Abstract
Childhood and youth are an important theme/topic in Fredro’s diary from the Napoleonic era. In this article, I intend to reconstruct the specificity and analyse the memory of images of childhood in its most crucial liminal phases in Trzy po trzy (Topsy Turvy Talk). The aim is to discuss this text, which constitutes the sum of genres (storytelling, diary, etc.), deciphering how the author starts remembering and forgetting. How he activates the category of “vertical memory” (Proust), which guarantees the veracity of recollection, emanating from within the recollector, for whom the “immaterial” senses of smell, sight, hearing allow memory, through sensory association, to “recollect” the essentials of childhood.
References
Adamczykowa Zofia (2008), Literatura „czwarta” – w kręgu zagadnień teoretycznych, w: Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), red. Krystyna Heska – Kwaśniewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 13-43.
Ariès Philippe (2010), Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w czasach ancien régime’u, przeł. Martyna Ochab, Aletheia, Warszawa.
Assmann Alida (2016), Między historią a pamięcią. Antologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Assmann Jan (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. Anna Kryczyńska-Pham, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Balcerzan Edward (2013), Literackość. Modele, gradacje, eksperymenty, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Barszczewska-Krupa Alina (1985), Generacja powstańcza 1830-1831. O przemianach w świadomości Polaków XIX wieku, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
Bołdyrew Aneta (2008), Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795 - 1918, Neriton, Warszawa.
Brückner Artur (1989), Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Cassirer Ernst (2017), Esej o człowieku. Wprowadzenie do filozofii ludzkiej kultury, tłum. Anna Staniewska, Aletheia, Warszawa.
Chaunu Pierre (1993), Cywilizacja wieku Oświecenia, przeł. Eligia Bąkowska, PIW, Warszawa.
Czajkowska Krystyna (1969), „Trzy po trzy”. Kształtowanie dzieła, w: A. Fredro, Pisma wszystkie, t. 13: Proza, cz. druga: Komentarz, Warszawa, s. 46-56.
Czajkowska Krystyna (1987), Wstęp, w: A. Fredro, Trzy po trzy, PIW, Warszawa.
Cieński Andrzej (1979), Interpretacja dzieła pamiętnikarskiego, w: Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji, red. Janusz Sławiński, Jerzy Święch, Ossolineum, Wrocław, s. 171-190.
Czermińska Małgorzata (1976), Opowiedzieć powstanie, opowiedzieć zniszczenie (O „Pamiętniku” Mirona Białoszewskiego), w: Literatura wobec wojny i okupacji. Studia, red. Michał Głowiński, Janusz Sławiński, Ossolineum, Wrocław, s. 269-290.
Destree-Van Willder Elizabeth (1994), „Trzy po trzy” Aleksandra Fredry – swoisty aliaż tradycji literackich i filozoficznych, w: Księga w dwusetną rocznicę urodzin Aleksandra Fredry, red. Jacek Kolbuszewski, SUDETY, Wrocław, s. 215-219.
Falkowski Stanisław, Stępień Paweł (2009), Ciężkie norwidy czyli subiektywny przewodnik po literaturze polskiej, Świat Książki, Warszawa.
Fredro Aleksander (1980), Rzut oka teraźniejsze wychowanie młodzieży, w: Aleksander Fredro, Pisma wszystkie, t. 15: Pisma polityczno-społeczne. Aneksy, PIW, Warszawa.
Fredro Aleksander (1976), Pisma wszystkie, t. 14: Korespondencja, PIW, Warszawa.
Fredro Aleksander (1987), Trzy po trzy, PIW, Warszawa (cytaty oznaczam dla odróżnienia skrótem tytułu T a cyfrą arabską numer strony).
Inglot Mieczysław (1978), Literatura i autentyzm (O „Ślubach panieńskich” i „Panu Jowialskim”), w: tenże, Komedie Aleksandra Fredry. Literatura i teatr, Ossolineum, Wrocław.
Inglot Mieczysław (1986), Literatura romantyczna i sentymentalna jako element struktury w komedii fredrowskiej (Na przykładzie „Ślubów panieńskich”, „Pana Jowialskiego” i „Zemsty”), w: tenże, Świat komedii fredrowskich, Ossolineum, Wrocław.
Jakubiak Krzysztof (2017), Polskie tradycje edukacji domowej „Studia Paedagogica Ignatiana”, t. 20, nr 3, s.19-30. DOI: https://doi.org/10.12775/SPI.2017.3.001
Jokiel Irena (1993), Pasja i milczenie. O życiu i twórczości Aleksandra Fredry w latach 1839-1876, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa.
Kostkiewiczowa Teresa (2019), Mnemosyne i córki. Pamięć w literaturze polskiej drugiej połowy XVIII wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Krasicki Ignacy (1975), Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Ossolineum, Wrocław.
Kuchowicz Zbigniew (1989), Aleksander Fredro we fraku i w szlafroku. Osobowość i życie prywatne, Krajowa Agencja Wydawnicza, Łódź.
Kulesza-Woroniecka Iwona (2014), Obraz dzieciństwa w pamiętnikach i wspomnieniach osiemnastowiecznych, w: W kręgu rodziny epok dawnych. Dzieciństwo, red. Bożena Popiołek, Agnieszka Chłosta-Sikorska, Marcin Gadocha, DiG, Warszawa, s. 361-373.
Lasocka Barbara (2001), Aleksander Fredro. Drogi życia, Errata, Warszawa.
Latini Brunetto (1992), Skarbiec wiedzy, przeł. Małgorzata Frankowska-Terlecka, Teresa Giermak-Zielińska, PIW, Warszawa.
Leszczyński Adam (2020), Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, WAB, Warszawa.
Mickiewicz Adam (1997), Dzieła. Wydanie rocznicowe 1798-1998, t. 8: Literatura słowiańska. Kurs pierwszy, przeł. Leon Płoszewski, Czytelnik, Warszawa.
Markowski Michał Paweł (2013), Esencje i podpórki: pamięć i zapomnienie od Platona do Google, w: Od pamięci biodziedzicznej do postpamięci, red. Teresa Szostek, Roma Sendyka, Ryszard Nycz, IBL, Warszawa, s. 253-276. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.1155
Marzec Grzegorz (2017), Metafory pamięci, IBL, Warszawa.
Nietzsche Friedrich (1996), O pożytkach i szkodliwości historii dla życia, w: tenże, Niewczesne rozważania, tłum. Małgorzata Łukaszewicz, Znak, Kraków.
Nowak Witold, Paczkowski Przemysław, red. (2019), Odmiany pamięci. Rozprawy i eseje z filozofii kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Ochocki Jan Duklan (1882), Pamiętniki, Warszawa; https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/88963?id=88963 (dostęp: 1.07. 2022)
Outram Dorinda (2008), Panorama Oświecenia, przeł. Joanna Kolczyńska, Arkady, Warszawa.
Pietryka Agnieszka, 7 pytań do… profesora Grzegorza Leszczyńskiego, krytyka i historyka literatury, „Trendy” 2015, nr 2-3. https://issuu.com/ore.edu.pl/docs/trendy_2-3_15/6 (dostęp 21.06.2022).
Poklewska Krystyna (1977), Aleksander Fredro, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Rymkiewicz Jarosław Marek (1982), Aleksander Fredro jest w złym humorze, Czytelnik, Warszawa.
Saryusz-Wolska Magdalena (2009), Pamięć społeczna i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Universitas, Kraków.
Słaboń-Duda Agnieszka (2011), Wczesna relacja matka—dziecko i jej wpływ na dalszy rozwój emocjonalny dziecka, „Psychoterapia”, nr 2 https://psycholog-ms.pl/jak-relacja-z-matka-wplywa-na-dorosle-zycie/ (dostęp 2.07.2022)
Wójcicki Kazimierz Władysław (1840), Stare gawędy i obrazy, t. 1, Warszawa, https://polona.pl/item/stare-gawedy-i-obrazy-t-1,OTI4OTEwNTg/19/#info:metadata (dostęp: 12.07.2022).
Zakrzewski Bogdan (1993), Fredro nie tylko komediopisarz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Żeleński Tadeusz (Boy) (1956), Obrachunku fredrowskie, w: tenże, Pisma, t. 5, PIW, Warszawa.
Żołądź-Strzelczyk Dorota (2002), Dziecko w dawnej Polsce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
License
Copyright (c) 2023 Alicja Dąbrowska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license