Keywords
Silesia
Kysuce
Moravia
Josef Macůrek
How to Cite
Abstract
The article discusses the historiography of the problem of the history and directions of migration of Wallachian settlers who came to the geographical border of Silesia, Kysuce and Moravia, i.e. the historical and political border between Poland, the Czech Republic and Hungary in the first half of the 16th century. These matters have aroused and aroused controversy for many years. This area was the end point of the Wallachians’ wanderings to the west and therefore there was a lot of confusion as to where they came from and where they traveled. The most documented scientific publication on this subject is still the work of the Czech researcher Josef Macůrek from 1959, so from (unfortunately) more than 60 years ago.
Funding
NPRH Wołosi w europejskiej i polskiej przestrzeni kulturowej. Migracje – osadnictwo – dziedzictwo kulturowe (0604/NPRH3/H12/82/2014)
References
Komorowski Piotr, Chronografia albo dziejopis żywiecki, wyd. S. Grodziski i I. Dwornicka, Żywiec 1987.
Opis powinności wałaskich z 1647 roku, [w:] Acta Historica Silesiae Superioris, red. I. Panic, t. 15, Cieszyn 2004.
Urbarz cieszyński z 1577 r., [w:] Acta Historica Silesiae Superioris, red. I. Panic, t. 9, Cieszyn 2001.
Urbarz cieszyński z 1621 r., [w:] Acta Historica Silesiae Superioris, red. I. Panic, t. 12, Cieszyn 2003.
Al Saheb Jan, Valašska kolonizace na Těšínsku v 16.-18.stoleti, [w:] Těšínsko v proměnách staletí. Sborník přednášek z let 2008-2009 k dějinám Těšínského Slezska, red. R. Jež, D. Pindur, Český Těšín 2010, s. 71-78.
Bacowie i Wałasi, Kultura pasterska na pograniczu polsko-słowackim, red. E. Kocój, J. Michałek, Cieszyn 2018.
Broda Józef, Gospodarka leśna w dobrach żywieckich do końca XVIII w., Warszawa 1956.
Chaloupecký Václav, Valaši na Slovensku, Praha 1947.
Chlebowczyk Józef, Gospodarka Komory Cieszyńskiej na przełomie XVII i XVII wieku oraz w pierwszej połowie XVIII wieku, Wrocław 1966.
Czajkowski Jerzy, Czy Wołosi to Włosi?, [w:] Huculi, Bojkowie, Łemkowie- tradycja i współczesność, red. J. Cząstka-Kłapyta, Kraków 2008, s. 13-28.
Czajkowski Jerzy, Studia nad Łemkowszczyną, Sanok 1999.
Čadca a okolie, red. P. Maráky, L.Šeliga, Martin 1981.
Dávidek Václav, Osídlení Těšínska Valachy. Studie podle urbářů panství z let 1577,1621,1692 a 1755, Praha 1940.
Dobrowolski Kazimierz, Dwa studia nad powstaniem kultury ludowej w Karpatach Zachodnich, [w:] Studia Historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, Kraków 1938, s. 181-246 [odbitka].
Dobrowolski Kazimierz, Migracje wołoskie na ziemiach polskich, [w:] Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie 28 listopada do 4 grudnia 1930 r., t. 1 (Referaty), Lwów 1930 (odbitka).
Dobrowolski Kazimierz, Studia nad kulturą pasterską w Karpatach północnych. Typologia wędrówek pasterskich od XIV-XX wieku, "Wierchy" 1960, t. 29, s. 7-51.
Dobrowolski Kazimierz, Studia nad pochodzeniem ludności pasterskiej w Karpatach Zachodnich, Kraków 1953.
Drăganu Nicolae Românii în veacurile IX-XIV pe baza toponimiei și a onomasticei, București 1933.
Dudašova-Kriššákova Júlia, Goralské nárečia (Odraz slovensko-poľských jazykových kontaktov na fonologickej rovine). Bratislava 1993.
Dudašova-Kriššákova Júlia, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov 2017.
Gładysz Mieczysław, Zarys organizacji i planu badań etnograficznych na Śląsku, "Zaranie Śląskie" 1939, t. 2, nr 4, s. 90-95.
Gotkiewicz Marian, Polskie osadnictwo Czadeckiego i Orawy, Katowice 1939.
Grobelný Andělin, Pitronová Blanka, Urbář Těšínské Komory z r.1647, Opava 1960.
Jawor Grzegorz, Ethnic aspects of settlement in ius valachicum in medieval Poland (from the 14th to the beginning of the 16th century), "Balcanica Posnanensia. Acta et studia" 2015, t. 22, nr 1, s. 47-57. https://doi.org/10.14746/bp.2015.22.4 DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2015.22.4
Jawor Grzegorz, La colonisation valaque sur les versants nord des Carpates pendant le Petit Âge Glaciaire (aux XVe et XVIe siècles), "Balcanica Posnanensia. Acta et Studia" 2018, t. 25, s. 251-268. https://doi.org/10.14746/bp.2018.25.14 DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2018.25.14
Jawor Grzegorz, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2004.
Kadlec Karel, Valaši a valašské právo v zemích slovanských a uherskich. S úvodem podávajícím přehled theorií o vzniku rumunského národa, Praha 1916.
Kavuljak Andrej, Valaši na Slovensku, Turčiansky Svätý Martin 1933.
Kłapyta Piotr, Wołoskie osadnictwo w Karpatach w aspekcie historyczno-geograficznym, [w:] Kultura pasterska łuku Karpat i jej oddziaływanie na kulturę Babiogórców. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Babiogórskie Centrum Kultury w Zawoi z okazji 30. "Babiogórskiej Jesieni", 19 września 2014 r., red. U. Janicka-Krzywda, Kraków-Zawoja 2014, s. 9-26.
Kopczyńska-Jaworska Barbara, Wędrówki pasterskie w Beskidzie Śląskim, "Etnografia Polska" 1961, t. 5, s. 227-231.
Korbelářová Irena, Žáček Rudolf, Těšínsko- země Koruny české/ Ducatus Tessinensis- terra Coronae Regni Bohemiae (k dějinám knížectví od počátků do 18. století), Český Těšín 2008.
Kysuce a Kysučania. (Kysucká encyklopédia), t. 4 (Národopis), Čadca 1999.
Londzin Józef, ks., Nasze prawa do Czacańskiego, "Gwiazdka Cieszyńska" nr 45, 13.06.1919.
Łemkowie w historii i kulturze Karpat, red. J. Czajkowski, Rzeszów 1992.
Macůrek Josef, Valaši v západních Karpatech v 15.-18. století. K déjinám osídlení a hospodářsko-společenského vývoje jižního Těšínska, jihozápadního Polska, severozápadního Slovenska a východní Moravy, Ostrava 1959.
Mrózek Robert, Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego, Katowice 1984.
Nowak Krzysztof, Kwestia słowacka w opiniach polskich na Śląsku Cieszyńskim w latach 1918-1920, [w:] Śląsk Cieszyński u zarania polskiej i czechosłowackiej niepodległości, red. K. Nowak, Cieszyn 1999, s. 31-58.
Nowak Krzysztof, Ziemia Czadecka - jej dzieje i walory krajoznawcze. Badania nad przeszłością górali czadeckich w Czadeckiem i na Bukowinie, [w:] Polacy z Bukowiny. Ich losy i kultura źródłem tożsamości narodowej, red. Cz. Osękowski, Żary 2002, s. 64-84.
Ondřeka Zbyšek, Slezsko a Těšínské Slezsko na starých mapach, [w:] Těšínsko w proměnách staletí. Sborník přednášek z let 2008-2009 k dějinám Těšínského Slezska, red. R. Jež, D. Pindur, Český Těšín 2010, s. 163-184.
Panic Idzi, Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do współczesności, red. I. Panic, t. 3, Cieszyn 2011.
Pindur David, Książę czasów przełomu. Kazimierz II cieszyński (1450-1528) i jego władztwo, Wrocław 2010.
Poniedziałek Zygmunt, Procesy osadnicze w Państwie Żywieckim (1608-1740), "Karta Groni" 1980, nr 9-10, s. 46-53. https://doi.org/10.1097/00152193-198004000-00011 DOI: https://doi.org/10.1097/00152193-198004000-00011
Popiołek Franciszek, Początki zasiedlania Beskidów Śląskich, "IV Rocznik Oddziału PTT Beskid Śląski w Cieszynie", Cieszyn 1933, s. 34-49.
Popiołek Franciszek, Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, Katowice 1939.
Prasek Vincent, Kolik bylo valašských vojvodství?, "Selský archiv" 1903, t. 2, s. 83-92.
Prasek Vincent, Valaši na Frýdecku, "Věstník Matice Opavské" 1895, t. 5, s. 1-8.
Ramšáková Anna, Nárečia horných Kysúc v okrese Čadca, Bratislava 2020.
Sawicki Ludomir, Szałaśnictwo na Wołoszczyźnie Morawskiej (wędrówki pasterskie w Karpatach II), "Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne" 1919, t. 14, s. 81-136.
Sawicki Ludomir, Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim (wędrówki pasterskie w Karpatach III), "Materiały Antrologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne" 1919, t. 14, s. 13-184.
Semkowicz Władysław, Cieszyńskie a okręg Czadecki, "Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego" 1919-1920, t. 38, nr 3, s. 22-24.
Spyra Janusz, Śląsk Cieszyński w okresie 1653-1848. Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do współczesności, red. I. Panic, t. 4, Cieszyn 2012.
Szczotka Paweł, O gwarach czadeckich, [w:] Czadecka ojcowizna, red. K.Nowak, Lublin 2000, s. 63-77.
Szczotka Paweł, Próba wyznaczenia współczesnej granicy pomiędzy dialektem śląskim i dialektem małopolskim w Czadeckiem (Kisuce. Z pogranicza językowego polsko-słowackiego), "Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej" 2000, t. 36, s. 135-154.
Szczotka Stanisław, Stosunki Żywiecczyzny ze Śląskiem od XVI wieku do upadku Rzeczypospolitej, Katowice 1938.
Szczotka Stanisław, Studia z dziejów prawa wołoskiego w Polsce, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1949, nr 2, s. 356-418.
Štibrány Vojtěch, Vzbura hornokisuckého l'udu roku 1703, "Slezský sbornik" 1959, t. 4, s. 349-358.
Štika Jaroslav, Etnografický region Moravské Valašsko, Ostrava 1973.
Štika Jaroslav, Valaši a Valašsko. O puvodů Valachů, valašské kolonizaci, vzniku a historii moravského Valašska a take o karpatských salašich, Rožnov pod Radhoštěm 2007.
Válek Josef, Poznámky k mapě moravského Valašska, "Časopis Moravského muzea zemského" 1907, t. 7, s. 51-85; 1908, t. 8, s. 81-118; 1909, t. 9, s. 109-130; 1910, t. 10, s. 133-146, 289-304; 1911, t. 11, s. 123-135.
Velička Drahomír, Dejiny osídlenia Kysúc, Martin 2017.
Wolski Krzysztof, Stan polskich badań nad osadnictwem wołoskim na północ od Karpat, "Rocznik Przemyski" 1958, t. 9, s. 211-225.
Wołoskie dziedzictwo Karpat, red. J. Szymik, L. Richter, Czeski Cieszyn 2008.
Žilinčik Ivan, Stručný náčrt osídlenia horných Kýsuc a hraničných sporov o toto územie, [w:] Czadecka ojcowizna, red. K. Nowak, Lublin 2000, s. 36-50.
License
Copyright (c) 2022 Krzysztof Nowak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- The Author hereby warrants that he/she is the owner of all the copyright and other intellectual property rights in the Work and that, within the scope of the present Agreement, the paper does not infringe the legal rights of another person.The owner of the copyright work also warrants that he/she is the sole and original creator thereof and that is not bound by any legal constraints in regard to the use or sale of the work.
- The Author grants the Purchaser non-exclusive and free of charge license to unlimited use worldwide over an unspecified period of time in the following areas of exploitation:
2.1. production of multiple copies of the Work produced according to the specific application of a given technology, including printing, reproduction of graphics through mechanical or electrical means (reprography) and digital technology;
2.2. marketing authorisation, loan or lease of the original or copies thereof;
2.3. public performance, public performance in the broadcast, video screening, media enhancements as well as broadcasting and rebroadcasting, made available to the public in such a way that members of the public may access the Work from a place and at a time individually chosen by them;
2.4. inclusion of the Work into a collective work (i.e. with a number of contributions);
2.5. inclusion of the Work in the electronic version to be offered on an electronic platform, or any other conceivable introduction of the Work in its electronic version to the Internet;
2.6. dissemination of electronic versions of the Work in its electronic version online, in a collective work or independently;
2.7. making the Work in the electronic version available to the public in such a way that members of the public may access the Work from a place and at a time individually chosen by them, in particular by making it accessible via the Internet, Intranet, Extranet;
2.8. making the Work available according to appropriate license pattern Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) as well as another language version of this license or any later version published by Creative Commons. - The Author grants the Adam Mickiewicz University in Poznan permission to:
3.1. reproduce a single copy (print or download) and royalty-free use and disposal of rights to compilations of the Work and these compilations.
3.2. send metadata files related to the Work, including to commercial and non-commercial journal-indexing databases. - The Author declares that, on the basis of the license granted in the present Agreement, the Purchaser is entitled and obliged to allow third parties to obtain further licenses (sublicenses) to the Work and to other materials, including derivatives thereof or compilations made based on or including the Work, whereas the provisions of such sub-licenses will be the same as with the attributed license pattern Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) or another language version of this license, or any later version of this license published by Creative Commons. Thereby, the Author entitles all interested parties to use the work, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
4.1. acknowledgment of authorship, i.e. observing the obligation to provide, along with the distributed work, information about the author, title, source (link to the original Work, DOI) and of the license itself.
4.2. the derivatives of the Work are subject to the same conditions, i.e. they may be published only based on a licence which would be identical to the one granting access to the original Work. - The University of Adam Mickiewicz in Poznań is obliged to
5.1. make the Work available to the public in such a way that members of the public may access the Work from a place and at a time individually chosen by them, without any technological constraints;
5.2. appropriately inform members of the public to whom the Work is to be made available about sublicenses in such a way as to ensure that all parties are properly informed (appropriate informing messages).
Other provisions
- The University of Adam Mickiewicz in Poznań hereby preserves the copyright to the journal as a whole (layout/stylesheet, graphics, cover design, logo etc.)