KASHUBIAN IMAGES OF NON-KASHUBIANS. ON SOME LITERARY PROBLEMS WITH THE POSTDEPENDENCY FACTOR
PDF (Język Polski)

Keywords

Kashubia
Pomerania
literary images of otherness
national stereotypes

How to Cite

Kalinowski, D. (2018). KASHUBIAN IMAGES OF NON-KASHUBIANS. ON SOME LITERARY PROBLEMS WITH THE POSTDEPENDENCY FACTOR. Porównania, 20(1), 63–75. https://doi.org/10.14746/p.2017.20.11653

Abstract

The article focuses on the fundamental trends in the descriptions of Kashubian literature which portrays non-Kashubians (Florian Ceynowa, Henryk Derdowski, Aleksander Majkowski, Jan Rompski). Basically it gives here designate the tendency of sympathy and antipathy. The first takes place mainly in relation to the Poles who are seen from the perspective of a common struggle against Germanization. However, this is not a consistent trend because already in the discourse of the founder of the Kashubian identity, Florian Ceynowa, criticism of the Polish model of social and national characteristics characterological can be noticed. The second and opposite trend of presenting the other and the foreign is manifested most strongly in the literature Kashubian when including the German national element. It was almost always portrayed as evil and violent. There are, however, exceptions and sometimes the Germans are portrayed with respect and admiration. When it comes to the Jewish, the Kashubian literaturę does not take a consistent stand because of the small size of this social group in Pomerania.
The foreigners / the others presented in the Kashubian literature are a threat in terms of numbers, civilization or culture for the Kashubians. Hence, Kashubian writers in their creations continuously juxtapose the domestic paradise with the external cultural factors. The newcomers from outside of Kashubia bring with them greed, immorality and a lack of ideological orientation, whereas they rarely inspire positive attributes. Thus, they become colonizers of the Kashubians and hold the state and sometimes even religious power.

https://doi.org/10.14746/p.2017.20.11653
PDF (Język Polski)

References

Bednarczuk, Monika, Rudaś-Grodzka, Monika. „W poszukiwaniu utraconej wielkości”, Teksty Drugie 1–2 (2009). S. 318–334.

Bhabha, Homi K. Miejsca kultury. Przeł. Tomasz Dobrogoszcz. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2010.

Borzyszkowska-Szewczyk, Miłosława, Pletzing, Christian. Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Judische Spuren in der Kaschubei. Ein Reisehandbuch. Gdańsk – Lübeck: Instytut Kaszubski, Academia Baltica, 2010.

Borzyszkowski, Józef, red. Życie i twórczość Aleksandra Majkowskiego. Wejherowo – Gdańsk: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej – Instytut Kaszubski, 1997.

Borzyszkowski, Józef, red. Niemcy o Kaszubach w XIX wieku. Obraz Kaszubów w pracach G. L. Lorka, W. Seidla i F. Tetznera. Przeł. Magdalena Darska-Łogin, Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, Astrid Popien. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2009.

Boschke-Zielińska, Anita. „Żydzi w literaturze kaszubskiej”. Kaszubszczyzna w świecie. Red. J. Samp. Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, 1994. S. 123–137.

Bukowski, Andrzej. Florian Cenowa. Twórca regionalizmu kaszubskiego. Szkic literacki. Gdańsk: Instytut Bałtycki, 1947.

Bukowski, Andrzej. Regionalizm kaszubski. Ruch naukowy, literacki i kulturalny. Zarys monografii historycznej. Poznań: Instytut Zachodni, 1950.

Cała, Alina. Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej. Warszawa: Wydawnictwo UW, 1992.

Cała, Alina. Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła. Warszawa: Wydawnictwo Nisza, 2012.

Cavanagh, Clare. „Postkolonialna Polska”. Przeł. Tomasz Kunz. Teksty Drugie 2–3 (2003). S. 60–71.

Ceynowa, Florian S. Rozmòwa Pòlôcha z Kaszëbą. Rozmòwa Kaszëbë z Pòlôchã. Oprac. wstęp i przyp. Jerzy Treder. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2007.

Chruściński, Kazimierz. Formy literatury popularnej w Wielkopolsce i na Pomorzu w okresie pozytywizmu. Gdańsk: Uniwersytet Gdański, 1983.

Czapliński, Przemysław. „Resztki utopii. Literatura najnowsza i wymyślanie przyszłości”. Nowe dwudziestolecie (1989–2009). Rozpoznania. Hierarchie. Perspektywy. Red. H. Gosk. Warszawa: Dom Wydawniczy

Elipsa, 2010. S. 40–79.

Cieślak, Tadeusz. Sprawa chłopska w poglądach i czynach Floriana Cenowy. Toruń: Instytut Bałtycki, 1952.

Derdowski, Hieronim. Wracanie żydów do Palestyny i wejście do obiecanej ziemi. Toruń: Smulski, 1884.

Derdowski, Hieronim J. Ò panu Czôrlińscim co do Pùcka pò sécë jachôł. Oprac. Jerzy Samp, Jerzy Treder, Eugeniusz Gołąbek. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2007.

Drywa, Danuta. Twórczość obozowa więźniów obozu koncentracyjnego Stutthof. Gdańsk: Muzeum Stutthof, 2010.

Giza, Antoni. „Panslawizm rosyjski XIX wieku a kwestia odrębności kaszubskiej”. V Konferencja Słowińsko-Kaszubska. Red. W. Łysiak. Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego, 1999. S. 139–144.

Głębocki, Henryk. Fatalna sprawa. Kwestia polska w rosyjskiej myśli politycznej (1856–1866). Kraków: Arcana, 2000.

Głębocki, Henryk. Kresy Imperium. Szkice i materiały do dziejów polityki Rosji wobec jej peryferii (XVIII-XXI wiek). Kraków: Arcana, 2006.

Gosk, Hanna. Opowieści „skolonizowanego/kolonizatora”. W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku. Kraków: Universitas, 2010.

Gosk, Hanna. „(Nie)obecność opowieści o wstydzie w narracji losu polskiego. Rekonesans”. Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze.

Red. R. Nycz. Kraków: Universitas, 2011. S. 83–86.

Jedlicki, Jerzy. Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku. Warszawa: PWN, 1988.

Kalinowski, Daniel. „Spiskowiec, folklorysta i samotnik – Florian Cejnowa a romantyzm”. Adela Kuik-

Kalinowska, Daniel Kalinowski. Od Smętka do Stolema. Wokół literatury Kaszub. Gdańsk – Słupsk: Instytut Kaszubski, Wydawnictwo Naukowe AP, 2009. S. 67–85.

Kalinowski, Daniel. „Hymny pomorskie. Polski, niemiecki i kaszubski głos ideologiczny”. Wielkie Pomorze. Tożsamość i wielokulturowość. Red. A. Kuik-Kalinowska, D. Kalinowski. Gdańsk – Słupsk:

Instytut Kaszubski, Wydawnictwo Naukowe AP, 2011. S. 119–141.

Kalinowski, Daniel. „Kaszuby a badania postkolonialne”. Nowy regionalizm w badaniach literackich. Badawczy rekonesans i zarys perspektyw. Red. M. Mikołajczak, E. Rybicka. Kraków: Universitas, 2012. S. 115–134.

Kalinowski, Daniel. „Mity fundacyjne w literaturze kaszubskiej”. Geografia wyobrażona regionu. Literackie figury przestrzeni. Red. D. Kalinowski, M. Mikołajczak, A. Kuik-Kalinowska. Kraków: Universitas, 2014. S. 156–170.

Kalinowski, Daniel. Raptularz kaszubski. Gdańsk: Wydawnictwo ZK-P, 2014. S. 236–246.

Kalinowski, Daniel. „Kaszubskie kompleksy kulturowe (z centrum i prowincją w tle)”. Centra – peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Red. W. Browarny, E. Rybicka, D. Lisak-Gębala. Kraków: Universitas, 2015. S. 259–273.

Kalinowski, Daniel. „Kaszubski portret Żydów. Główne kierunki i techniki”. Żydzi polscy i pomorscy. Studia o ludziach i literaturze. Gdańsk – Słupsk: Instytut Kaszubski, Wydawnictwo Naukowe AP, 2016. S. 287–310.

Karnowski, Jan. Dr Florian Ceynowa. Oprac. i posł. Jerzy Treder. Gdańsk: Czec, 1997.

Kiedrowski, Wojciech. Wyb. i red. Piaśnica oczyma poetów. Gdańsk – Wejherowo: Czec, Urząd Gminy 2001.

Kluge, Friedemann. „Obraz Niemca w powieści kaszubskiej”. Życie i twórczość Aleksandra Majkowskiego. Red. J. Borzyszkowski. Wejherowo – Gdańsk: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, Instytut Kaszubski, 1997. S. 147–160.

Kościński, Konstanty. Idea słowiańska na Kaszubach. Szkic historyczny. Poznań: nakładem Autora, 1908.

Kuik-Kalinowska, Adela. „Gorzki dialog, cierpki humor i problemy filozoficzne. O «Rozmôvie Pôlocha s Kaszebą» i «Rozmòvie Kaszébé z Pòlôchem» Floriana Ceynowy”. A. Kuik-Kalinowska, D. Kalinowski. Od Smętka do Stolema. Wokół literatury Kaszub. Gdańsk – Słupsk: Instytut Kaszubski, Wydawnictwo Naukowe AP, 2009. S. 89–110.

Kuik-Kalinowska, Adela. „«Zemja mogił i grobów». Topika tanatyczna w literaturze kaszubskiej”. Tatczëzna. Literackie przestrzenie Kaszub, Słupsk – Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe AP, Instytut Kaszubski, 2011. S. 286–292.

Kwaśniewska, Anna. Badania etnograficzne na Kaszubach i Pomorzu Wschodnim w XIX i XX w. Ludzie, instytucje, osiągnięcia badawcze. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2009. S. 47–59.

Labuda, Gerard. „«Sprawa kaszubska» w perspektywie historii”. Kaszubi i ich dzieje. Gdańsk: Czec, 1996. S. 23–40.

Linkner, Tadeusz. Heroiczna biografia Remusa. W świetle mitu i kaszubskich wierzeń. Gdańsk: Czec, 1996.

Linkner, Tadeusz. Red. „Życie i przygody Remusa” Aleksandra Majkowskiego. Powieść regionalna czy arcydzieło europejskie. Słupsk: Wydawnictwo Uczelniane WSP, 1999.

Linkner, Tadeusz. Z literatury Młodokaszubów. Aleksander Majkowski. Studia i szkice. Kościerzyna: Wydawnictwo „Bernardinum”, 2013. S. 56–87.

Lipski, Tadeusz. „O hymnie kaszubskim Hieronima Derdowskiego”. Kościerskie Zeszyty Muzealne 1 (2007). S. 97–107.

Majkowski, Aleksander. Żëcé i przigodë Remusa. Zvjercadło kaszubski. Oprac. i przyp. J. Treder, wstęp: J. Borzyszkowski, A. Kuik-Kalinowska. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2010.

Martuszewska, Anna. „Ta trzecia”. Problemy literatury popularnej. Gdańsk: Wydawnictwo UG, 1997.

Matusiak, Szymon. „Panslawizm na Kaszubach”. Przegląd Powszechny 11, t. 43 (1894). S. 1–25.

Obracht-Prondzyński, Cezary. „Niemcy widziani oczyma Kaszubów”. W kręgu problematyki kaszubsko-pomorskiej. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2003. S. 37–53.

Okopień-Sławińska, Aleksandra. Red. Formy literatury popularnej. Warszawa: PAN, 1973.

Orłowski, Hubert. „Polnische Wirthschaft”. Nowoczesny niemiecki dyskurs o Polsce. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa Borussia, 1998.

Pieróg, Ireneusz. Florian Stanisław Ceynowa. Życie i działalność. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009.

Skórczewski, Dariusz. „Postkolonialna Polska – projekt (nie)możliwy”. Teksty Drugie 1–2 (2006). S. 100–112.

Stefanowska, Zofia. Strona romantyków. Studia o Norwidzie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993.

Surynt, Izabela. „Badania postkolonialne a «Drugi Świat». Niemieckie konstrukcje narodowo-kolonialne XIX wieku”, Teksty Drugie 4 (2007). S. 25–46.

Tazbir, Janusz. Protokoły mędrców Syjonu. Autentyk czy falsyfikat? Warszawa: Iskry, 2003.

Tomaszewska, Grażyna. Mickiewicz – Krasiński. O wyobraźni utopijnej i katastroficznej. Gdańsk: Wydawnictwo UG, 2000.

Treder, Jerzy. „O Ceynowie na marginesie dawnych i najnowszych prac”. Rocznik Gdański 2, t. 55 (1995). S. 51–109.

Treder, Jerzy. „Kontakty naukowe Floriana Ceynowy z Rosjanami”. Słownik Floriana Ceynowy. Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwo i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, 2001.

Trepczyk Jan, Labuda Aleksander, Rompski Jan, Bieszk Stefan, Grucza Franciszek, Marszałkowski Feliks. Poezja zrzeszyńców. Oprac. H. Makurat, wstęp J. Borzyszkowski, D. Kalinowski, H. Makurat. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2013. S. 562–566, 634–635.

Zernack, Klaus. Niemcy – Polska. Z dziejów trudnego dialogu historiograficznego. Przeł. Łukasz Musiał, red. H. Olszewski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2006.

Żyndul, Jolanta. Kłamstwo krwi. Legenda mordu rytualnego na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady, 2011.