O pojemności semantycznej wybranych słów i wyrażeń w wybranych kontekstach, o ich konotacjach
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Schlagworte

homonimia
przemilczenie
przekład
poetyka milczenia – japońska literatura okresu średniowiecza
Cyprian Kamil Norwid

Zitationsvorschlag

Żuławska-Umeda, A. (2016). O pojemności semantycznej wybranych słów i wyrażeń w wybranych kontekstach, o ich konotacjach. Porównania, 18, 23–43. https://doi.org/10.14746/p.2016.18.10666

Abstract

Można zastanowić się nad różnymi sposobami budowania wieloznaczności. Jednym sposobem będzie użycie homonimów, skojarzeń, sugestii, nawet cytatów. Drugim zaś odwrotnie – „nie mówienie”, czyli „przemilczenie”. Pierwszy wydaje się bardziej konkretny, wręcz słownikowy, drugi jedynie intuicyjny, wymykający się próbom naukowego opisu. Zarówno homonimiczna gra słów, czy przywoływanie dalekich skojarzeń i inne ars poetica wykorzystywane, jako ozdobnik w japońskiej literaturze pięknej, jak i przemilczenie pozwalają odbiorcy na wielorakie rozumienie skąpego obrazu. Fascynujące jest to, że Cyprian Kamil Norwid tworzył według podobnego klucza, nie tylko w aspekcie estetycznym, ale podnosił wartość milczenia, jako postawę etyczną. Podobny w tym był do japońskich twórców okresu średniowiecza (w. XII-XVI) i nowożytności (w. XVII-XIX). Poetyka milczenia uważanego za część mowy, przemilczenia, niedomówienia, paraboli, elipsy, znaku, dalekiej aluzji, tak charakterystycznych dla sztuki Norwida – jak pisze Krzysztof Andrzej Jeżewski – w zadziwiający sposób, bez modyfikacji opisuje także sztukę słowa w kontekstach japońskiej literatury. Wieloznaczność rodzi się z milczenia – może brzmi to paradoksalnie, okazuje się jednak możliwe.

https://doi.org/10.14746/p.2016.18.10666
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Literaturhinweise

Chikamatsu Monzaemon. „Horikawa nami no tsutsumi”. Nihonkotenbungaku Taikei. Chikamatsu Monzaemon shū. Tōkyō: Iwanami Shoten.

Gadamer Hans-Georg. Język i rozumienie. Wybór, tłum. i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka. Warszawa: Aletheia, 2003.

Głowiński Michał et al. Słownik terminów literackich Wyd. III. Red. Janusz Sławiński . Wrocław: Ossolineum, 2000.

Imoto Nōichi et al (tłum.). „Matsuo Bashō shū 2. Kikō, nikkihen, haibunhen, renkuhen”. Nihonkotenbungakuzenshū. Tōkyō: Shōgakkan, 1997.

Ingarden Roman. O badaniach filozoficznych Edith Stein. Tłum. D. Gierulanka, J. Gierula. Kraków, 1988.

Itō Moriyuki. „O znaczeniu tekstów zapisywanych sylabariuszem – wokół pamiętników okresu Heian”. W kręgu wartości kultury Japonii. W 140. Rocznicę urodzin Nishidy Kitarō (1870-1945). Red. Agnieszka Kozyra. Tłum. A. Żuławska-Umeda. Warszawa: WUW, 2013.

Jeżewski Krzysztof A. Cyprian Norwid a myśl i poetyka Kraju Środka. Warszawa: WUW, 2011.

Kokinwakashū. Tłum. i oprac. Ozawa Masako. Tōkyō: Shōgakukan, 1971.

Kotański Wiesław (red. tłum.). Dziesięć tysięcy liści. Antologia literatury japońskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.

Kubiak Ho-chi Beata. Estetyka i sztuka japońska – wybrane zagadnienia. Kraków: Universitas, 2009.

Rodowicz Jadwiga. Pięć wcieleń kobiety w teatrze nō. Warszawa: Pusty obłok, 1993.

Saeki Umetomo (red.). Nihon kotenbungaku Taikei. Kokinwakashū (Wielki zbiór literatury klasycznej. Zbiór pieśni dawnych i dzisiejszych). Tōkyō: Iwanami shoten, 1980.

Się Shōnagon. Makura no Sōshi. Tłum. Matsuo Satoshi, Nagai Kazuko. Tōkyō: Shōgakukan 1974.

Się Shōnagon. „Makura no Sōshi”. Nihonkotenbungaku Taikei) Rozdz. 73. Tōkyō: Iwanami shoten. Seiseihan. Nihonkokugo daijiten (Wielki słownik języka ojczystego). Tōkyō: 2006.

Stein Edyta. O zagadnieniu wczucia. (praca doktorska 1916, promotor: prof. Edmund Husserl).

Tangi Hirokazu. Haku. Yohaku. Ma. Nihonteki reisei no kanōsei o saguru (Czystość bieli. Pustka bez treści. Przestrzeń wolności – w poszukiwaniu obszarów duchowości japońskiej). Referat wygłoszony w macierzystym Sophia University, w Towarzystwie Antropologicznym. Tōkyō (10.9.2011).

Wilkoszewska Krystyna. Estetyka japońska, t. I – Antologia, t. II – Słowa i obrazy, t. III – Estetyka życia i piękno umierania. Kraków: Universitas 2005.

Yokomichi Mario (red.). „Matsukaze” (Wiatr w sosnach). Nihonkotenbungaku Taikei, t. 1 „Zeami Motokiyo”. Tōkyō: Iwanami shoten, 1981.

Yokomichi Mario (red.). „Yōkyokushū” (Wybór dramatów nō). Nihonkotenbungaku Taikei, t. 1 „Zeami Motokiyo”. Tōkyō: Iwanami shoten, 1981.

Żuławska-Umeda Agnieszka (red.). Poezja starojapońska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1984.

Żuławska-Umeda Agnieszka. „Leksykografia wybranych kategorii piękna jako wyrazów poetyckich w Słowniku japońsko-polskim: aware, sabi, wabi, yūgen”. Lexicographica Iapono-Polonica, t. 1. Red. Jarosław Pietrow et al. Warszawa: wyd. nakładem Wydziału Polonistyki UW, 2011.

Żuławska-Umeda Agnieszka. „Wokół Zapisków z szałasu ułudy Matsuo Bashō, czyli o jego powrotach z wędrówek”. W kręgu wartości kultury Japonii. Red. Agnieszka Kozyra. Warszawa: WUW, 2013.

Grzegorczyk Anna. „Filozofia duchowa Edyty Stein” 2002. Web. 07.12.2005. <http://karmel.pl/hagiografia/stein/sympozja/baza.php?id=18>