Słowa kluczowe
strategia kluczowa
biografia fantazmatyczna
Jak cytować
Abstrakt
Współczesna proza polska na nowo powraca do zagadnień artystowskich, próbując mitologizować obraz artysty świata teatru. W niniejszym artykule interesować mnie będzie grupa tekstów, które ujawniają szczególnego rodzaju zainteresowanie wybitnymi osobowościami polskiego teatru – Kazimierzem Dejmkiem i Jerzym Grotowskim. Wybrane utwory pierwowzór bohaterów powieściowych, a także schemat fabularny, zapożyczają z pogranicza biografii oraz wydarzeń teatralnych, a następnie transponują je w świat powieściowej fikcji. Zastosowana strategia kluczowa występuje w dwóch podstawowych wariantach – powieści pamfletu oraz powieści paraboli. Proces mitologizowania artysty teatru podporządkowany zostaje tworzeniu biografii fantazmatycznych, opartych na szczególnego rodzaju pakcie referencjalnym między nadawcą i odbiorcą tekstu.
Bibliografia
Dejmek, Kazimierz. O mojej estetyce. Świadomość teatru. Polska myśl teatralna drugiej połowy XX wieku. Red. W. Dudzik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. S. 261-267.
Gutowski Wojciech, Owczarz Ewa, red. Z problemów prozy – powieść o artyście. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006.
Jarzębski, Jerzy. Powieść jako autokreacja. Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1984.
Koprowski, Jan. Potomkowie Tespisa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1966.
Kryński, Stanisław. Artysta – świat. W kręgu międzywojennej powieści o artyście. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2003.
Kuligowska-Korzeniewska Anna, red. Teatr Kazimierza Dejmka. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2010.
Łoziński, Józef. Pantokrator. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
Makowiecki, Andrzej Z. Młodopolski portret artysty. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.
Markiewicz, Henryk. „O polskiej literaturze z kluczem”. Zabawy literackie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1992. S. 35-88.
Osiński, Zbigniew. Grotowski i jego Laboratorium. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980.
Osiński, Zbigniew. Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty. T. 1. Wyd. 2 poprawione. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2009a.
Osiński, Zbigniew. Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty. T. 2. Prace z lat 1999–2009. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2009b.
Osiński, Zbigniew. Spotkania z Jerzym Grotowskim. Notatki, listy, studium. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2013.
Pawłowski, Roman. „Prorok czy szalbierz. Mistrz Bronisława Wildsteina”. Gazeta Wyborcza 268 (2004). S. 13.
Prokop, Jan. „Literatura z kluczem”. Teksty 1 (1977). S. 41-47.
Raszewski, Zbigniew. „Dejmek”. Pamiętnik Teatralny 3-4 (1981). S. 229-258.
Rogacki, Henryk Izydor. Mgła i zwierciadło. Obrazy teatru w prozie, liryce i dramacie okresu Młodej Polski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Errata, 2001.
Smulski, Jerzy. „Autobiografizm jako postawa i jako strategia artystyczna. Na materiale współczesnej prozy polskiej”. Pamiętnik Literacki 4 (1988). S. 83-101.
Sobiecka, Anna. „Pamiętnik Munia Michała Bałuckiego. «O-powieść» o artyście końca XIX wieku”. Z problemów prozy – powieść o artyście. Red. W. Gutowski i E. Owczarz. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006. S. 168-185.
Sobiecka, Anna. „Powieść teatralna a postawa autobiograficzna”. Autobiografizm i okolice. Red. T. Sucharski, B. Żynis. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, 2011. S. 101-114.
Sobiecka, Anna. „Strategie biografizacyjne w polskiej powieści teatralnej XX wieku”. Tropy biograficzne. Bieg życia w narracjach literackich i kulturowych. Red. J. Knap, M. Roszczynialska, K. Wądolny-Tatar. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2017. S. 325-346.
Sontag, Susan. W Ameryce. Przeł. Jarosław Anders. Warszawa: Czytelnik, 2003.
Spiró, György. Iksowie. Przeł. Mieczysław Dobrowolny. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 1981.
Wildstein, Bronisław. Mistrz. Warszawa: Świat Książki, 2004.
Wildstein, Bronisław. Niepokorny. Rozmawiają Piotr Zaremba i Michał Karnowski. Warszawa: Fronda Pl, 2012.
Licencja
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license