Słowa kluczowe
upamiętnienie
socjologia retrospekcji
historia
metodologia badań społecznych
Jak cytować
Abstrakt
Dziedziną, do której najczęściej odwołuje się badacz pamięci zbiorowej w ramach refleksji socjologicznej, jest niewątpliwie historia. Badania społeczne realizowane w ramach socjologii retrospekcji w celu pełnego wykorzystania możliwości oferowanych przez warsztat socjologiczny, wymagają znajomości odpowiedniego kontekstu historycznego. Punktem wyjścia dla rozważań nad tą problematyką jest analiza wzajemnych powiązań obu dziedzin nauki i proponowanych przez nie podejść metodologicznych do skomplikowanej materii pamięci zbiorowej. W niniejszym artykule podejmuję próbę wskazania szans i potencjalnych zagrożeń wynikających z łączenia perspektyw historii i socjologii. Staram się znaleźć odpowiedź na podstawowe pytania: w jakim stopniu refleksja historyczna bądź historiozoficzna może przydać się badaczowi pamięci rozumianej jako zjawisko społeczne? Na ile badania i refleksja historyczna może przyczynić się do wzbogacenia wniosków wyciągniętych z badań empirycznych? Czy historia dysponuje narzędziami, które badaczowi społecznemu mogą wskazać inną niż socjologiczna perspektywę spojrzenia na pamięć zbiorową?Bibliografia
Ambrosiewicz-Jacobs J., Hońdo L. (red.) 2005, Dlaczego należy uczyć o Holokauście? Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego
Bikont A. 2004, My z Jedwabnego, Warszawa: Prószyński i S-ka
Cichocka L., Panecka A. (red.) 2005, Polityka historyczna. Historycy – politycy – prasa. Konferencja pod honorowym patronatem Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Pałac Raczyńskich w Warszawie, 15 grudnia 2004 2005,Cichocka L., Panecka A. (red.), Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego
Ciołkiewicz P. 2012, Pamięć zbiorowa w dyskursie publicznym: analiza polskiej debaty na temat wypędzeń Niemców po drugiej wojnie światowej, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno
Confino A. 1997, Collective memory and cultural history: problems of method, ”The American Historical Review”, 5(102)
Connerton P. 2008, Seven types of forgetting, ”Memory Studies”, January 2008
Domańska E. (red.) 2002, Pamięć, etyka i historia. Angloamerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie
Filipkowski P. 2006, Historia mówiona i wojna, w: Buryła S., Rodak P. (red.), Wojna. Doświadczenie i zapis, Kraków: Universitas
Franczak K. 2013, Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością, Kraków: Universitas
Gross T. 2000, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny: Fundacja Pogranicze
Kansteiner W. 2002, Finding meaning in memory: a methodological critique of collective
memory studies, ”History and Theory”, 41(2002)
Kaźmierska K. (1997), Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne, w: Czyżewski M, Piotrowski A, Rokuszewska-Pawełek A., Biografia a tożsamość narodowa, Łódź: Wydawnictwo Katedry Socjologii Kultury Uniwersytetu Łódzkiego
Kaźmierska K. 2008, Biografia i Pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady, Kraków: Nomos
Kaźmierska K. (red.) 2012, Metoda biograficzna w socjologii, Kraków: Nomos
Kosiewski P. 2008, Pamięć jako przedmiot władzy, Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego
Kula M. 2000, Pamięć o historii uwikłana w jej bieg, „Przegląd Socjologiczny”2/2000
Kula M. 2004, Krótki raport o użytkowaniu historii, Warszawa: PWN
Kurkowska-Budzan M. 2002, Historia zwykłych ludzi. Współczesna angielska historiografia dziejów społecznych, Kraków: Historia Iagiellonica
Kurz I. 2007, Przepisywanie pamięci: przypadek Muzeum Powstania Warszawskiego, „Kultura współczesna” 3/2007
Kwiatkowski P. T. 1990, Społeczne ramy tradycji. Przemiany obrazu przeszłości Mazowsza Płockiego w publikacjach regionalnych 1918-1988, Warszawa: Instytut Socjologii UW
Kwiatkowski P. T. 2008, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa: Scholar
Lacapra D. 2009, Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, Kraków: Universitas
Le Goff J. 2007, Historia i pamięć, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Machcewicz P., Persak K. (red.) 2002, Wokół Jedwabnego, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej
Malicki K. 2009, Upamiętnianie przeszłości jako źródło konfliktów w przestrzeni symbolicznej regionu podkarpackiego, w: Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, Szpociński A. (red.), Warszawa: Scholar
Manojlovic B. (2012), School Communities and Reconciliation in Eastern Slavonia, http://digitalcollections.sit.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1054&context=conflict_reconcilation_symposium (data dostępu: 30.07.2013 r.)
MihajlovicTrbovc J., PavasovicTrost T. (2012), Who Were the Anti-Fascists? Multiple Interpretations of WWII in Post-Yugoslav Textbooks, w: Karner Ch.; Mertens B. (red.) Nation States between Memories of World War Two and Contemporary European Politics, Piscataway: Transaction Publishers
Nijakowski L.M. 2006a, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Warszawa: Scholar
Nijakowski L.M. 2006b, Baron Müunchhausen czyli o polskiej polityce pamięci, „Przegląd Polityczny”, nr 75, Gdańsk
Nijakowski L.M. 2008, Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Nora P. 2001, Czas pamięci, „Res Publica Nova” 7/2001
Nowinowski S., Pomorski J., Stobiecki R. (red.) 2008, Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, Łódź: Ibidem
Olick J.K., Robbins J. 1998, SOCIAL MEMORY STUDIES: From ”Collective Memory” to the Historical Sociology of Mnemonic Practices, ”Annual Review of Sociology” 24
Olick J.K., Vinitzky-Seroussi V., Levy D. 2011, The Collective Memory Reader, Oxford University Press
Pomian K. 2006, Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin: Wydawnictwo UMCS
Pomorski J. 2008, Ucieczka od historii jako element poprawności politycznej – tezy, w: Nowinowski S., Pomorski J., Stobiecki R. (red.) Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, Łódź: Ibidem
Szacka B. 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa: Scholar
Szpociński A. 1989, Przemiany obrazu przeszłości Polski: analiza słuchowisk historycznych dla szkół podstawowych 1951-1984, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Szpociński A., Kwiatkowski P. T. 2006, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa: Scholar
Traba R. 2006, Historia – przestrzeń dialogu, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN
Traba R., Hahn H. H. 2012, Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t.3 Paralele, Warszawa: Scholar
Traba R., Historia wzajemnych oddziaływań (Beziehungsgeschichte) i konstrukcja „miejsc żywej pamięci” (lieux de mémoire)? Przypadek Polski i Niemiec, tekst dostępny na stronie: http://www.cbh.pan.pl/pl/images/stories/pliki/pdf/TRABA_Historia_wzajemnych_oddzialywan.pdf (dostęp: 27.05.2013)
Ziębińska-Witek A. 2006, Wizualizacje Holokaustu jako nowe wyzwanie dla współczesnej historiografii, w: Engelking B., Leociak J., Libionka D., Ziębińska-Witek A., Zagłada Żydów. Pamięć narodowa a pisanie historii w Polsce i we Francji, Lublin: Wydawnictwo UMCS
Ziółkowski M. 2001, Pamięć i zapominanie: trupy w szafie polskiej zbiorowej pamięci, „Kultura i Społeczeństwo”3-4
Zysiak A., Czurko J. (red.) 2010, Historie mówione – podręcznik, Łódź: Stowarzyszenie Topografie