Abstrakt
The article deals with translator’s dilemmas in the context of picturebooks on the example of the new translations of the French classic “Le Petit Prince” by Antoine de Saint-Exupéry. Given the intermedia character or illustrated books for children, their translation is a very demanding task. It requires ‘visual literacy’, the ability of ‘reading’ and understanding pictures. The way, in which the translators cope with the interplay between the verbal and the visual, so essential for picturebooks, allows to discern their translation strategies. The examined examples point out the discrepancies between domesticating translation and the original illustrations and also the impact of new illustration on the target text. The example of Hans Magnus Enzensberger shows to what extent the original illustrations can be a disruptive factor in adapting translation, so that the only solution is to ignore the intermedia character of the source text. Such manipulation results in the empoverishment of the text. In the case of Peter Sloterdijk his demand for new illustrations can be considered as a consequence of the re-contextualization, that can be observed in his translation.
Bibliografia
Balcerzan E. 1998. Literatura z literatury (strategie tłumacza). Katowice: Śląsk.
Blank J. 2015. Techniken und Strategien der Literaturadaption im Comic. Berlin: Bachmann.
Da Silva I. 1991. Das Bild im Kinderbuch und seine Bedeutung für die Translation. Heidelberg: Universitätsverlag.
Halliday M. 1978. Language as Social Semiotics: the Social Interpretation of Language and Meaning. London: Edward Arnold.
House J. 1997. Translation Quality Assessment: A Model Revisited. Tübingen: Narr.
House J. 2004. Linguistic Aspects of the Translation of Children’s Books, w: H. Kittel i inni (red.), Übersetzung, Translation, Traduction. Ein internationales Handbuch zur Übersetzungsforschung, Bd. 1. Berlin, New York: de Gruyter, pp. 683-697.
Hunt P. 2005. Introduction: the expanding world of Children’s Literature Studies, w: P. Hunt (red.), Understanding Children’s Literature. London: Routledge, pp. 1-14.
Kaniewska B. 2016. O ważności obrazków, czyli ilustracja w książce dziecięcej, w: Seweryna Wysłouch, Beata Przymuszała (red.), Literatura w kręgu sztuki. Tematy – konteksty – medialne transformacje. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, pp. 155-173.
Kazmierska-Jerzyk W. 2010. Dwujęzyczność, polimedialność, intermedialność i transmedialność praktyk artystycznych – alternatywnie wobec tezy o „jedności ikono-lingwistycznej” komiksu, w: K. Skrzypczyk (red.), Komiks a komiksologia. Ku rozpoznaniu i charakterystyce wzajemnych relacji między gatunkiem i jego teorią. Łódź: Łdk, pp. 50-54.
Klingberg G., Ørvig M., Amor (red.) 1978. Children’s Books in Translation. Stockholm: Almqvist&Wiksell.
Kress G., van Leeuwen T. 2006 (2. wyd.). Reading Images. The Grammar of Visual Design. London, New York: Routledge.
Lathey G. 2010. The Role of Translators in Children’s Literature. Invisible Storytellers. New York, London: Routledge.
Lewis S. 2001. Reading Contemporary Picturebooks. London: Routledge.
McCloud S. 2006. Understanding Comics. The invisible Art. New York: Harper Perrenial.
Nefzer I. 1993. Erzählkunst und Illustration: Von der traditionellen Kindergeschichte zum psychologischen Kinderroman. Frankfurt a.M.: Universitätsverlag.
Nodelman P., Meek M. 1990. Words about pictures. Georgia: University Press.
Oittinen R. 2000. Translating for Children. New York, London: Routledge.
O’Sullivan E. 1994. Winnieh-the-Pooh und der erwachsene Leser: Die Mehrfachadressiertheit eines kinderliterarischen Textes im Übersetzungsvergleich, w: H. Ewers, G. Lehnert, E. O’Sullivan (red.), Kinderliteratur im interkulturellen Prozeß. Stuttgart, Weimar: Metzler, pp. 131-153.
O’Sullivan E. 2000. Kinderliterarische Komparatistik. Stuttgart, Weimar: Metzler.
Porębski M. 1980. Czy metaforę można zobaczyć?, w: Teksty, nr 6 (54), pp. 61-78.
Raney K. 1998: Visual Literacy: Issues and Debates. Middlesex: University School of Education.
Reiß K. 1982. Zur Übersetzung von Kinder- und Jugendbüchern, Lebende Sprachen 1, pp. 7-13.
Salisbury M., Styles M. 2012: Children’s Picturebooks. The art of visual storytelling. London: Laurence King Publishing.
Schmitz-Emans M. 2015. Nicolas Mahlers Literaturcomics, w: F. Trabert, M. Stuhlfauth-Trabert (red.), Graphisches Erzählen. Neue Perspektiven auf Literaturcomics. Bielefeld: transcript, pp. 19-42.
Schultze, B. Weinhagen, B. 2007. Kinderliteratur und pikto-literarische Intermedialität: Translatorische Variantenbildung an Wilhelm Buschs Max und Moritz, w: H. Kittel i in. (red.), Übersetzung, Translation, Traduction. Ein internationales Handbuch zur Übersetzungsforschung. 2. Berlin, New York: de Gruyter, pp. 1660-1669.
Shavit Z. 1986. Poetics of Children’s Literature. Athens Georgia, London.
Sommerfeld B. 2016. Übersetzungskritik. Modelle, Perspektiven, Didaktik. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Sommerfeld B. 2017. Neues vom Asteroiden B 612 – Die deutschen Neuübersetzungen von „Le Petit Prince“ von Antoine de St. Exupéry aus übersetzungskritischer Perspektive, w: B. Sommerfeld i inni (red.), Übersetzungskritisches Handeln. Modelle und Fallstudien. Frankfurt a.M.: Lang, pp. 69-83.
Sommerfeld B. 2017a. Z romantyzmen albo bez niego – o niektórych polskich i niemieckich przekładów „Le Petit Prince” Antoine’a de Saint-Exupéry’ego, w: E. Pieciul-Karmińska, B. Sommerfeld, A. Fimiak-Chwiłkowska, Między manipulacją a autonomicznością estetyczną. Przekład literatury dla dzieci. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 47-86.
Stolt B. 1978. How Emil Becomes Michael: On the Translation of Children’s Books, w: G. Klingberg, M. Ørvig, S. Amor (red.), Children’s Books in Translation. Stockholm: Almqvist&Wiksell, pp. 130-146.
Tabbert R. 2002. Approaches to the Translation of Children’ s Literature, Target 2, pp. 303-351.
Wądolny-Tatar K. 2016. Estetyka przeszłości w przekazu dla najmłodszych w świetle uwag o filogenezie kulturowej, Polonistyka. Innowacje, nr 3, pp. 99-108.
Wysłouch S. 1994. Literatura a sztuki wizualne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.