Kobieta i kobiecość w oparach ulotnego świata (ukiyo), czyli na pograniczu świata i artystycznej ułudy (na przykładzie teatru kabuki i drzeworytu ukiyo-e)
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Klíčová slova

teatr kabuki
Okuni
aktor onnagata
drzeworyt japoński (ukiyo-e)

Jak citovat

Żeromska, E. (2013). Kobieta i kobiecość w oparach ulotnego świata (ukiyo), czyli na pograniczu świata i artystycznej ułudy (na przykładzie teatru kabuki i drzeworytu ukiyo-e). Porównania, 12, 225–233. https://doi.org/10.14746/p.2013.12.11073

Abstrakt

U progu XVII wieku Japończycy znali jedynie teatr nō (XIV/XV) i integralnie z nim związaną, wystawianą na tej samej scenie w ramach tego samego przedstawienia farsę kyōgen (XIV/XV). Przyzwyczajeni też byli do tego, że w teatrze występowali wyłącznie mężczyźni. Kiedy zatem w 1603 roku, który wyznaczył początek trwającego do 1868 roku okresu Edo, w Kioto pojawiła się utalentowana tanecznie kapłanka ze świątyni w Izumo, Okuni (Izumo-no Okuni), nikt nie spodziewał się, że w bliskiej przyszłości występ ten okaże się zalążkiem kabuki – nowego gatunku teatralnego, który wraz z teatrem lalkowym (jōruri) błyskawicznie stanie się ulubioną rozrywką mieszkańców większości japońskich miast (zwłaszcza Kioto i Edo) oraz jednym z głównych symboli kultury mieszczańskiej. Rozkwitała ona wprawdzie na marginesie oficjalnego kręgu ascetycznej kultury samurajskiej, ale z tak dużą żywiołowością, że nawet surowe ograniczenia narzucane przez ówczesne władze wojskowe (bakufu) nie wpływały na nią hamująco. Kolejni sioguni nie byli w stanie odstraszyć mężczyzn od przekraczania bram dzielnic rozpusty, nie zdołali powstrzymać rozwoju kabuki czy drzeworytu (ukiyo-e), którego wybitnie utalentowani twórcy z upodobaniem utrwalali ulotne chwile (ukiyo) z życia urodziwych gejsz, sławnych aktorów i zwykłych ludzi. Artykuł jest poświęcony kobiecie i kobiecości w życiu i na scenie kabuki w Japonii okresu Edo.

https://doi.org/10.14746/p.2013.12.11073
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Reference

Newelska Marta, Piękni, młodzi, kosztowni. Męskie praktyki homoseksualne w Japonii okresu Edo (1600–1868). Warszawa, Wydawnictwo Trio 2011, s. 123–129.

Żeromska Estera, Japoński teatr klasyczny: korzenie i metamorfozy. T. 2: kabuki, bunraku. Warszawa, Wydawnictwo Trio 2010, s. 99–104.

Kawatake Toshio, Bunraku and kabuki, w: A History of Japanese Theatre. T. 2. Kokusai Bunka Shinkokai (Japan Cultural Society), Yokohama 1971, s. 64.

Romanowicz Beata, Utagawa Kuniyoshi. W świecie legend i fantazji. Kraków, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2011.

Murase Miyeko, Sześć wieków malarstwa japońskiego. Od Sesshu do artystów współczesnych. Warszawa, Arkady, 1996.