Klíčová slova
literatura i historia
literatura i historialiteratura i historia
Pomorze
Kaszuby
Jak citovat
Abstrakt
Tekst dotyczy opisu współczesnego komiksu tworzonego na Pomorzu i o Pomorzu. Za podstawę analizy posłużyło tutaj dwutomowe wydawnictwo Komiks szczeciński różnych autorów z kręgu stolicy województwa zachodniopomorskiego, Opowieści znad Bałtyku Wojciecha Stefańca, Szczęściarz z rocznika 1917 Agnieszki Kosko-Hołowczyc i Wandy Swajdy oraz dwa komiksy kaszubskojęzyczne Szczenię Swiãców i Arbata, w których autorem scenariusza jest Piotr Dziekanowski. Zestawienie komiksów pochodzących z różnych subregionów Pomorza i różnych gatunkowo twórców ukazuje, przy całym docenieniu tendencji do oryginalności,
zastanawiające podobieństwo w kreowaniu obrazów ważnych kulturowo miejsc. Analogie owe można rozpatrywać poprzez wyznaczenie kilku kategorii poetyki komiksu: historyzmu oraz lokalności. Poza problematyką poetyki, pojawia się jeszcze kwestia społecznej potrzeby nowego wykreowania miejsc „magicznych” pejzażu regionalnego, na które odpowiada współczesny ruch komiksowy.
Reference
Literatura podmiotu
Kostecka Marta, Lichtblau Krzysztof, red. (2018), Komiks szczeciński, wyd. 2, Wydawnictwo Granda, Szczecin.
Krawczuk Marta, Lichtblau Krzysztof, red. (2019), Komiks szczeciński 2, Wydawnictwo Granda, Szczecin.
Kosko-Hołowczyc Agnieszka, Swajda Wanda (2014), Szczęściarz z rocznika 1917, Muzeum Stutthof, Sztutowo.
Kucharski Roman, Natrzecy Jan (2009), Szczeniã Swiãców, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Bëtowò.
Rolbiecki Kazimierz, Natrzecy Jan (2012), Arbata, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Bëtowò.
Stefaniec Wojciech (2015), Opowieści znad Bałtyku, Timof i cisi wspólnicy, Warszawa.
Literatura przedmiotu
Bartoszyński Kazimierz (1991), O poetyce powieści historycznej, w: tenże, Powieść w świecie literackości, Instytut Badań Literackich, Warszawa.
Beaty Bart (2013), Komiks kontra sztuka, przeł. Aneta Kaczmarek, Marek Cieślik, Timof Comics, Warszawa.
Birek Wojciech (2014), Z teorii i praktyki komiksu. Propozycje i obserwacje, Centrala Mądre Komiksy, Poznań.
Birek Wojciech (2018), Henryk Sienkiewicz w obrazkach. Rysunki Henryka Sienkiewicza i obrazkowe adaptacje jego powieści, Instytut Kultury Popularnej, Poznań.
Bolduan Tadeusz (1971), Gryf. Godło Pomorza, Zakłady Graficzne, Gdańsk.
Brzustowicz Grzegorz (1991), Heraldyka książąt zachodniopomorskich (XIII–XVII wiek), „Przegląd Zachodniopomorski”, nr 2, s. 109–117.
Bujnicki Tadeusz (1981), Z teoretycznych problemów powieści historycznej, w: tenże, Sienkiewicz i historia. Studia, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Czaja Justyna (2010), Historia Polski w komiksowych kadrach, Wydawnictwo PTPN, Poznań.
Derlatka Tomasz (2013), Wineta – literacka „przestrzeń utracona” Słowian Zachodnich? Rozważania na wybranych przykładach z literatur zachodniosłowiańskich, „Porównania”, nr 12, s. 177–192.
Dunin Janusz (1972), Wstęp do „komiksologii”, „Literatura Ludowa” nr 6, s. 3–18.
Foltyn Rafał (2015), Dawny świat Słowian w polskim komiksie historycznym, w: Kulturowe projekcje Słowian w tradycji polskiej, red. Daniel Kalinowski, Edyta Foltyn, Wydawnictwo Naukowe AP w Słupsku, Słupsk, s. 207–241.
Frąszczak Ksenia (2014), Webkomiks – problematyzacja definicji, w: Komiks i jego konteksty, red. Izolda Kiec, Michał Traczyk, Instytut Kultury Popularnej, Poznań, s. 39–48.
Janicki Bartłomiej (2010), Polski komiks historyczny (lata 1920–2010), SUI – Dom Wydawnictw Naukowych, Opole.
Jutkiewicz Michał (2017), Paradoks dystynkcji. Komiks na rynku kultury w Polsce, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 88–107.
Kalinowski Daniel (2009), Arkona – od literackiego mitu ku antropologii kulturowej, w: Wielkie Pomorze. Mit i literatura, red. Adela Kuik-Kalinowska, Instytut Kaszubski, Akademia Pomorska w Słupsku, Gdańsk–Słupsk, s. 109–135.
Kalinowski Daniel (2014a), Jesienne d(r)eszcze nad Bytowem, w: tenże, Raptularz kaszubski, Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Gdańsk, s. 77–81.
Kalinowski Daniel (2014b), Cnoty i grzechy (w komiksie), w: tenże, Raptularz kaszubski, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Gdańsk, s. 147–156.
Kalinowski Daniel (2015), Kaszubskie kompleksy kulturowe (z centrum i prowincją w tle), w: Centra – peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. Wojciech Browarny, Elżbieta Rybicka, Dobrawa Lisak-Gębala, Universitas, Kraków, s. 259–273.
Kalinowski Daniel (2017), Kosmiczne pochodzenie Kaszubów, w: tenże, Sylwa kaszubskie, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Słupsk–Gdańsk, s. 97–101.
Kiersnowski Ryszard (1950), Legenda Winety. Studium historyczne, Wydawnictwo Słowiańskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kitscher Johannes von (1501), Tragicocomedia de Hiherosolomitana (pre)fectione illustrissimi principi. [Stetini] [1594 – II wyd.].
Konończuk Elżbieta, Sidoruk Elżbieta, red. (2012), Od poetyki przestrzeni do geopoetyki, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Kowalczuk Łukasz (2013), TM-Semic. Największe komiksowe wydawnictwo lat dziewięćdziesiątych w Polsce, Centrala Mądre Komiksy, Poznań.
Krajewska Anna M., Lewandowicz Grażyna (1997), Miłośnicy komiksów. Materiały informacyjne Instytutu Książki i Czytelnictwa, Biblioteka Narodowa, Warszawa.
Krzanicki Marcin (2011), Komiks w PRL, PRL w komiksie, IPN, Rzeszów.
Lewandowski Wojciech (2018), Opowieści z cenzorskiej krypty. Komiksowa panika lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku na przykładzie „Tales from the Crypt”, w: Groza i postgroza, red. Ksenia Olkusz, Barbara Szymczak-Maciejczyk, Ośrodek Badawczy Facta Ficta, Kraków, s. 237–251.
Magala Sławomir (2004), Komiks w kulturze narodowej, w: Komiks w tyglu uwarunkowań. O czynnikach wpływających na artystyczny i społeczno-kulturowystatus ko miksu. Antologia referatów, red. Krzysztof Skrzypczyk, Łódzki Dom Kultury, Łódź, s. 12–15.
Majkòwsczi Dariusz, Majkòwskô Aleksandra (2018), Ò tatczëznie bez napãpùżeniô. Bëtowò i òkòlé w proze Jana Natrzecégò, „Biuletyn Rady Języka Kaszubskiego / Biuletin Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka”, nr 12, s. 102–115.
Marciniak Tomasz (2014), Komiks historyczny w Polsce między dydaktyką a propagandą. Dokonania i perspektywy, w: Komiks i jego konteksty, red. Izolda Kiec, Michał Traczyk, Instytut Kultury Popularnej, Poznań, s. 75–90.
Maruszewski Tomasz (2005), Pamięć autobiograficzna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Mitchell William J. T. (2009), Zwrot piktorialny, przeł. Marcin Drabek, „Kultura Popularna” nr 1, s. 4–19.
Morawska Hanna (1975), Hierarchia i przemiany tematów, „Teksty”, nr 5, s. 7–30.
Nowak Maciej (2009), Koncepcja dziejów w powieściach historycznych: Teodor Jeske-Choiński, Zofia Kossak, Hanna Malewska, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Ong Walter J. (2002), Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, RW KUL, Lublin.
Osięgłowski Janisław (1971), Wyspa słowiańskich bogów, Książka i Wiedza, Warszawa.
Przybylski Ryszard K. (1980), Słowo i obraz w komiksie, w: Teresa Cieślikowska, Janusz Sławiński, Pogranicza i korespondencje sztuk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 229–243.
Rosik Stanisław (2010), Conversio gentis Pomeranorum. Studium świadectwa (XII wiek), Wydawnictwo Chronicon, Wrocław.
Rusek Adam (2001), Tarzan, Matołek i inni. Cykliczne historyjki obrazkowe w Polsce w latach 1919–1939, Instytut Książki i Czytelnictwa, Warszawa.
Rusek Adam (2007), Leksykon polskich bohaterów i serii komiksowych, Biblioteka Narodowa, Warszawa.
Rusek Adam (2011), Od rozrywki do ideowego zaangażowania. Komiksowa rzeczywistość w Polsce w latach 1939–1955, Biblioteka Narodowa, Warszawa.
Rusek Adam (2014), „Relax” (1976–1981): krótka historia magazynu komiksowego, w: Komiks i jego konteksty, red. Izolda Kiec, Michał Traczyk, Instytut Kultury Popularnej, Poznań, s. 91–98.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Universitas, Kraków.
Rymar Edward (2004), Wielka podróż Wielkiego Księcia. Wyprawa Bogusława X Pomorskiego na niemiecki dwór królewski, do Ziemi Świętej i Rzymu (1496–1498), Książnica Pomorska, Szczecin.
Skibińska Elżbieta (2005), Niedoceniona wartość przymusu. O przekładzie pewnego komiksu dla dzieci, w: Między oryginałem a przekładem, t. 10: Między tekstem a obrazem. Przekład a telewizja, reklama, teatr, film, komiks, internet, red. Urszula Kropiwiec, Maria Filipowicz-Rudek, Jadwiga Konieczna-Twardzik, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 91–104.
Skrzypczyk Krzysztof (2001), Komiks – „medium postmodernistyczne”, w: Sztukak omiksu w perspektywie polskiej komiksologii. Antologia referatów…, red. Krzysztof Skrzypczyk, Łódzki Dom Kultury, Łódź, s. 34–46.
Skrzypczyk Krzysztof (2002), W poszukiwaniu polskiej szkoły komiksu, w: Komiks w Polsce a komiks polski. Antologia referatów…, red. Krzysztof Skrzypczyk,Łódzki Do m Kultury, Łódź, s. 43–51.
Skrzypczyk Krzysztof (2004), Fotokomiks: „fałszywa odrośl komiksu” czy odrębny gatunek artystyczny?, w: Komiks w tyglu uwarunkowań. O czynnikach wpływających na artystyczny i społeczno-kulturowy status komiksu. Antologia referatów…, red. Krzysztof Skrzypczyk, Łódzki Dom Kultury, Łódź, s. 42–50.
Słomka Michał (2009), Polacy lubią brąz, czyli o heroizacji polskiej historii w komiksie. Zarys zagadnienia, w: Komiks a problem kiczu. Antologia referatów…, red. Krzysztof Skrzypczyk, Łódzki Dom Kultury, Łódź, s. 80–81.
Spors Józef (1980), Rola polityczna Święców w końcu XIII i początku XIV w., „Roczniki Historyczne”, nr 46, s. 17–38.
Strzelczyk Jerzy (2007), Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Wydawnictwo Rebis, Poznań.
Szyłak Jerzy (1996), Komiks i okolice pornografii, Wydawnictwo Akia, Gdańsk.
Szyłak Jerzy (1998), Komiks: Świat przerysowany, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Szyłak Jerzy (1999), Komiks w kulturze ikonicznej XX w. Wstęp do poetyki komiksu, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Szyłak Jerzy (2000a), Poetyka komiksu. Warstwa ikoniczna i językowa, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Szyłak Jerzy (2000b), Komiks i okolice kina, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Śliwiński Błażej (1987), Rola polityczna możnowładztwa na Pomorzu Gdańskim w czasach Mściwoja II, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Świrko Stanisław, red. (1986), W krainie Gryfitów. Podania, legendy i baśnie Pomorza Zachodniego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Tuszyńska Kamila (2015), Narracja w powieści graficznej, PWN, Warszawa.
Wikarjak Jan (1979), Wstęp, w: Pomorze Zachodnie w żywotach Ottona, przeł., wstęp i koment. Jan Wikarjak, PWN, Warszawa, s. 20–31.
Zajączkowski Sławomir (2013), Atrakcyjność komiksu historycznego na tle wymagań stawianych twórcom komiksowym przez historię i sztukę, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2, s. 111–134.
Zawrotny Przemysław (2015), Zbrodnia nie do wytropienia. Seria komiksowa 100 Naboi, w: Tomasz Dalasiński, Tomasz Sz. Markiewka, Kryminał – gatunek poważ(a)ny?, ProLog, Toruń, s. 180–189.
Licence
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license