Abstract
The disturbed allegorization of childhood in the novel Szum (Noise) by Magdalena Tulli goes beyond the tropology of “I” proposed by Ryszard Nycz. The crystallization of childhood images is hindered by the epigenetic mode of inheriting traumatic experiences by the so-called second generation. Repetition (even of the very frame of happening) also means the return of the inherited trauma. Limited disclosure of the difficult past (also as the personal hermetism of adults) and the mystery of the past gravitate towards an apophatic representation of reality. In the course of the narrative, limited sharing is also associated with the mother’s dementia disease, so it gains biological and psychological motivations in addition to historical and political ones. Allegorization of childhood becomes substitutive due to the existence of masks and camouflages, the so-called identity allegories (Marta Tomczok) and the need for affective compensation through substitute forms of social inclusion. The rejected and lonely girl in the plot of Szum by Tulli makes with her mother and aunt a “covenant of shame” (Aleksandra Szczepan), lives in a world of imaginary figures functioning in her mind and in children’s drawings (a fox-friend, an SS man with his hands tied), uses mental escapism, consistently plays the role of a difficult and strange child. At the narrative level, Tulli signals a disturbed allegorization of childhood, which is not determined in a literary uniform image, through the endogeneity of the protagonist’s inner world, the interlocation of her experience (past of her parents inherited through post-memory, Polish-Italian origin, Jewish roots of her mother), metaphors of closure, irony as a parable of allegory, literary spectmologies, acoustic allegorization, and the construction of a narrator that is simultaneously affectionate and affected (Justyna Tabaszewska). These measures allow the characters to separate from the experience, the level of the author’s story permeating the level of the events told, and create the metalleptic subject (Tomasz Kunz).
References
Bielewicz-Jędros Katarzyna (2023), Postpamięciowe strategie narracyjne w prozie Anny Janko i Magdaleny Tulli, [praca doktorska, obroniona w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie w styczniu 2023 roku], https://rep.up.krakow.pl/xmlui/handle/11716/11636.
Bielik-Robson Agata (2007), Pokorny sługa języka. O „Alegoriach czytania” Paula de Mana, w: Narracje po końcu (wielkich) narracji. Kolekcje, obiekty, symulakra…, red. Hanna Gosk, Andrzej Zieniewicz, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa, s.172–191.
Czapliński Przemysław (1996), Nieepicki model prozy w literaturze najnowszej, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 68–84.
De Man Paul (2004), Alegorie czytania. Język figuralny i Rousseau, Nietzschego, Rilkego i Prousta, przeł. Artur Przybysławski, Universitas, Kraków.
Dutka Elżbieta (2014), Historyjki czy historie? Parabole czy alegorie? O prozie Magdaleny Tulli, w: Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych, cz. 1, red. Agnieszka Nęcka, Dariusz Nowacki, Jolanta Pasterska, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 525–550.
Głowiński Michał (2010), Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Grzemska Aleksandra (2020), Matki i córki. Relacje rodzinne i artystyczne w autobiografiach kobiet po 1989 roku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Izdebska Agnieszka (2010), Proza Magdaleny Tulli – w kręgu wieloznacznej referencji, w: Inna literatura? Dwudziestolecie 1989–2009, red. Zbigniew Andres, Janusz Pasterski, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 303–322.
Koszowy Marta (2013), Obecne nierzeczywiste. Apofatyczna mediacja jako agon na przykładzie prozy Magdaleny Tulli, „Pamiętnik Literacki”, z. 1, s. 111–133. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2013.1.4
Kuchta Anna (2020), Wobec postpamięci. Tożsamość drugiego pokolenia po Holokauście w świetle zjawiska postpamięci na podstawie wybranych przykładów współczesnej polskiej literatury wspomnieniowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kunz Tomasz (2021), Podmiot metaleptyczny. Wstępne rozpoznania, w: Sztuka interwencji. Ryszarda Nycza praktykowanie humanistyki: rozmowy, inspiracje, kontynuacje, red. Jerzy Franczak, Tomasz Kunz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 425–441.
Ładoń Monika (2016), Kłopotliwa Kasetka z chorobami. O „Włoskich szpilkach” i „Szumie” Magdaleny Tulli, w: Kobieta, literatura, medycyna, red. Arleta Galant, Agata Zawiszewska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 365–379.
Markiewicz Henryk (1984), Wymiary dzieła literackiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Nycz Ryszard (2002), Tropy „ja”. Koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia, w: tenże, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 87–117.
Piaskowski Łukasz (2020), Audiosfera jako kategoria literaturoznawcza. Próba przybliżenia zagadnienia, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, z. 4, t. 63, s.134–150.
Przymuszała Beata (2008), Pusta pustka? O zanieczyszczonej polskiej pamięci w „Skazie” Magdaleny Tulli, „Akcent”, nr 4 (114), s. 61–68.
Przymuszała Beata (2015), Między „Włoskimi szpilkami” a „Szumem” Magdaleny Tulli – wokół problemu ofiary. Re-lektura emocji, w: Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym, red. Ryszard Nycz, Anna Łebkowska, Agnieszka Dauksza, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa, s. 271–308.
Siewior Kinga (2018), Wielkie poruszenie. Pojałtańskie narracje migracyjne w kulturze polskiej, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Skurtys Jakub (2022), I tu też jest alegoria: krytycznoliterackie zmagania z nowoczesną alegorycznością, „Forum Poetyki”, nr18–29, s.134–151. DOI: https://doi.org/10.14746/fp.2022.28-29.36755
Szczepan Aleksandra (2021), „Nigdy nie będziesz szła sama”. O możliwych historiach literatury polskiej, w: Sztuka interwencji. Ryszarda Nycza praktykowanie humanistyki: rozmowy, inspiracje, kontynuacje, red. Jerzy Franczak, Tomasz Kunz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 395–410.
Szostek Teresa, Sendyka Roma, Nycz Ryszard, red. (2013), Od pamięci biodziedzicznej do postpamięci, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.945
Tabaszewska Justyna (2020), Zatarte tryby teraźniejszości. Afektywne struktury czasowe w twórczości Magdaleny Tulli, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 96–120. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.5.7
Tomczok Marta (2016), Alegorie Zagłady w „Tworkach” Marka Bieńczyka i „Wieku 21” Ewy Kuryluk, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, nr 6 (9), s. 157–170.
Tulli Magdalena (2011), Włoskie szpilki, Wydawnictwo „Nisza”, Warszawa.
Tulli Magdalena (2014), Szum, Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, Kraków.
Waligóra Janusz (2019), Autoportret z lisem. Przeszłość do przezwyciężenia w prozie autobiograficznej Magdaleny Tulli, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie”, nr 4004, t, 59, s.135–150. DOI: https://doi.org/10.19195/0079-4767.59.7
Wiegandt Ewa (2010), Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań.
Żynis Bernadetta (2017), „Mam prawo być tym, czym jestem” – konieczności i wybory we „Włoskich szpilkach” i w „Szumie” Magdaleny Tulli, w: Tożsamość, kultura, nowoczesność, t.1, red. Beata Morzyńska-Wrzosek, Marek Kurkiewicz, Ireneusz Szczukowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 112–127.
License
Copyright (c) 2023 Katarzyna Wądolny-Tatar
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license