„Duchy osób żyjących” (ikiryō) jako treści nieświadomości w Kafce nad morzem Murakamiego Harukiego

Abstract

Autorka analizuje motyw ikiryō, czyli ducha osoby żyjącej w powieściKafka nad morzem Murakamiego Harukiego starając się udowodnić, że odpowiada on różnym rodzajom treści nieświadomości zgodnie z psychoanalityczną typologią Gustava Junga. Motyw ikiryō występuje w mitologii i folklorze Japonii, a według Junga, baśnie, legendy czy mity wyrażają ekspresję psychicznych procesów nieświadomości zbiorowej i wraz z ideami religijnymi dostarczają symboli, z pomocą których treść nieświadomości może być skanalizowana do świadomości, a następnie zinterpretowana i zintegrowana. Autorka wykazuje, że ikiryō w powieści Murakamiego jest wieloznacznym pojęciem – stanowi bowiem zarówno archetyp Cienia, jak i wyparte traumatyczne treści nieświadomości indywidualnej. Murakami na przykładzie swojego bohatera, Kafki, ukazuje, że bez integracji tych treści nie jest możliwe funkcjonowanie silnej i odpowiedzialnej osobowości. Ikiryō są także związane z archetypem Cienia jako złem absolutnym, które nie jest abstrakcyjnym pojęciem, ale energią psychiczną związaną ze sferą emocji. Energia ta nie jest pod kontrolą podmiotowej świadomości, ale posiada pewną autonomię. Brak woli człowieka, by przeciwstawić się złu, które jest w nim samym, zostało najpełniej przejawione w archetypowym obrazie Cienia jako ikiryō, czyli duchu osoby żyjącej, nad którym jej ego nie ma żadnej kontroli.