“The Cat Looks at the Dog Not with Hatred, but Contemptuously”: Čapek’s Remarks on the Animal Mind
PDF (Język Polski)

Keywords

ecocriticism
Animal Studies
evolutionism
anthropomorphism
anthropocentrism

How to Cite

Gawarecka, A. (2022). “The Cat Looks at the Dog Not with Hatred, but Contemptuously”: Čapek’s Remarks on the Animal Mind. Porównania, 31(1), 159–180. https://doi.org/10.14746/por.2022.1.10

Abstract

he book by Karl Čapek Měl jsem psa a kočku (I had a dog and a cat) appeared (posthumously) in 1939 in the Czech publishing market. This publication, which consisted of several essays, a story about the fox terrier Dašenka and a humorous guide to dog breeds, was mostly treated by literary scholars as some kind of hybrid bricolage of a miscellaneous texts. The animal stories published in this book draw their thematic material from everyday and empirical observation and do not need to use systems of cultural references and imagination. Their reception, however, requires common knowledge, available to those (i.e., in fact, to everyone) who have ever dealt with domestic animals and thus are able to confirm these observations, confront them with their own experience and, as a result, appreciate the accuracy and insight of the diagnoses offered by the author. The paradoxical conclusions of Čapek’s remarks throw readers out of their cognitive routine and show that the problem of animal emotional and intellectual life is more complicated than is usually considered. The narrative portraits of dog and feline heroes are primarily used to build anthropological models for which the patterns of animal behaviour constitute a convincing (because reduced to simplified “basic” behavioural matrices) exemplification.

https://doi.org/10.14746/por.2022.1.10
PDF (Język Polski)

References

Abramowska Janina (2010), Pisarze w zwierzyńcu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Agamben Giorgio (2005), Antropogenese, przeł. Antonín Kosík, "Labyrint revue", nr 17-18, s. 107-148.

Bakke Monika (2011), Studia nad zwierzętami: od aktywizmu do akademii i z powrotem?, "Teksty Drugie", nr 2, s. 193-204.

Baratay Éric (2014), Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. Paulina Tarasewicz, Wydawnictwo W podwórku, Gdańsk.

Barcz Anna (2015), Portrety ludzi i zwierząt a zagadnienie podobieństwa po Darwinie, w: Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu, red. Anna Barcz, Dorota Łagodzka, Wydawnictwo IBL, Warszawa, s. 88-106.

Barcz Anna (2016), Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Śląsk, Katowice.

Čapek Karel (1983), Měl jsem psa a kočku, w: tenże, Spisy XII, Československý spisovatel, Praha, s. 123-228.

Čapek Karel (1989), Daszeńka czyli żywot szczeniaka, przeł. Jadwiga Bułakowska, Nasza Księgarnia, Warszawa.

Champfleury Jules (2018), Koty. Historia, zwyczaje, obserwacje, anegdoty, przeł. Krystyna Belaid, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Deleuze Gilles, Guattari Félix (2015), Tysiąc plateau, przeł. Joanna Bednarek, Bęc zmiana, Warszawa.

Derrida Jacques (2008), Zwierzę, którym więc jestem (dalej idąc śladem), przeł. Michał Sowa, https://tinyurl.com/3m2yhsw8 [dostęp: 25.06.2021].

Durczak Joanna (2010), Rozmowy z ziemią: tradycja przyrodopisarska w literaturze amerykańskiej, Wydawnictwo Naukowe UMSC, Lublin.

Foucault Michael (2006), Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, przeł. Tadeusz Komendant, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Gralewicz-Wolny Iwona (2015), "Ubyliśmy zwierzętom./ Kto ubędzie nam". Posthumanizm Wisławy Szymborskiej, w: Po humanizmie. Od technokrytyki do Animal Studies, red. Zuzanna Ładyga, Justyna Włodarczyk, Katedra. Wydawnictwo Naukowe, Gdańsk, s. 55-72.

Haraway Donna (2014) Manifest gatunków stowarzyszonych, przeł. Joanna Bednarek, w: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. Agnieszka Gajewska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, https://tinyurl.com/yt2888en [dostęp: 30.06.2021].

Harkins William E. (1961), Karel Čapek, Columbia, New York and London. DOI: https://doi.org/10.7312/hark91726

Janoušek Pavel (2018), …a další studie, Academia, Praha.

Kotyczka Marzena (2015), Kobiety, psy i koty. Domowa koegzystencja ludzi i zwierząt w literaturze familijnej, "Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies", nr 1, s. 175-194.

Kučerová Hana (1983), O přírodě, lidech a věcech kolem nás, w: Čapek Karel, Spisy XII, Československý spisovatel, Praha, s. 381-387.

Łebkowska Anna (2008), Empatia. O literackich narracjach przełomu XX i XXI wieku, Universitas, Kraków.

Malevič Oleg (1999), Bratři Čapkové, przeł. Hana Štěpánková, Ivo Železný, Praha.

Matonoha Jan (2017a), Zvíře, w: Za (de)konstruktivismem. Kritické koncepty (post)strukturální literární a kulturní teorie, red. Jan Matonoha, Academia, Praha, s. 404-437.

Matonoha Jan (2017b), Zvíře: radikální jinakost, či radikální příbuznost?, w: Polidštěné zvíře. Kapitoly ke středoevropskému myšlení o literatuře, red. Jiří Hrabal, Vydavatelství Filozofické fakulty UP, Olomouc, s. 9-16.

Matuška Alexander (1963), Člověk proti zkáze. Pokus o Karla Čapka, Československý spisovatel, Praha.

Montaigne Michel de (1957), Próby, t. 2, przeł. Tadeusz Boy-Żeleński, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Nawarecki Aleksander (2015), Zoofilologia pod auspicjami augurów, w: Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu, red. Anna Barcz, Dorota Łagodzka, Wydawnictwo IBL, Warszawa, s. 149-169.

Schollenberger Justyna (2020), Stworzenia Darwina. O granicy człowiek - zwierzę, Wydawnictwo IBL, Warszawa.

Sławek Tadeusz (2020), Śladem zwierząt. O dochodzeniu do siebie, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk.

Stromenger Zuzanna (1972), Słowo wstępne, w: Lorenz Konrad, Tak zwane zło, przeł. Anna Danuta Tauszyńska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 5-20.

Sýkora Michal (2006), Dostojevského buldok. O zvířatech a/v literatuře, Host, Brno.

Ullrich Jessica (2015), Strefy kontaktu. Spotkanie psa i człowieka (Pro-ludzkie metamorfozy w sztuce współczesnej), przeł. Ewa Ulińska, w: Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu, red. Anna Barcz, Dorota Łagodzka, Wydawnictwo IBL, Warszawa, s. 88-106.

Wolfe Cary (2013), Animal Studies, dyscyplinarność i post(humanizm), "Teksty Drugie", nr 1-2, s. 125-153.

Wolska Dorota (2012), Odzyskać doświadczenie. Sporny temat humanistyki współczesnej, Universitas, Kraków.

Yi-Fu Tuan (2014), Topofilia i środowisko, przeł. Joanna Dworniczak, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. Beata Frydryczak, Dorota Angutek, Wydawnictwo PTPN, Poznań, s. 297-318.

Yi-Fu Tuan (2021), Domination and affection. The Making of Pets, Yale University Press, New Haven-London.