Litwa i tożsamość. Miłosz i Miłosz o potrzebie „określonego miejsca na ziemi”

Abstrakt

Szkic poświęcony jest problematyce tożsamości, zakwestionowanej przez historię i nowoczesną myśl filozoficzną oraz próbom jej potwierdzania i odbudowywania w myśli dwu poetów i eseistów ubiegłego stulecia: Czesława Miłosza i jego starszego kuzyna, francuskiego liryka – Oskara Władysława Miłosza. Zarówno autor Confession de Lumuel, jak i twórca Ziemi Ulro budują paralelę między filozoficznym planem utraty tożsamości i historycznym rozpadem
„ojczyzny prywatnej”. Obaj twórcy pierwszą stratę przedstawiają jako wynik wyparcia z dwudziestowiecznych dyskursów tradycyjnych pojęć metafizycznych i wyobraźni mitycznej. Drugą, poświadczaną w ich konkretnych biografiach losem emigracyjnych wygnańców, „podróżnych świata”, postrzegają jako analogon owej pierwotnej, filozoficznie ujmowanej alienacji człowieka w czasie i przestrzeni. Zarówno francuski symbolista, jak i polski poeta próbują poddać swe wykorzenienie, eo ipso zakwestionowaną tożsamość, terapii, odwołując się do wspólnej obu
„ojczyzny prywatnej” – doliny Niewiaży. Pierwszy swą „nagle odnalezioną »litewskość«” potwierdza czynem. Drugi rozwija w pisanych przez siebie wierszach i eseistycznych komentarzach mit „mistycznej Litwy”.