Słowa kluczowe
szkolnictwo wyższe
uniwersytet
subsumcja
kapitał
to
co publiczne
co prywatne
Jak cytować
Abstrakt
W niniejszym artykule badamy szczegółowo cztery główne sprzeczności współczesnego szkolnictwa wyższe podporządkowanego kapitałowi. Robimy to oparciu o zarówno wcześniejsze wyniki badań, jak i przy wykorzystaniu marksistowskich i autonomistycznych ram teoretycznych rozwiniętych przez autorów takich, jak Michael Hardt, Antonio Negri czy Gigi Roggero i stosowanych niedawno w krytycznych badaniach nad szkolnictwem wyższym. Sprzeczności zostały podzielone na dwie główne kategorie: sprzeczności pozorne (to, co publiczne i to, co prywatne; oligarchia akademicka i kapitał) oraz sprzeczności realne (poddana rozkładowi forma tego, co wspólne i dobro wspólne; dobro wspólne i kapitał). Zostały one omówione w odpowiednio w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości szkolnictwa wyższego. W ostatniej części artykułu zwięźle omawiamy istniejące warunki wstępne dla ustanowienia post-kapitalistycznego uniwersytetu regulowanego według logiki dobra wspólnego.
Finansowanie
Projekt badawczy „Europejskie uniwersytety flagowe
w poszukiwaniu równowagi między doskonałością akademicką a zobowiązaniami wobec społeczeństwa i gospodarki (FLAGSHIP)” finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki (UMO-2013/10/M/HS6/00561).
Bibliografia
Ball, S., Youdell, D. (2008). Hidden Privatisation in Public Education. Brussels: Education International.
Barnett, R. (2015). In Search of a Public: Higher Education in a Global Age. W: O. Filippakou, G. Williams (red.). Higher Education as a Public Good. Critical Perspectives on Theory, Policy and Practice (15-28). New York: Peter Lang.
Berman, E. P. (2012). Creating the Market University. How Academic Science Became an Economic Engine. Princeton: Princeton University Press.
Braudel, F. (1998). Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm. XV-XVIII wiek. Tom 2. Gry wymiany. Tłum. E. D. Żółkiewska. Warszawa: PIW.
Breneman, D. W. (2006). The University of Phoenix. Icon of For-Profit Higher Education. W: D. W. Breneman, B. Pusser, S. E. Turner (red.). Earnings From Learning. The Rise of For-Profit Universities (71-92). New York: SUNY Press.
Cantwell, B. (2016). The New Prudent Man: Financial-Academic Capitalism and Inequality in Higher Education. W: S. Slaughter, B. J. Taylor (red.). Higher Education, Stratification, and Workforce Development. Competitive Advantage in Europe, the US, and Canada (173-192). Dodrecht: Springer.
Cantwell, B., Kauppinen, I. (red.). (2014). Academic Capitalism in the Age of Globalization. Baltimore: John Hopkins University Press.
Clark, B. R. (1983). The Higher Education System. Academic Organization in Cross-National Perspective. Berkeley – Los Angeles: University of California Press.
Clark, B. R. (1998). Creating Entrepreneurial Universities. Organizational Pathways of Transformation. Bingley: Emerald Group Publishing Limited.
Cleaver, H. (1992). Theses on the Secular Crisis. Retrieved from https://la.utexas.edu/users/hcleaver/secularcrisis.html
De Angelis, M. (2007). The Beginning of History. Value Struggles and Global Capital. London: Pluto Press.
Edu-factory Collective (2009). Towards a Global Autonomous University. New York: Autonomedia.
Edu-factory Collective (2010). Double crisis. Edu-factory. 0: 4-9.
Eve, M. P. (2014). Open Access and the Humanities. Contexts, Controversies and the Future. New York: Cambridge University Press.
Ferlie, E., Musselin, Ch., Andresani, G. (2008). The Steering of Higher Education Systems. A Public Management Perspective. Higher Education. 56(3): 325-348.
Haiven, M. (2014). Crisis of Imagination, Crisis of Power. Capitalism, creativity and the commons. London: Zed Books.
Hall, R. (2014). On the Abolition of Academic Labour: The Relationship Between Intellectual Workers and Mass Intellectuality. tripleC: Communication, Capitalism & Critique. 12(2): 822-837.
Hall, R. (2015). The implications of Autonomist Marxism for research and practice in education and technology. Learning, Media and Technology. 40(1): 106-122.
Hardt, M., Negri, A. (2012). Rzecz-pospolita. Poza własność prywatną i dobro publiczne. Tłum. Praktyka Teoretyczna. Kraków: Wydawnictwo ha!art.
Harvey, D. (2014). Seventeen Contradictions and the End of Capitalism. London: Oxford University Press.
Hazelkorn, E. (2011). Rankings and the Reshaping of Higher Education. The Battle for World-Class Excellence. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Hazelkorn, E. (2013). World-class universities or world-class systems? Rankings and higher education policy choices. W: P. T. M. Marope, P. J. Wells, E. Hazelkorn (red.). Rankings and Accountability in Higher Education. Uses and Misuses (72-94). Paris: UNESCO Publishing.
Hess, Ch., Ostrom, E. (red.). (2007). Understanding Knowledge as Commons: from Theory to Practice. Cambridge: The MIT Press.
Horkheimer, M. (1987). Teoria tradycyjna a teoria krytyczna. Tłum. J. Łoziński. W: J Łoziński (red.). Szkoła frankfurcka, t.2 (138-172). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Iljenkow, E. (1978). Logika dialektyczna. Tłum. W. Krzemień. Warszawa: PIW.
Jongbloed, B. (2003). Marketisation in Higher Education: Clark’s Triangle and the Essential Ingredients of Markets. Higher Education Quarterly. 57(2): 110-135.
Kwiek, M. (2010). Transformacje uniwersytetu. Zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kwiek, M. (2015). Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Latour, B. (2011). Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej. Tłum. M. Gdula. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Leslie, L., Slaughter, S. (1998). Academic Capitalism. Politics, Policies and Entrepreneurial University. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Liu, N. C., Cheng, Y. (2005). The Academic Ranking of World Universities. Higher Education in Europe. 30(2): 127-136.
Łukasiewicz, J. (1987). O zasadzie sprzeczności u Arystotelesa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marginson, S. (2004). Competition and Markets in Higher Education: a „glonacal” analysis. Policy Futures in Education. 2(2): 175-244.
Marginson, S. (2006). Putting „Public” Back into the Public University. Thesis Eleven. 84: 44–59.
Marginson, S. (2007). Five Somersaults in Enschade: Rethinking Public/Private in Higher Education for the Global Era. W: J. Enders, B. Jongbloed (red.). Public-Private Dynamics in Higher Education. Expectations, Development and Outcomes (187-219). Bielefeld: Transcript Verlag.
Marginson, S., Ordorika, I. (2011). »El central volume de la fuerza«. Global Hegemony in Higher Education and Resaerch. W: D. Rhoten, C. Calhoun (red.), Knowledge Matters. The Public Mission of the Research University (67-129). New York: Columbia University Press.
Marks K. (1984). Kapitał: Krytyka ekonomii politycznej. Księga III: Proces produkcji kapitalistycznej jako całość. Tłum. E. Lipiński, J. Maliniak. W: MED, t. 25, cz. 1, Warszawa: Książka i Wiedza.
McGettigan, A. (2013). The Great University Gamble. Money, Markets and the Future of Higher Education. London: Pluto Press.
Moulier Boutang, Y. (2011). Cognitive capitalism. Tłum. E. Emery. Cambridge: Polity Press.
Münch, R. (2014). Academic Capitalism. Universities in the Global Struggle for Excellence. Cambridge: Polity Press.
Neary, M. (2016). Student as Producer: The Struggle for the Idea of the University. Other Education: The Journal of Educational Alternatives. 5(1): 89-94.
Neave, G. (2012). The Evaluative State, Institutional Autonomy and Re-engineering Higher Education in Western Europe. The Prince and His Pleasure. Palgrave Macmillan: Basingstoke.
Negri, A. (2003). Time for Revolution. Tłum. M. Mandarini. London: Bloomsbury Academic.
Oliveira, M. B. (2013). On the Commodification of Science: The Programmatic Dimension. Science & Education. 22(10): 2463-2483.
Ostrom, E. (1990). Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge: Cambridge University Press.
Peekhaus, W. (2012). The Enclosure and Alienation of Academic Publishing: Lessons for the Professoriate. tripleC. 10(2): 577-599.
Ratajczak, M. (2015). Wprowadzenie do teorii kapitalizmu kognitywnego: kapitalizm kognitywny jako reżim akumulacji. Praktyka Teoretyczna. 1(15): 57-94.
Research and Destroy (2011). Communiqué from an Absent Future: On the Terminus of Student Life. W: C. Solomon, T. Palmieri (red.). Springtime. The New Student Rebellions (151-160). London: Verso.
Roggero G. (2011). The Production of Living Knowledge: the Crisis of the University and the Transformation of Labor in Europe and North America. Tłum. E. Brophy. Philadelphia: Temple University Press.
Roggero, G. (2011). Pięć tez o dobru wspólnym. Tłum. P. Juskowiak, K. Szadkowski. Praktyka Teoretyczna. 4: 69-84.
Schrecker, E. (2010). The Lost Soul of Higher Education. Corporatization, the Assault on Academic Freedom, and the End of the American University. New York: The New Press.
Slaughter, S., Rhoades, G. (2004). Academic Capitalism in the New Economy. Challenges and Choices. American Academic. 1(1): 37-59.
Śpiewak, P. (1998). W stronę dobra wspólnego. Warszawa: Aletheia.
Stiglitz, J. (1999). Knowledge as a Global Public Good. W: I. Kaul, I. Grunberg, M. Stern (red..). Global Public Goods: International Cooperation in the 21st Century (308–325). New York - Oxford: Oxford University Press.
Szadkowski, K. (2015a). Uniwersytet jako dobro wspólne. Podstawy krytycznych badań nad szkolnictwem wyższym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szadkowski, K. (2015b). Poza uniwersytet-fabrykę. Warunki funkcjonowania „transnarodowego stowarzyszenia kapitałów” w szkolnictwie wyższym. Nauka i Szkolnictwo Wyższe. 1(45): 235-267.
Szadkowski, K. (2015c). Teza o hybrydyzacji tego, co publiczne i tego, co prywatne w szkolnictwie wyższym oraz jej konsekwencje. Próba krytyki. Nauka i Szkolnictwo Wyższe 2(46): 75-120. DOI: 10.14746/nsw.2015.2.3
Vercellone, C. (2010). The Crisis of the Law of Value and the Becoming-Rent of Profit. Tłum. J. F. McGimsey. W: A. Fumagalli, S. Mezzadra (red.). Crisis in the Global Economy: Financial Markets, Social Struggles and the New Political Scenarios (85–118). Los Angeles: The MIT Press.
Winn, J. (2015). The co-operative university: Labour, property and pedagogy. Power & Education. 7(1): 39–55.