Słowa kluczowe
millet
naród
osmańskie Bałkany
osmańska Macedonia
słowniki tureckie
glosariusze tureckie
Jak cytować
Abstrakt
Znaczenie pojęcia millet w słownikach tureckich: jego zmiana i wpływ na osmańską Macedonię
W XIX wieku słowniki/glosariusze stanowiły pierwszą klamrę, która łączyła różne kultury i języki, łącząc w ten sposób także Orient z Zachodem i vice versa. W tym kontekście badania koncentrują się na tureckich słownikach / glosariuszach, które przez długi czas faktycznie stanowiły jeden z podstawowych środków przekazu nowych zachodnich idei na Wschodzie, a w naszym przypadku w Imperium Osmańskim. Poprzez krótkie analizy porównawcze tych słowników/glosariuszy i ich autorów (z XIX i początku XX wieku) śledzimy przemiany koncepcji znaczeniowej pojęcia millet w kierunku pojęcia naród. Studium przypadku koncentruje się na osmańskiej Macedonii i politycznych implikacjach spowodowanych tą zmianą znaczenia osmańskiego terminu millet.
Bibliografia
Ahsan Tewfik, Radspieler E.A., Türkisch-Arabisch-Deutsches Wörterbuch, Wien-Leipzig 1910.
Alagić Šukrija, Arapsko-Srpsko-Hrvatski Rječnik za izbor iz Kitabu Sireti Resulillahi, Troškom i Nakladom Zemaljske Vlade za Bosnu i Hercegovinu, 1913
Ağakay Mehmet Ali, Turkce Sözlük, Ankara 1966.
Anastasiou, Turkish-Greek Dictionary, http://translation.babylon.com/turkish/millet/ [access: 27.07.2012].
Aviv Efrat, Millet System in the Ottoman Empire, “Oxford bibliographies – Oxford University Press”, http://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780195390155/obo-9780195390155-0231.xml [access: 08.09.2017].
Babylon, Turkish-English Dictionary, http://translation.babylon.com/turkish/millet/ [access: 27.06.2012].
Balakrishhnan Gopal (ed.), Mapping the Nation, London 1996.
Baranov H.K., Arabsko-Russkij Slovar’, Moskva 1958 [Баранов Х.К., Арабско-Русский Словаръ,
Москва 1958].
Barth Fredrik, Ethnic groups and boundaries. The social organization of culture difference, Oslo 1969.
Baskalov A.N., Golubova N.P., Kamilieva A.A. et al., Türcç - Rusça Sözlük, Москва 1977 - Istanbul 1989 [Баскалов А.Н., Голубова Н.П., Камилева А.А. et al, Türcç - Rusça Sözlük, Москва 1977 - Истанбул 1989].
Bianchi T.X., Vocabularie Français – Turc, A L’usage des interprètes, des commerçans, des navigateurs, et utres voyageurs dans le Levant, Paris 1831.
Bianchi T.X., Dictionnaire Français – Turc, A L’usage des interprètes, des commerçans, des navigateurs et utres voyageurs dans le Levant, Paris 1846.
Bianchi T.X., Kieffer J.D., Dictionnaire Turc – Français, A L’usage des interprètes, des commerçans, des navigateurs et utres voyageurs dans le Levant, Paris 1850.
Broude Benjamin, Foundation Myths of the Millet System, Christians and Jews in the Ottoman Empire: Functioning of a Plural Society: The Central Lands, eds. Benjamin Broude and Bernard Lewis, New York-London 1982, vol. 1-2.
Dayre J., Deanoviċ M., Maixner R., Hrvatskosrpsko-francuski rečnik, Zagreb 1960.
Develioğlu Ferit, Osmanica - Türkçe Ansiklopedic Lügat, Ankara 1984.
Dimitrovski T., Korubin B., Stamatovski T. (Koneski B.), Rečnik na makedonskiot jazik so srpskohrvatski tolkuvanja, Skopje 1961 [Димитровски Т., Корубин Б., Стаматовски Т. (Конески Б.), Речник на македонскиот јазик со српскохрватски толкувања, Скопје 1961].
English-Turkish online Dictionary-a Bilingual Dictionary from ESTACO, http://online.ectaco.co.uk/main.jsp;jsessionid=bc302c40d4a81315f581?do=e-services- (access: 27.07.2012).
Ergul F. Asli, The Ottoman Identity: Turkish, Muslim or Rum?, „Middle Eastern Studies” 2012, vol. 48, no. 4, p. 629–645.
Fiedler E. Grace, Partition Linguistic Identity and Language Standardization, in: On Macedonian Matters, From the Partition and Annexation of Macedonia in 1913 to the Present, a Collection of Essays on Language, Culture and History, München-Berlin-Leipzig-Washington 2015, p. 185–226.
Friedman Victor, Macedonian language and nationalism during the nineteenth and early twentieth centuries, „Balkanistica” 1975, vol. 2, p. 83–98.
Gaam Niki, The Making of a Legend – Redhouse, „The Turkish Daily News”, 25.10.2002.
Georgiev V.G., Bernar R., Ivanov I.N. et al., B’lgarski etimologičen rečnik, Sofija 1986, vol. 3 [Георгиев В.Г., Бернар Р., Иванов И.Н. et al, Български етимологичен речник, София, 1986].
Gellner Ernest, Conditions of Liberty: Civil Society and its Rivals. New York 1994.
German-Turkish Dictionary. LingvoSoft free online German dictionary, http://www.lingvozone.com/main.jsp?action=translation&do=dictionary&language_id. [access: 27.07.2012].
Gondicas Dimitri, Charles Issawi, Ottoman Greeks in the Age of Nationalism: Politics, Economy and Society in the Nineteenth Century, Princeton 1999.
Hroch Miroslav, Social Preconditions of the National Revival in Europe, A Comparative Analysis of the Social Composition of the Patriotic Group among the Smaller European Nations, London - New York 1985.
Jordanovski Nikola, Some Considerations about the 19th century National Revival in Macedonia, in: Miejsce Macedonii na Balkanach, Historia - Polityka - Kultura – Nauka, ed. Irena Stawowy-Kawka, Kraków 2005, p. 199–208.
Kamûs-ı Fransevî, Fransizca'dan Türkçe'ye Lügat, Istanbul 1896.
Kamus-i Türki, Istanbul 1317 (1899/1900).
Karpat H. Kemal, Millets and Nationality: The Roots of the Incongruity of Nation and State in the Post-Ottoman Era, in: Christians and Jews in the Ottoman Empire: Functioning of a Plural Society: The Central Lands, eds. Benjamin Broude, Bernard Lewis, New York - London 1982, vol. 1-2.
Ottoman Population Records and the Census of 1881/82-1893, „International Journal of Middle East Studies” 1978, vol. 9, no. 3, p. 237-274.
Kiselinovski Stojan, Nacionalna struktura stanovništva Makedonije 1900-1913, „Časopis za suvremenu povijest” 1979, vol. 11, no 1, p. 67–79.
Kitromilides Paschalis, Imagined Communities and the Origins of the National Question in the Balkans, „European History Quarterly” 1989, vol. 19, p. 149-194.
Kolev Valerij, Kuluri Christina, Stefoska Irena, Balkanskite vojni, Istoriska čitanka 3, Skopje 2007 [Колев Валериј, Кулури Христина, Стефоска Ирена, Балканските војни, Историска читанка 3, Скопје 2007].
Langtolang.comDictionary,http://www.langtolang.com/?selectMenuLang=1&txtLang=millet&selectFrom-Englis [access: 27.06.2012].
Levy Avigdor, The Jews in the Ottoman Empire, Princeton 1994.
Lewis Bernard, The Political Language of Islam, Chicago 1988.
Ljorovski Vamvakovski Dimitar, „Kako ne narekuvase Grcija”. Političkata realnost i izumiranjeto na mitot za David i Golijat: Makedonija i Grcija na Balkanot, Skopje 2014, p. 30–37 [Љоровски Вамваковски Димитар, „Како нé нарекуваше Грција”. Политичката реалност и изумирањето на митот за Давид и Голијат: Македонија и Грција на Балканот, Скопје 2014].
Mesrob K. Krikorian, Armenians in the service of the Ottoman Empire 1860-1908, London 1978.
Mitrova Makedonka, The Treaty of Bucharest and the Unresolved Balkan Issues, „Macedonian Historical Review” 2011, no 2, p. 235–254.
Muftiċ Teufik, Arapsko-Srpskohrvatski, Sarajevo 1973.
Naçi Ömer, Lügat-ı Sözlük, Istanbul 1891.
Ogly H.G. Kor, Piersidsko-Russkij i Rusko-Piersidskij Slovar’, Moskva 1957 [Оглы Х.Г. Кор, Персидско-Русский и Руско-Персидский Словаръ, Москва 1957].
Ortaylı İlber), Najdolgiot vek na Imperijata, Skopje 2009 [Ортајли Илбер, Најдолгиот век на Империјата, Скопје 2009].
Osmanova M.N., Dorri D.H., Kisielieva L.N., Piersidsko-Russkij Slovar’, Moskva 1983, vol. 2 [Османова М.Н., Дорри Д.Х., Киселева Л.Н., Персидско-Русский Словаръ, Москва, 1983].
Özön Mustafa Nihat, Büyük, Osmanlica-Türkçe Sözlük, Istanbul 1965.
Palmer E. H., Concise Dictionary of the Persian Language eleventh impression, London 1931.
Pandev Dimitar, Voved vo makedonistikata, Skopje 2009 [Пандев Димитар, Вовед во македонистиката, Скопје 2009].
Pandevska Maria, The Term Macedonian(s) in Ottoman Macedonia: On the Map and in the Mind, „Nationalities Papers. The Journal of Nationalism and Ethnicity” 2012, vol. 40, no 5, p. 747–766.
Pandevska Maria, Tranziciite vo makedonskoto nacionalno-osloboditelno dvizenje: niz teorijata na Miroslav Hroch, in: Tranziicite vo istorijata i kulturata, Skopje 2008, p. 171–186 [Пандевска Марија, Транзициите во македонското национално-ослободително движење: низ теоријата на Мирослав Хрох, вo: Транзициите во историјата и културата, Скопје 2008].
Periodizaciia velikogo vostočnogo krizisa 1875–1881, in: Balkanot i Rusija: Opštoto i specifičnoto vo itsoriskiot i kulturniot razvitok, Skopje 2010, p. 23-34 [Периодизация великого восточного кризиса 1875–1881, вo: Балканот и Русија: Општото и специфичното во историскиот и културниот развиток, Скопје, 2010].
Pandevski Manol, Nacionalnoto prašanje vo makedonskoto osloboditelno dviženje 1893–1903, Makedonskoto osloboditelno delo vo XIX i XX vek, Skopje 1987, 5 vols [Пандевски Манол, Националното прашање во македонското ослободително движење 1893–1903, Македонското ослободително дело во XIX и XX век, Скопје, 1987].
Papadopoulos Theodore, Studies and documents relating to the history of Greek Church and people under Turkish Domination, 1990.
Pouillon François (ed), Dictionnaire des orientalistes de langue française, Paris 2008.
Poutignat Philippe, Streiff-Frenart Jocelyne, Théories de l’Ethnicité, Paris 1995.
Quentin Skinner, Meaning and Context: Skinner Quentin and his critics, Cambridge 1988.
Redhouse James, A Turkish and English Lexicon, Constantinople 1890.
Said Edward, Orientalism, New York 2003.
Sami Şemseddin, Kamûs-ı Fransevî , Türkçe'den Fransizca'ya Lügat, Istanbul 1883.
Schull F. Kenet, Identity of the Ottoman Prison Surveys of 1912 and 1914, „International Journal of Middle East Studies” 2009, vol. 41, no 3, p. 365-367.
Shaw J. Stanford, The Ottoman Census System and Population, 1831-1914, „International Journal of Middle East Studies” 1978, vol. 9, no 3, p. 326.
Shkaljic Abdulah, Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku, Sarajevo 1989.
Skok Petar, Etimologijski Rječik Hrvatskog ili Srpskog Jezika, Zagreb 1972, vol. 2.
Tanner Arno, The Forgotten Minorities of Eastern Europe: The History and Today of Selected Ethnic Groups in Five Countries, Helsinki 2004.
Tolovski D. (ed. Tolstogo N.I.), Makiedonsko-Russkij slovar’, Moskva 1963 [Толовски Д. (ed. Толстого Н.И.), Македонско-Русский Cловаръ, Москва 1963].
Turkish-German Dictionary, http://translation.babylon.com/turkish/millet/ [access: 27.06.2012].
Ursinus Michael, Zur Diskussion um “Millet” im osmanischen Reich, “SüdostForschungen” 1989, vol. 48, p. 195–207.
Vančev Nikola, Galbov Galb, Klasov Genčo, Tursko-b’lgarski rečnik, Sofija 1952 [Ванчев Никола, Гълъбов Гълъб, Класов Генчо, Турско-български речник, София 1952].
Wehr Hans, Arabisches Wörterbuch, für die Schriftsprache der Gegenwart, Veb Otto Harraassowitz, Leipzig 1956.
Yildiz M. Turkish-French Dictionary, http://translation.babylon.com/turkish/to-french/millet/ [access: 27.-06.2012].
Yosmaoğlu Ipek, Counting Bodies, Shaping Souls: the 1903 Census and National Identity in Ottoman Macedonia, „International Journal for Middle East Studies” 2006, vol. 38, p. 55–77.
Zargan Turkish Glossary, http://www.zargan.com/sozluk.asp?Sozcuk=millet&DisplayLang=2 [access: 27.06.2012).
Zenker Julius Theodor, Dictionnaire turc-arabe-persan [Türkisch-arabisch-persisches Handwörterbuch], Leipzig 1866.
Zundhausen Holm, Istorija Srbije od 19. do 20. Veka, Beograd 2009.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.