Węgierski Gibraltar i serbskie Ateny

Abstract

Autor zastanawia się nad tożsamością pisarzy węgierskich, ktorzy stali się po roku 1920 obywatelami innych państw i uczestnikami oraz współtwórcami nie tylko własnej kultury narodowej, ale także kultury państw, które przejęły dawne węgierskie terytoria, takich jak Rumunia, Czechosłowacja, Jugosławia. Według niego granice państwa węgierskiego nie mają wiele wspólnego z granicami kultury węgierskiej. W artykule głębszej refleksji zostaje podana sytuacja pisarza tworzącego w Jugosławii, w regionie Wojwodiny. Jest nim Attila Balázs, ktorego twórczość relatywizuje ustalone w rodzimej kulturze kategorie centrum i prowincji, Północy i Południa. Balázs, który został emigrantem wbrew własnej woli, opowiada w swojej twórczości o roli Budapesztu i węgierskich pogranicz, o „odpływaniu” węgierskiego miasta Újvidék, które znalazło się w granicach Jugosławii, w stronę kultury bałkańskiej, o powstawaniu nowych kręgów kulturowych rewidujących tradycyjną opozycję północy i południa. Miasto Újvidék/Nowy Sad staje się zjawiskiem w pełni wielokulturowym, pełni rolę węgierskiego Gibraltaru, stając sie jednocześnie pełnym gwaru ośrodkiem nowej kultury.