Miasto nieobecnych i nadobecnych. O „Ręce pszczelarza” Tomasza Różyckiego w kontekście Benjaminowskiej teorii błądzenia

Abstrakt

W swoim artykule podejmuję próbę interpretacji wydanego w 2022 roku tomu wierszy Tomasza Różyckiego Ręka pszczelarza. Kluczowe są dla mnie dwa rodzaje spotkań z innymi, z których poetycką relację zdaje Różycki. Pierwsze są imaginacyjne i stają się możliwe za sprawą pracy pamięci i szczególnej wrażliwości podmiotu lirycznego; drugie, rzeczywiste, wpisane są w spowolniony rytm pandemicznej rzeczywistości. W swoim artykule przyglądam się dialogom z nieobecnymi i z nadobecnymi. Nieobecnymi nazywam postaci, które związane są z historią Berlina (przeważnie są to ofiary Zagłady, choć nie tylko). Z kolei nadobecni to mieszkańcy różnego rodzaju marginesów, stąd przedrostek „nad”, świadczący o ich nadmiarowości czy nawet obecności niechcianej. By opisać metodę twórczą Różyckiego odwołuje się do teorii błądzenia Waltera Benjamina i szczególnego typu melancholii, określanej mianem kutabuk. Stawiam tezę, że Ręka pszczelarza, oparta na logice kluczenia, jest poetyckim labiryntem i melancholijnym lamentem nad wszelkimi formami człowieczeństwa, które Różycki stara się ocalić.