Klíčová slova
badania regionalne
historiografia polska
Holokaust
Jak citovat
Abstrakt
Autor przedstawia wyłonienie się w Polsce w latach 80. XX wieku tematyki polsko-żydowskiej w dyskursie publicznym i literaturze oraz opisuje jej dominujące, nostalgiczne cechy. Następnie pokazuje, jak nostalgia przeniknęła do opisu stosunków polsko-żydowskich w historiografii regionalnej, omawia główne cechy tego typu narracji oraz niebezpieczeństwa z nich płynące. Przykładem tego typu opowieści i ich ograniczeń – przede wszystkim skrywania polskiego antysemityzmu – jest książka Żydzi płoccy Jana Przedpełskiego. Na koniec autor wskazuje na stopniowe przezwyciężanie nostalgicznego mitu stosunków polsko-żydowskich w historiografii regionalnej XXI wieku.
Reference
Eisler Jerzy, Polski rok 1968. Warszawa, Instytut Pamięci Narodowej 2006, s. 88.
Irwin-Zarecka Iwona, Neutralizing Memory. The Jew In Contemporary Poland. New Brunswick, New Jersey 1989.
Bikont Anna, A on krzyczał : „Wszyscy jesteście kapo” . „Gazeta Wyborcza” z dn. 04 X 1997, s. 10.
Felman Shoshana, The Return of the Voice: Claude Lanzmann’s Shoah, w: S. Felman, D. Laub, Testimony. Crises of Witnessing in Literature, Psychoanalysis, and History. New York 1992
Majewski Tomasz, Sub Specie Mortis. Notes on Claude Lanzmann’s . „Kultura Współczesna” 2003, nr 4, s. 198–20
Kwieciński Bartosz, Obrazy i klisze. Między biegunami wizualnej pamięci Zagłady. Kraków, Universitas 2012.
Ash Timothy Garton, Życie śmierci . „Aneks” 1986, nr 41–42, s. 44.
Protest polskiego MSZ w związku z wyświetlaniem francuskiego filmu „Shoah” . „Film” 1985, nr 20, s. 2.
Kuroń Jacek, O filmie „Shoah” . „Tygodnik Mazowsze” 1985, nr 145, s. 4.
Kałużyński Zygmunt, Odmawiam przebaczenia . „Polityka” 1985, nr 49, s. 7.
Smolar Aleksander, Tabu i niewinność . „Aneks” 1986, nr 41–42, s. 96–98.
Smolar Aleksander, Tabu i niewinność . „Res Publica” 1991, nr 3, s. 56–61.
Błoński Jan, Biedni Polacy patrzą na getto. „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 2, s. 1.
Błoński Jan, Biedni Polacy patrzą na getto. Kraków, Wydawnictwo Literackie 1994.
Huelle Paweł, Weiser Dawidek. Gdańsk 1987.
Baker Zachary M., Polacy i Żydzi – odkrywanie siebie na nowo. Przeł. M. Adamczyk-Garbowska. „Tygodnik Powszechny” 1990, nr 21, s. 10.
Szewc Piotr, Zagłada. Warszawa, Wydawnictwo Literackie 1987.
Komendant Tadeusz, Czym była, czym mogła być literatura korzenna . „Tytuł ” 1997, nr 1, s. 94.
Śpiewak Paweł, Dlaczego Żydzi? „Res Publica” 1987, nr 2, s. 18.
Steinlauf Michael C., Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady. Przeł. A. Tomaszewska. Warszawa, Cyklady 2001, s. 120.
Samsonowicz Henryk, Historiografia regionalna w Polsce po II wojnie światowej . „Kwartalnik Historyczny” 1987, nr 1, s. 279–292.
Sulima Roch, Małe ojczyzny. Powrót lokalizmu, w: Idem, Głosy tradycji. Warszawa, DiG 2001, s. 131.
Kulak Teresa, O książkach z historii regionalnej (Uwagi o współczesnym piśmiennictwie regionalistycznym w aspekcie historycznym), w: Historia w ruchu regionalnym. Zebrał i wstępem opatrzył A. J. Omelaniuk. Wrocław 2001, s. 78.
Szczygieł Ryszard, Ruch regionalistyczny w Polsce. Jego cele i związki z historią regionu, w: Czym jest regionalizm? Red. S. Bednarek i in. Wrocław–Ciechanów 1998, s. 96.
Kasprzycki Jerzy, Żydzi Warszawy. Warszawa 1988.
Parszewski Kazimierz, Drwęcki Aleksander, Pamięci tych, którzy żyli z nami. Ostrołęka 1987.
Jaworski Andrzej, Strynkowski Bohdan, Żydzi kazimierscy. Dzieje, kultura, kuchnia. Kazimierz Dolny 1989.
Pakentreger Aleksander, Żydzi w Kaliszu w latach 1918–1939. Problemy polityczne i społeczne. Warszawa, PWN 1988.
Fijałkowski Paweł, Żydzi sochaczewscy. Sochaczew 1989.
Ludność żydowska w regionie świętokrzyskim. Red. Z. Guldon. Kielce 1989.
Traba Robert, Ciągłość i historia przerywana: miasto w długim trwaniu, w: O nowy model historycznych badań regionalnych . Red. K. A. Makowski. Poznań 2007, s. 76.
Domańska Ewa, Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 1999, s. 20–21.
Żbikowski Andrzej, Krótka historia stosunków polsko-żydowskich we wsi Grądy Woniecko w roku 1942, w: Świat nie pożegnany. Żydzi na danych ziemiach wschodnich Rzeczpospolitej w XVIII–XX wieku. Red. K. Jasiewicz. Warszawa–Londyn 2004.
Kula Marcin, Autoportret rodziny X. Fragment żydowskiej Warszawy lat międzywojennych. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne 2007, s. 7.
Tomaszewski Jerzy, Historiografia polska o Zagładzie. „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 2000, nr 2, s. 163.
Stola Dariusz, Dyskusje o historii stosunków polsko-żydowskich, w: Historycy polscy i ukraińscy wobec problemów XX wieku . Red. P. Kosiewski i G. Motyka. Kraków, Universitas 2000, s. 97.
Adamczyk-Garbowska Monika, Odcienie tożsamości. Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2004, s. 106–108.
Krupa Bartłomiej, Wspomnienia obozowe jako specyficzna odmiana narracji historycznej. Kraków, Universitas 2006, s. 24–27
Baranowska Aneta, Żydzi włocławscy i ich zagłada 1939–1945. Toruń, Wydawnictwo Naukowe Grado 2005.
Kopówka Edward, Żydzi siedleccy. Siedlce 2001.
Hoffman Eva, Sztetl. Świat Żydów polskich. Przeł. M. Ronikier. Warszawa, KAW 2001.
Historia-kultura-tradycje. Żydzi w Rykach. Red. B. Kwiatkowska i in. Ryki 2006.
Słonimski Antoni, Elegia miasteczek żydowskich, w: Idem, Poezje zebrane. Warszawa, PIW 1970, s. 495.
Kamieńska Anna, Czytając Słonimskiego. „Twórczość ” 1977, nr 6, s. 46.
Przedpełski Jan, Żydzi płoccy. Dzieje i martyrologia 1939–1945. Płock 1993.
Tazbir Janusz, Państwo bez stosów, w: idem, Państwo bez stosów i inne szkice. Prace Wybrane. Tom 1. Kraków 2000, s. 196.
Tazbir Janusz, Tradycje tolerancji religijnej w Polsce. Warszawa, Książka i Wiedza 1980, s. 137–138.
Leociak Jacek, Od Redakcji. Dyskurs o pomocy i pomaganiu . „Zagłada Żydów” 2008, nr 4, s. 9–10.
Zarębski Maciej Andrzej, Życie i zagłada Żydów Staszowskich. W 50 rocznicę zagłady Gminy Żydowskiej w Staszowie 1942–8.XI–1992. Staszów 1992.
Lyotard Jean-François, Odpowiedź na pytanie: co to jest ponowoczesność?, w: idem, Postmodernizm dla dzieci. Korespondencja 1982–1985. Przeł. J. Migasiński, Warszawa, Aletheia 1998, s. 24
Czapliński Przemysław, Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych. Kraków, Wydawnictwo Literackie 2001, s. 163.
Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka. Sejny, Pogranicze 2000.
Czapliński Przemysław, Prześladowcy, pomocnicy, świadkowie. Zagłada i polska literatura późnej nowoczesności, w: Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania. Red. P. Czapliński i E. Domańska. Poznań, Poznańskie Studia Polonistyczne 2009, s. 164.
Forecki Piotr, Spór o Jedwabne. Analiza debaty publicznej. Poznań 2008.
Forecki Piotr, Od Shoah do Strachu. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2010
Gross Jan Tomasz, Wokół „Sąsiadów”. Polemiki i wyjaśnienia. Sejny, Pogranicze 2003.
Gross Jan Tomasz, Upiorna dekada. Warszawa, Austeria 2001, s. 59–60.
Engelking-Boni Barbara, „ Szanowny panie gistapo”. Donosy do władz niemieckich w Warszawie i okolicach w latach 1940–1941. Warszawa 2003.
Buryła Sławomir, Literatura polska o donosach i donosicielach. „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2006, nr 2, s. 76–98.
Grabowski Jan, „Ja tego Żyda znam!". Szantażowanie Żydów w Warszawie, 1939–1943. Warszawa, PAN 2004.
Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec zagłady Żydów 1942–1945. Red. B. Engelking, D. Grabowski. Warszawa 2011.
Engelking Barbara, Jest taki piękny słoneczny dzień ... Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945. Warszawa 2011.
Grabowski Jan, Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium dziejów pewnego powiatu. Warszawa 2011.
Markiel Tadeusz, Skibińska Alina, Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości?”. Zagłada domu Trynczerów. Warszawa, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą żydów 2011.
Zaremba Marcin, Wielka trwoga. Polska 1944–1947 – ludowa reakcja na kryzys. Kraków, Znak 2012.
Foucault Michel, Wykład z 28 stycznia 1976 , w: Idem, Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady z Collége de France. Przeł. M. Kowalska. Warszawa, KR 1998, s. 74.
Licence
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license