Czarno-złota tożsamość. Kaszubocentryczne periodyki „Tatczëzna” i „Òdroda”
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Klíčová slova

literatura kaszubska
prasa kaszubska
tożsamość kulturowa
mniejszość językowa

Jak citovat

Kalinowski, D. (2014). Czarno-złota tożsamość. Kaszubocentryczne periodyki „Tatczëzna” i „Òdroda”. Porównania, 14, 137–150. https://doi.org/10.14746/p.2014.14.10957

Abstrakt

Rok 1989 i zmiany polityczne oraz społeczne w Polsce przyniosły duże możliwości
rozwoju języka i kultury kaszubskiej. Jednym z przejawów tego faktu było pojawienie się
w 1990 roku czasopisma „Tatczëzna”. Pismo wychodziło zaledwie przez rok, będąc inicjatywą
wydawniczą młodych ludzi, studentów trójmiejskich uczelni, którzy postanowili swą działalnością krzewić kaszubską podmiotowość społeczną. W decyzji o założeniu periodyku stawiali na świeżość swojego spojrzenia, emocjonalny autentyzm oraz chęć dotarcia do możliwie szerokiego środowiska Kaszubów. Inne z pism – „Òdroda” – to kaszubskojęzyczny miesięcznik istniejący od końca 1999 roku do stycznia 2006 roku. Powstanie pisma było wynikiem dyskusji nad kwestią tożsamości i narodowości kaszubskiej. W sensie głoszonych poglądów miało wymiar radykalny, zgłaszając postulaty polityczne, administracyjne i edukacyjne. Były one prezentowane z dużo większym żarem i z silniejszym ładunkiem emocji, aniżeli robiono to w głównym periodyku Kaszub o Pomorza ‒ „Pomeranii”. Na przykładzie zawartości „Tatczëzny” i „Òdrody” można zaobserwować proces wybijania się samoświadomości kaszubskiej z przestrzeni dotychczas sterowanej ideologiczną cenzurą polityczną ku coraz większej podmiotowości. Animatorzy analizowanych periodyków podjęli zadania wcześniej już realizowane przed liderów ruchu kaszubskiej tożsamości, teraz jednak wyrażali je dobitniej, nawet z pewnym radykalizmem. Za pośrednictwem publicystyki szukali możliwie dużego społecznego i politycznego wsparcia dla swoich idei, co zakończyło się częściowym sukcesem.

https://doi.org/10.14746/p.2014.14.10957
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Reference

Obracht-Prondzyński Cezary, Zjednoczeni w idei. Pięćdziesiąt lat działalności Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (1956–2006). Gdańsk, Instytut Kaszubski 2006.

Bolduan Tadeusz, Nie dali się złamać. Spojrzenie na ruch kaszubski 1939–1995. Gdańsk, Oficyna Czec 1995.

Pepliński Wiktor, Gdańskie i pomorskie media po 1989 roku. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2007.

Laskowska Jolanta, Ruch wydawniczy w Trójmieście po II wojnie światowej (1945–1989). Gdańsk, Wydawnictwo UG 2009.

Majkowski Dariusz, Òsoblëwi rok, òsoblëwé planë. „Pomerania” 2013, nr 1, s. 8.

Jabłońsczi Artur, Izabella Trojanowskô – mój pòzdrzatk. „Pomerania” 2013, nr 1, s. 14.

Lew, stolem, budziciel. Wojciechowi Kiedrowskiemu na 70. Urodziny. Gdańsk 2007.

Wojciech Kiedrowski (1937–2011). W hołdzie wielkiemu Kaszubie. Wydano z okazji 75. rocznicy urodzin Wojciecha Kiedrowskiego. Red. A. Busler. Gdynia, Gdyński Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego 2012.

Z zaborskiego matecznika. O Stanisławie Pestce - Janie Zbrzycy. Red. J. Borzyszkowski. Gdańsk, Instytut Kaszubski 2008.

Majkowski Dariusz, Tatczëzna. W miono Bòsczi nôrodni wzénik. Gdynia 2010.

Pepliński Wiktor, Tatczëzna. Skra Ormuzdowa ‘91. „Pomerania” 1991, nr 7–8, s. 40.

Pepliński Wiktor, Prasa lokalna na Pomorzu w dwudziestoleciu międzywojennym i po 1989 roku. „Pomerania” 2006, nr 6, s. 10–15.

Lew-Kiedrowska Wanda, Jak na Kaszëbach Tatczëznë ùczëlë. W: Edukacja kaszubska. Tradycje, aktualność, perspektywy. Red. A. Kuik-Kalinowska, D. Kalinowski. Słupsk-Gdańsk 2012, s. 33–42.

Pryczkowski Eugeniusz, Kaszubski Kordecki. Życie i twórczość ks. Franciszka Gruczy. Banino, Rost 2008, s. 106–152.

Pepliński Wiktor, Prasa pomorska w Drugiej Rzeczpospolitej 1920–1939. Gdańsk, Wydawnictwo Morskie 1987.

Szymikowski Dariusz, „Zrzesz Kaszëbskô” w latach 1933–1939. Bolszewo 2010, s. 123–148.

Ellwart Jarosław, Na zôczątk. „Tatczëzna” 1990, maj, s. 1.

[ks. F. Grucza]. „Tatczëzna” 1990, maj, s. 2.

Labuda Aleksander, Zasady pisowni kaszubskiej ze słowniczkiem ortograficznym. Toruń 1939.

Labuda Aleksander, Słowniczek kaszubski. Warszawa 1960.

Labuda Aleksander, Słowôrz kaszëbsko-polsczi, Słownik polsko-kaszubski. Oprac. nauk. E. Breza, J. Treder. Gdańsk 1982.

Zasady pisowni kaszubskiej. Na podstawie postanowień Komisji do Spraw Pisowni Kaszubskiej. Gdańsk 1976

Zasady pisowni kaszubskiej. Gdańsk 1984.

Gòłąbk Eugeniusz, Ò Tatczëznje. „Tatczëzna” 1991, nr 3, s. 9.

Pryczkowski Eugeniusz, Aleksander Labuda w działalności i twórczości młodych regionalistów kaszubskich lat 90-tych ubiegłego wieku. W: Almanach Biblioteki Publicznej Gminy Wejherowo im. Aleksandra Labudy w Bolszewie. Red. J. Borchmann, B. Wiszowaty. Bolszewo 2011, s. 23–30.

Neureiter Ferdinand, Historia literatury kaszubskiej. Próba zarysu. Przeł. M. Boduszyńska-Borowikowa. Gdańsk 1982.

O życiu i twórczości Hieronima Derdowskiego (1852–1902). Zebr. i oprac. J. Borzyszkowski. Gdańsk – Wejherowo, Instytut Kaszubski 2004.

Kalinowski Daniel, Hymny pomorskie. Polski, niemiecki i kaszubski głos ideologiczny. W: Wielkie Pomorze. Tożsamość i wielokulturowość, Red. A. Kuik-Kalinowska i D. Kalinowski. Gdańsk – Słupsk, Instytut Kaszubski 2011, s. 119–141.

Barwy kaszubskie. „Tatczëzna” 1990, nr 4, s. 7.

Synak Brunon, Kaszubska tożsamość. Ciągłość i zmiana. Studium socjologiczne. Gdańsk, Wydawnictwo UG 1998.

Synak Brunon, Moja kaszubska Stegna. Pelplin, Bernardinum 2010.

Wokół Aleksandra Labudy. W 105. rocznicę urodzin. Bolszewo 2007.

Aleksander Labuda. Życie. Twórczość. Mit. Red. D. Kalinowski. Bolszewo 2013.

Sygôl, Òstrzega. „Òdroda” 2000, nr 3, s. 3.

Kuik-Kalinowska Adela, Rodnô zemia. Kaszubski mit ziemi. W: Eadem, Tatczëzna. Literackie przestrzenie Kaszub. Słupsk-Gdańsk, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej 2011, s. 147–177.

Kaszubski ruch narodowy. Próba historycznego zarysu, www.kaszebsko.com/kaszubski-ruch-narodowy.html (data dostępu: 26.04.2013).

Kąsk P., Awangarda – znôczi przodkòwo starża, „Òdroda” 2001, nr 6, s. 4–5.

Obracht-Prondzyński Cezary, Dziesięć lat Instytutu Kaszubskiego 1996–2006. Gdańsk, Instytut Kaszubski 2006.

Kalinowski Daniel, Kuik-Kalinowska Adela, Biblioteka Pisarzy Kaszubskich. Projekty, cele i pierwsze książki serii. „Literatura Ludowa” 2008, nr 6, s. 55–60.

Jô jem romantik, „Òdroda” 2001, nr 2, s. 4–5.

Pieper Michał, Wanoga pò mëslach. Banino, Rost 2002.

Obracht-Prondzyński Cezary, Kaszubi. Mię- dzy dyskryminacją a regionalna podmiotowością. Gdańsk, Instytut Kaszubski 2002, s. 634–637.

Obracht-Prondzyński Cezary, Czy w Polsce powstają nowe narody? Przypadek Kaszub i Śląska. W: idem, W kręgu problematyki kaszubsko-pomorskiej. Studia i szkice. Gdańsk-Wejherowo 2003, s. 126–141.

Jabłoński Artur, Kaszubi. Wspólnota narodowa. Gdynia, Wydawnictwo Region 2013.