Modern Europe, red. J. Ransohoff, N. Aschenbrenner, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library & Collection 2021, s. 323–347.

Classics and the Uses of Reception, red. C. Martindale, R.F. Thomas, Oxford: Blackwell 2006.

Connor C., The epigram in the Church of Hagios Polyeuktos in Constantinople and its Byzantine response, „Byzantion” 1999, t. 69, nr 2, s. 479–527.

Dagron G., Naissance d’une capitale. Constantinople et ses institutions de 330 à 451, Paris: Presses Universitaires de France 1974.

Dąbrowska M., Drugie oko Europy. Bizancjum w średniowieczu, Wrocław: Chronicon 2015.

Der Briefwechsel des Eneas Silvius Piccolomini, t. 1, red. R. Wolkan, Wien: In Kommission bei Alfred Hölder 1918.

Der Wiener Dioskurides, oprac. O. Mazal, t. 1–2, Graz: Akademische Druck u. Verlagsanstalt 1998–1999.

Desguine A., L’incunable De captione urbis Constantinopolitanae d’Aeneas Sylvius, Paris: Editions d’Argences 1965.

Devereaux R., Constantinople and the West in Medieval French Literature. Renewal and Utopia, Cambridge: D.S. Brewer 2012. DOI: https://doi.org/10.1515/9781846158582

Dionysii Byzantii Anaplus Bospori una cum scholiis x saeculi, red. R. Güngerich, Berlin: apud Weidmannos 1958.

Dionysios von Byzanz, Anaplus Bospori. Die Fahrt auf dem Bosporos. Einleitung, Text, Übersetzung und Kommentar, oprac. M. Billerbeck, Berlin: Schwabe Verlagsgruppe AG Schwabe Verlag 2023.

Dziubiński A., Na szlakach Orientu. Handel między Polską a Imperium Osmańskim w XVI–XVIII wieku, Wrocław: FNP, „Leopoldinum” 1998.

Dziubiński A., Stosunki dyplomatyczne polsko-tureckie w latach 1500–1572 w kontekście międzynarodowym, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2005.

Effenberger A., Constantinople/İstanbul. The Early Pictorial Sources, w: The Byzantine Harbours of Constantinople, red. F. Daim, E. Kislinger, Mainz: Verlag des Römisch-Germanischen Zentralmuseums 2021, s. 19–31.

Forst de Battaglia O., Jan Sobieski król Polski, przeł. K. Szyszkowska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983.

Franczyk-Cegła A., Pinocciana w zbiorach Działu Starych Druków Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2016, t. 10, s. 59–78. DOI: https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2016.111

Freely J., Blue Guide Istanbul, London: Blue Guides Limited of London 2011.

Gilles P., The Antiquities of Constantinople, t. J. Ball, red. R.G. Musto, New York: Italica Press 1988.

Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Ossolineum 1997.

Hamy E.T., Le père de la zoologie française. Pierre Gilles d’Albi, Toulouse: E. Privat 1900.

Harris J., Greek emigres in the West 1400–1520, Camberley: Porphyrogenitus Ltd. 1995.

Harrison R.M., The Church of St. Polyeuktos in Istanbul and the Temple of Solomon, w: Okeanos. Essays Presented to Ihor Ševčenko on His Sixtieth Birthday by His Colleagues and Students, red. C. Mango, O. Pritsak, U. Pasicznyk, Cambridge: Harvard Ukrainian Research Institute 1984, s. 276–279.

The Invention of Byzantium in Early Modern Europe, red. J. Ransohoff, N. Aschenbrenner, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library & Collection 2021.

Ivanov S.A., The Second Rome as Seen by the Third. Russian Debates on „the Byzantine legacy”, w: The Reception of Byzantium in European Culture since 1500, red. P. Marciniak, D.C. Smythe, London–New York: Routledge 2016, s. 57–59.

Janick J., Hummer K.E., The 1500th Anniversary (512–2012) of the „Juliana Anicia Codex”. An Illustrated Dioscoridean Recension, „Chronica Horticulturae” 2012, t. 52, nr 3, s. 9–15.

Janin R., Constantinople byzantine. Développement urbain et répertoire topographique, Paris: Institut Français d’Études Byzantines 1964.

Janin R., Deuxième partie: Le siège de Constantinople et le patriarcat oecuménique, t. 2: Les églises et les monastères des grands centres byzantins: Bithynie, Hellespont, Latros, Galèsios, Trébizonde, Athènes, Thessalonique, Paris: Institut Français d’Études Byzantines 1975. DOI: https://doi.org/10.2307/jj.7762584

Janin R., La géographie ecclésiastique de l’Empire byzantin. Première partie: Le siège de Constantinople et le patriarcat oecuménique, t. 3: Les églises et les monastères, Paris: Institut Français d’Études Byzantines 1969.

Jeffreys E., We need to talk about Byzantium: or, Byzantium, its reception of the classical world as discussed in current scholarship, and should classicists pay attention?, „Classical Receptions Journal” 2014, t. 6, z. 1, s. 158–174. DOI: https://doi.org/10.1093/crj/clt032

Kaldellis A., The Case for East Roman Studies, Leeds: Arc Humanities Press 2024. DOI: https://doi.org/10.1515/9781802702545

Kaldellis A., From „Empire of the Greeks” to „Byzantium”. The Politics of a Modern Paradigm Shift, w: The Invention of Byzantium in Early Modern Europe, red. J. Ransohoff, N. Aschenbrenner, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library & Collection 2021, s. 349–367.

Kaldellis A., Hellenism in Byzantium. The Transformations of Greek Identity and the Reception of the Classical Tradition, Cambridge: Cambridge University Press 2007. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511496356

Katalog inkunabułów Biblioteki Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu, oprac. A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław: Ossolineum 1956.

Katalog starych druków Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Polonica wieku XVII, t. 7, oprac. W. Tyszkowski, Wrocław: Ossolineum 1995.

Kiilerich B., The Image of Anicia Juliana in the Vienna Dioscurides. Flattery or Appropriation of Imperial Imagery?, „Symbolae Osloenses: Norwegian Journal of Greek and Latin Studies” 2001, t. 76, z. 1, s. 169–190. DOI: https://doi.org/10.1080/003976701753388012

Kobielus S., Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu, Ząbki: Apostolicum 2004.

Kołodziejczyk D., Ottoman-Polish Diplomatic Relations (15th–18th Century). An Annotated Edition of ‘Ahdnames and Other Documents, Leiden: Brill 2000.

Kreuer W., Imago civitatis: Stadtbildsprache des Spätmittelalters. Essener Bearbeitung der authentischen Stadtansichten aus der Schedelschen Weltchronik von 1493 mit 32 Vollfaksimilierungen des Orginals der Diözesan- und Dombibliothek Köln, Essen: Institut für Geographie der Universität GH Essen 1993.

Krzywy R., Deskrypcja Stambułu w „Przeważnej legacyi” Samuela Twardowskiego wobec topiki laudatio urbis, „Pamiętnik Literacki” 2011, z. 4, s. 41–58.

Krzywy R., Włoski pierwowzór „Dworu cesarza tureckiego” Szymona Starowolskiego. Rozwiązanie zagadki, „Pamiętnik Literacki” 2017, z. 3, s. 179–184. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2017.3.11

La caduta di Costantinopoli, t. 1: Le testimonianze dei contemporanei, red. A. Pertusi, [Milano]: Fondazione Lorenzo Valla, A. Mondadori 1976.

La caduta di Costantinopoli, t. 2: L’eco nel mondo, red. A. Pertusi, [Milano]: Fondazione Lorenzo Valla, A. Mondadori 1976.

Lamers H., Greece Reinvented. Transformations of Byzantine Hellenism in Renaissance Italy, Leiden–Boston: Brill 2015. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004303799

Lazaris S., Scientific, Medical and Technical Manuscripts, w: A Companion to Byzantine Illustrated Manuscripts, red. V. Tsamakda, Leiden–Boston: Brill 2017, s. 55–113. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004346239_005

Leszka M.J., Rola Anicji Juliany w Konstantynopolu końca V – początków VI w., „Acta Universitatis Lodziensis. Folia historica” 2011, t. 87, s. 227–238.

Mango C., The Brazen House. A Study of the Vestibule of the Imperial Palace of Constantinople, København: I kommission hos Munksgaard 1959.

Marciniak P., Smythe D.C., Introduction, w: The Reception of Byzantium in European Culture since 1500, red. P. Marciniak, D.C. Smythe, London–New York 2016, s. 1–8. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315545752

Marvin U.B., The meteorite of Ensisheim: 1492 to 1992, „Meteoritics” 1992, t. 27, z. 1, s. 28–72. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1945-5100.1992.tb01056.x

Mazurczak U., Panorama Konstantynopola w „Liber chronicarum” Hartmanna Schedla (1493). Miasto idealne – „memoria” chrzescijanstwa, „Vox Patrum” 2018, t. 70, s. 499–525. DOI: https://doi.org/10.31743/vp.3219

Meyendorff J., Byzantine Hesychasm. historical, theological and social problems, London: Variorum Reprints 1974.

Miławicki M., „Magni nominis scriptor in scribendis libris indefessus”. Życie i twórczość dominikanina Szymona Okolskiego, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego” 2014, t. 13, s. 115–152.

Müller-Wiener W., Bildlexikon zur Topographie Istanbuls. Byzantion – Konstantinupolis – Istanbul bis zum Beginn des 17. Jahrhunderts, Tübingen: E. Wasmuth 1977.

Necipoğlu G., Volatile Urban Landscapes between Mythical Space and Time, w: A Companion to Early Modern Istanbul, red. Sh. Hamadeh, Ç. Kafescioğlu, Leiden–Boston: Brill 2022, s. 197–232. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004468566_009

Notitia dignitatum, accedunt notitia urbis Constantinopolitanae et Laterculi provinciarum, red. O. Speeck, Berlin: Apud Weidmannos 1876.

Obolensky D., The Byzantine Commonwealth. Eastern Europe, 500–1453, New York–Washington: Praeger Publishers 1971.

The Old Testament in Byzantium, red. P. Magdalino, R. Nelson, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library & Collection 2010.

Ousterhout R.G., New Temples and New Solomons. The Rhetoric of Byzantine Architecture, w: The Old Testament in Byzantium, red. P. Magdalino, R. Nelson, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library & Collection 2010, s. 239–248.

Pagani F., Greek Identity and Ideas of Decline in Fifteenth-Century Byzantium. Gemistos Pletho and Bessarion, w: The Invention of Byzantium in Early Modern Europe, red. J. Ransohoff, N. Aschenbrenner, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library & Collection 2021, s. 27–45.

Paul G.M., „Urbs capta”. Sketch of an Ancient Literary Motif, „Phoenix” 1982, t. 36, nr 2, s. 144–155. DOI: https://doi.org/10.2307/1087673

Philippides M., Mehmed II the Conqueror And the Fall of the Franco-Byzantine Levant to the Ottoman Turks. Some Western Views and Testimonies, Tempe: Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies 2007.

Philippides M., Hanak W.K., The Siege and the Fall of Constantinople in 1453. Historiography, Topography, and Military Studies, Farnham: Ashgate Publishing, Ltd. 2011.

Piccirillo A.C., „A Vile, Infamous, Diabolical Treaty”. The Franco-Ottoman Alliance of Francis I and the Eclipse of the Christendom Ideal [niepublikowana praca dyplomowa], Georgetown University 2009.

Raby J., Mehmet the Conqueror and the Byzantine Rider of the Augustaion, „Illinois Classical Studies” 1987, t. XII.2, s. 305–313.

Rapp C., Old Testament Models for Emperors in Early Byzantium, w: The Old Testament in Byzantium, red. P. Magdalino, R. Nelson, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library & Collection 2010, s. 175–197.

Russell Th., Byzantium and the Bosporus. A Historical Study, from the Seventh Century BC until the Foundation of Constantinople, Oxford: Oxford University Press 2017. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198790525.001.0001

Schields Kollmann N., The Russian Empire 1450–1801, Oxford: Oxford University Press 2017. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199280513.001.0001

Schneider A.M., Brände in Konstantinopel, „Byzantinische Zeitschrift” 1941, t. 41, s. 382–403. DOI: https://doi.org/10.1515/byzs.1941.41.2.382

Schreiner P., John Malaxos (16th Century) and his Collection of „Antiquitates Constantinopolitanae”, w: Byzantine Constantinople. Monuments, Topography and Everyday Life, red. N. Necipoğlu, Leiden: Brill 2001, s. 203–214. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004473621_016

Scriptores originum Constantinopolitanarum, red. T. Preger, t. 1, Leipzig: B.G. Teubner 1901.

Skorupska-Raczyńska E., Rutkowska J., Językowy obraz Bizancjum w polszczyźnie dawnej i współczesnej, „Konštatínove listy” 2020, t. 13/1, s. 144–154. DOI: https://doi.org/10.17846/CL.2020.13.1.144-154

Smołucha J., Inicjatywy Piusa II rozwiązania kwestii tureckiej w latach 1458–1464, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2004, t. 131, s. 77–87.

Spatharakis I., The Portrait in Byzantine Illuminated Manuscripts, Leiden: Brill 1976. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004624740

Spieser J.M., Du Cange and Byzantium, w: Through the Looking Glass. Byzantium through British eyes. Papers from the Twenty-ninth Spring Symposium of Byzantine Studies, London, March 1995, red. R. Cormack, E. Jeffreys, Aldershot: Taylor & Francis Ltd. 2000, s. 199– 10.

Squillace-Piwowarczyk C., „Italiam scribere exorsi”. Obraz Włoch w okresie Quattrocenta (na podstawie traktatów historiograficznych humanistów włoskich), „Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis” 2006, t. 1, s. 107–119.

Stefanicka K., Dwóch Józefów Dzierzkowskich w historii Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, „Ze Skarbca Kultury” 1967, t. 19, s. 62–106.

Tóth I., The Fall of Constantinople in „De Europa”. Source Research and Historiographical Contributions to Aeneas Sylvius Piccolomini’s Historical Account, „Chronica” 2017, t. 17, s. 126–147.

Viermann N., Surpassing Solomon: Church-building and Political Discourse in Late-Antique Constantinople, w: City of Caesar, City of God. Constantinople and Jerusalem in Late Antiquity, red. K.M. Klein, J. Wienand, Berlin-Boston: De Gruyter 2022, s. 215–239. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110718447-009

Vin J.P.A. van der, Travellers to Greece and Constantinople. Ancient Monuments and Old Traditions in Medieval Travellers‘ Tales, t. 1, Leiden: Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul 1980.

Voutira, E.A., Post-Soviet Diaspora Politics: The Case of the Soviet Greeks, „Journal of Modern Greek Studies” 2006, t. 24, nr 2, s. 379–414. DOI: https://doi.org/10.1353/mgs.2006.0029

Wesoły M., Europa – droga wschodniorzymska (bizantyńska), w: Geniusz Europy. Cykl poświęcony cywilizacji europejskiej, red. A. Stempin, Poznań 2019, s. 21–30.

Wheatcroft A., The Enemy at the Gate. Habsburgs, Ottomans and the Battle for Europe, New York: Basic Books 2008.

Whitby M., The St. Polyeuktos Epigram (AP 1.10). A literary perspectives, w: Greek literature in late antiquity. Dynamism, didacticism, classicism, red. S.F. Johnson, Aldershot: Taylor & Francis Ltd. 2006, s. 159–188.

Wilson N.G., From Byzantium to Italy. Greek Studies in the Italian Renaissance, London: Bloomsbury Publishing 2017.

Wimmer J., Wiedeń 1683. Dzieje kampanii i bitwy, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1983.

Wojtyska H., Arcychrześcijański król, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1973, kol. 896.

Wolińska T., Konny posąg Justyniana w Konstantynopolu. Ideologia i sztuka, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia historica” 2011, t. 87, s. 239–258.

Герасименко Н.В., Орецкая И.А., Иоанн Лествичник, w: Православная энциклопедия, t. 24, red. Cyryl I (patriarcha Moskwy), Москва: Церко́вно-нау́чный це́нтр «Правосла́вная энциклопе́дия» 2011, s. 404–431. DOI: https://doi.org/10.1038/modpathol.2011.34

[Gerasimenko N.V., Oreckaâ I.A., Ioann Lestvičnik, w: Pravoslavnaâ ènciklopediâ, t. 24, red. Cyryl I (patriarcha Moskwy), Moskva: Cerkóvno-naúčnyj céntr «Pravoslávnaâ ènciklopédiâ» 2011, s. 404–431].