Słowa kluczowe
szkolnictwo wyższe
marksizm
wartość
praca niematerialna
miara
globalne rankingi uniwersytetów
Thomson Reuters
uniwersytet- -fabryka
Jak cytować
Abstrakt
W krytycznych badaniach nad szkolnictwem wyższym dużo miejsca w ostatnim czasie poświęcono dyskusji nad – bardziej retoryczną niż analityczną – figurą uniwersytetu jako fabryki. W założeniu miał być to sposób na skupienie niczym w soczewce wszystkich negatywnych zmian odczuwanych przez kadrę akademicką, a związanych ze współczesnymi transformacjami instytucji uniwersytetu. W rzeczywistości jednak przyczyniło się to przede wszystkim do hipostazowania mechanizmów właściwych dla prywatnych przedsiębiorstw na warunki pracy w uczelniach publicznych, uniemożliwiając wyjaśnienie zachodzących w nich procesów. W niniejszym artykule zaproponowano bardziej systemowe ujęcie stosunków zawiązywanych między kapitałem a pracą w krajobrazie szkolnictwa wyższego. W tym celu wprowadzono i skontekstualizowano figurę transnarodowego stowarzyszenia kapitałów. Nacisk został położony na analizę jednej z jego frakcji, mianowicie kapitału handlowego, rozumianego jako oligopolistyczne transnarodowe wydawnictwa naukowe. W artykule ukazano podstawowe warunki funkcjonowania tej frakcji, wiążąc je z rozwojem globalnych rankingów uniwersytetów, a także wykorzystano narzędzia oferowane przez postoperaizm, w celu ukazania relacji zawiązywanej przez kapitał handlowy z pracą akademicką jako ogólnej postaci relacji między kapitałem a pracą biopolityczną, w której kluczową funkcję pełni zdolność kapitału do ustanawiania ram pomiaru.
Finansowanie
„Europejskie uniwersytety flagowe
w poszukiwaniu równowagi między doskonałością akademicką a zobowiązaniami wobec społeczeństwa i gospodarki (FLAGSHIP)” finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki (UMO-2013/10/M/HS6/00561).
Bibliografia
Altbach, P.G. (2006). Dilemmas of ranking. W: P.G. Altbach. International Higher Education: Reflections on Policy and Practice (77-80). Chestnut Hill: CIHE Boston College.
Amsler, S. (2014). University ranking: A dialogue on turning towards alternatives. Ethics in Science and Environmental Politics. 13: 155-166.
Amsler, S., Bolsmann, Ch. (2012). University ranking as social exclusion. British Journal of Sociology of Education. 33(2): 283-301.
Aronowitz, S. (2000). The Knowledge Factory: Dismantling the Corporate University and Creating True Higher Education. Boston: Beacon Press.
Ball, S. (2012). Global Education Inc. New Policy Networks and the Neo-Liberal Imaginary. London: Routledge.
Bergstorm, T.C., Courant, P.N., McAfee, P.R., Williams, M. (2014). Evaluating big deal journal bundles. PNAS. 111(26): 9425-9430.
Cleaver, H. (2012). Praca w szkole i walka przeciwko pracy w szkole. Przegląd Anarchistyczny. 13: 29-67.
Cook, M.L. (1910). Academic and Industrial Efficiency. A Report to the Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching. New York: Carnegie Foundation.
Deem, R., Lucas, L., Mok, K.H. (2009). The “World-Class” University in Europe and East Asia: Dynamics and Consequences of Global Higher Education Reform. W: B. Kehm, B. Stensaker (red.). University Rankings, Diversity, and the New Landscape of Higher Education (116-134). Rotterdam: Sense Publishers.
Dill, D. (2009). Convergence and Diversity: The Role and Influence of University Rankings. W: B. Kehm, B. Stensaker (red.). University Rankings, Diversity, and the New Landscape of Higher Education (97-116). Rotterdam: Sense Publishers.
Dill, D., Soo, M. (2005). Academic quality, league tables, and public policy: A cross-national analysis of university ranking systems. Higher Education. 49: 495-533.
Edu-factory Collective (2009). Towards a Global Autonomous University. Cognitive Labor. The Production of Knowledge and Exodus from the Education Factory. New York: Autonomedia.
Erkkilä, T. (2014). Global University Rankings, Transnational Policy Discourse and Higher Education in Europe. European Journal of Education. 49(1): 91-101.
Espeland, W.N., Sauder, M. (2012). The Dynamism of Indicators. W: K.E. Davis, A. Fisher, B. Kingsbury, S.E. Merry (red.). Governance by Indicators. Global Power through Quantification and Rankings (86-109). Oxford: Oxford University Press.
Eve, M.P. (2014). Open Access and the Humanities. Contexts, Controversies and the Future. Cambridge: Cambridge University Press.
Hall, R. (2014). On the Abolition of Academic Labour: The Relationship Between Intellectual Workers and Mass Intellectuality. tipleC. 12(2): 822-837.
Harvey, D. (2003). The New Imperialism. Oxford: Oxford University Press.
Harvie, D. (2006). Value-Production and Struggle in the Classroom. Capital and Class. 88: 1-32.
Hazelkorn, E. (2008). Learning to live with league tables and ranking: The experience of institutional leaders. Higher Education Policy. 21: 193-215.
Hazelkorn, E. (2011a), Rankings and the Reshaping of Higher Education. The Battle for World- Class Excellence. Basingstoke: Palgrave.
Hazelkorn, E. (2011b). Measuring world-class excellence and the global obsession with rankings. W: R. King, S. Marginson, R. Naidoo (red.). Handbook on Globalization and Higher Education (497-516). Cheltenham: Edward Elgar.
Hazelkorn, E. (2013). World-class universities or world-class systems? Rankings and higher education policy choices. W: P.T.M. Marope, P.J. Wells, E. Hazelkorn (red.). Rankings and Accountability in Higher Education. Uses and Misuses (72-94). Paris: UNESCO.
Kehm, B. (2013). The Impact of Rankings on the European Higher Education Landscape. W: T. Erkkila (red.). Global University Rankings. Challenges for European Higher Education (20-35). Basingstoke: Palgrave.
Kerr, C. (2001). The Idea of a Multiversity. W: C. Kerr. The Uses of the University (1-34). Cambridge: Cambridge University Press.
Kwiek, M. (2015). Global University Rankings in the Polish Context: the University of Warsaw, a Case Study. W: P.G. Altbach, L.E. Rumbley, M. Yudkevich (red.). Global University Rankings: Impacts on Universities Worldwide (1-23). New York: Routledge.
Larivière, V., Haustein, S., Mongeon, P. (2015). The Oligopoly of Academic Publishers in the Digital Era. PLoS ONE. 10(6): 1-15.
Lipset, S.M., Wolin, S. (red.) (1965). The Berkeley Student Revolt. Facts and Interpretations. New York: Anchor Books.
Lo, W.Y.W. (2011). Soft power, university rankings and knowledge production: distinctions between hegemony and self-determination in higher education. Comparative Education. 47(2): 209-222.
Lo, W.Y.W, (2014). University Rankings. Implications for Higher Education in Taiwan. Dordrecht: Springer.
Longden, B. (2011). Ranking Indicators and Weights. W: C.S. Shin, R.K. Toutkoushian, U. Teichler (red.). University Rankings. Theoretical Basis, Methodology and Impacts on Global Higher Education (73-104). Dordrecht: Springer.
Lynch, K. (2014). New managerialism, neoliberalism and ranking. Ethics in Science and Environmental Politics. 13: 141-153.
Marginson, S. (1997). Markets in Education. Sydney: Allen & Unwin. Marginson, S. (2004). Competition and Markets in Higher Education: A „glonacal” analysis. Policy Futures in Education. 2(2): 175-244.
Marginson, S. (2007). Global university rankings: implications in general and for Australia. Journal of Higher Education Policy and Management. 29: 131-142.
Marginson, S. (2009a). University rankings, government and social order: managing the field of higher education according to the logic of the performative present-as-future. W: M. Simons, M. Olssen, M. Peters (red.). Re-reading education policies: studying the policy agenda of the 21st Century (584-604), Rotterdam: Sense Publishers.
Marginson, S. (2009b). Global university Rankings: Some Potentials. W: C.S. Shin, R.K. Toutkoushian, U. Teichler (red.). University Rankings. Theoretical Basis, Methodology and Impacts on Global Higher Education (85-96). Rotterdam: Sense Publishers.
Marginson, S. (2009c). University Rankings and the Knowledge Economy. W: M.A. Peters, S. Marginson, P. Murphy, Creativity and the Global Knowledge Economy (185-216). Frankfurt am Main: Peter Lang.
Marginson, S. (2015). O niemożliwości zaistnienia kapitalistycznych rynków w szkolnictwie wyższym. Nauka i Szkolnictwo Wyższe. 1(45): 11-37.
Marginson, S., Ordorika, I. (2011). „El central volume de la fuerza”. Global Hegemony in Higher Education and Resaerch. W: D. Rhoten, C. Calhoun (red.). Knowledge Matters. The Public Mission of the Research University (67-129). New York: Columbia University Press.
Marks, K. (1967). Kapitał. Księga pierwsza. Proces wytwarzania kapitału. W: K. Marks, F. Engels, Marks, Engels. Dzieła (t. 23). Warszawa: Książka i Wiedza.
McGettigan, A. (2013). The Great University Gamble. Money, Markets and the Future of Higher Education. London: Pluto Press.
Moulier-Boutang, Y. (2013). Cognitive capitalism. Cambridge: Polity Press.
Münch, R. (2013). The Colonization of the Academic Field by Rankings: Restricting Diversity and Obstructing the Progress of Knowledge. W: T. Erkkila (red.). Global University Rankings. Challenges for European Higher Education (196-219). Basingstoke: Palgrave.
Münch, R. (2014). Academic Capitalism. Universities in the Global Struggle for Excellence. New York – London: Routledge.
Ngai, P., Yuhua, G., Yuan, S., Ruckus, R. (red.) (2013). Niewolnicy Apple’a: Wyzysk i opór w chińskich fabrykach Foxconna. Poznań: Oficyna Bractwa Trojka.
Noorden, R. van (2013). The True Cost of Science Publishing. Nature. 28 March: 426-429.
Nowak, A.W. (2013). Demokratyzowanie czy neoluddyzm – reforma uniwersytetu wobec wyzwań technonauki. Praktyka Teoretyczna. 1(7): 169-193.
Ordorika, I., Lloyd, M. (2013). A decade of international university rankigns: a critical perspective from Latin America. W: Rankings and Accoutnability in Higher Education: Uses and Misuses (210-226). Paris: UNESCO.
Ordorika, I., Lloyd, M. (2014). International rankings and the contest for university hegemony. Journal of Educational Policy. 30(3): 385-405.
Peekhaus, W. (2012). The Enclosure and Alienation of Academic Publishing: Lessons for the Professoriate. tripleC. 10(2): 577-599.
Pirie, I. (2009). The Political Economy of Academic Publishing. Historical Materialism. 17: 31-60.
Raunig, G. (2013). Factories of Knowledge, Industries of Creativity. Los Angeles: Semiotext(e).
Read, J. (2003). The Micro-Politics of Capital. Marx and the Prehistory of the Present. New York: SUNY Press.
Robinson, W.I. (2004). A Theory of Global Capitalism. Production, Class, and State in a Transnational World. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Roggero, G. (2011a). The Production of Living Knowledge: the Crisis of the University and the Transformation of Labor in Europe and North America. Philadelphia: Temple University
Press.
Roggero, G. (2011b). Pięć tez o dobru wspólnym. Praktyka Teoretyczna. 4: 69-83.
Roggero, G. (2014). The Composition of Living Knowledge: Labor, Capture, and Revolution. W: M. Kozłowski, A. Kurant, J. Sowa, K. Szadkowski, K. Szreder (red.). A Joy Forever. Political Economy of Social Creativity (199-210). London: MayFly Books.
Sauder, M., Espeland, W.N. (2009). The Discipline of Rankings: Tight Coupling and Organizational Change. American Sociological Review. 74: 63-82.
Sklair, L. (2001). The Transnational Capitalist Class. Oxford: Blackwell Publishers. Slaughter, S., Cantwell, B. (2012). Transatlantic moves to the market: the United States and the European Union. Higher Education. 63: 583-606.
Sowa, J., Szadkowski, K. (2011). Fabryki wiedzy. W: J. Sowa, K. Szadkowski (red.). Edu-factory. Samoorganizacja i opór w fabrykach wiedzy (3-20). Kraków: Korporacja Ha!art.
Stergiou, K.I., Lessenich, S. (2014). On impact factors and university rakings: from birth to boycott. Ethics in Science and Environmental Politics. 13: 101-111.
Szadkowski, K. (2015a). Uniwersytet jako dobro wspólne. Podstawy krytycznych badań nad szkolnictwem wyższym. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Szadkowski, K. (2015b). Społeczne konstruowanie doskonałości w warunkach kapitalizmu akademickiego. Ethics in Progress. 6(1): 214-224.
Szwabowski, O. (2014). Uniwersytet-fabryka-maszyna. Uniwersytet w perspektywie radykalnej. Warszawa: Książka i Prasa.
Teichler, U. (2011). Social Contextes and Systematic Consequences of University Rankings: A Meta-Analysis of the Ranking Literature. W: C.S. Shin, R.K. Toutkoushian, U. Teichler (red.). University Rankings. Theoretical Basis, Methodology and Impacts on Global Higher Education (55-69). Dordrecht: Springer.
Toscano, A. (2011). The Limits of Autonomy. Cognitive Capitalism and University Struggles. W: M.A. Peters, E. Bulut (red.). Cognitive Capitalism, Education and Digital Labor (259-274). New York: Peter Lang.
Trigwell, K. (2011). Measuring Teaching Performance. W: C.S. Shin, R.K. Toutkoushian, U. Teichler (red.). University Rankings. Theoretical Basis, Methodology and Impacts on Global Higher Education (165-182). Dordrecht: Springer.
Vorotnikov, E. (2015). Universities denied access to West’s science journals. University World News. 367. 15 May. http://www.universityworldnews.com/article.php?story=20150515132150599.
Wallerstein, I. (2008). Utopistyka. Alternatywy historyczne dla XXI wieku. Poznań: Oficyna Bractwo Trojka.
Williams, J. (2011). Pedagogika długu. W: J. Sowa, K. Szadkowski (red.). Edu-factory. Samoorganizacja i opór w fabrykach wiedzy (94-110). Kraków: Korporacja Ha!art.