Słowa kluczowe
brexit
nacjonalizm
thymos
resentyment
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o obecność „ducha brexitu” w tekstach literackich powstających poza Wyspami. Pierwsza część poświęcona jest wyjaśnieniu sformułowania „duch brexitu” w świetle kategorii Zeitgeist. W drugiej partii tekstu wskazuję na zbieżności i różnice pomiędzy eurosceptycznymi nastrojami w brytyjskiej literaturze, a eurosceptycyzmem polskich XXI-wiecznych pisarzy, sytuujących się blisko prawej strony sceny politycznej. W myśl głównej tezy artykułu „duch brexitu” uobecnia się tak w brytyjskiej, jak i w polskiej literaturze w pracach dowartościowujących kategorię narodu, jego tradycji i dziejów. Prace te pobudzają godnościowe roszczenia i aktywizują narodowe resentymenty. Wykorzystane w szkicu ustalenia filologów, socjologów, filozofów i badaczy retoryki służą dowiedzeniu przedstawionej tezy, ukazaniu sposobów przejawiania się omawianego fenomenu oraz sformułowaniu odpowiedzi na pytanie o jego przyczyny.
Bibliografia
Anderson Benedict (1997), Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. Stefan Amsterdamski, „Znak” i Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa–Kraków.
Baran Grzegorz M. (2018), Gniew Boży a gniew ludzki w świetle terminologii pierwszej i drugiej Księgi Machabejskiej, „Verbum Vitae”, nr 33, s. 59–92, https://doi.org/10.31743/vv.2018.33.04.
Baudrillard Jean (2005), Pakt jasności: o inteligencji zła, przeł. Sławomir Królak, Sic!, Warszawa.
Bauman Zygmunt (2018), Retrotopia: jak rządzi nami przeszłość, przeł. Karolina Lebek, PWN, Warszawa.
Burke Kenneth (1969), Rhetorics of Motives, University of California Press, Berkeley/Los Angeles.
Cesarz Maciej (2017), Kryzys uchodźczy w Europie – zarys problemu, w: Uchodźcy w Europie – uwarunkowania, istota, następstwa, red. Konstanty A. Wojtaszczyk, Jolanta Szymańska, Aspra, Warszawa, s. 103–119.
Chan Tak Wing i in. (2020), Understanding the social and cultural bases of Brexit*, “British Journal of Sociology”, nr 5 (71), s. 830–851, https://doi.org/10.1111/1468–4446.12790.
Czapliński Przemysław (2001), Wzniosłe tęsknoty: nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Czapliński Przemysław (2011), Resztki nowoczesności, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Czardybon Marcin (2018), Rzeczpospolita wzniosła. Zarys ekonomii resentymentalnej (o pisarstwie Jarosława Marka Rymkiewicza, Wojciecha Wencla i Przemysława Dakowicza), „Ruch Literacki”, z. 2 (347), s. 213–227, https://doi.org/10.24425/122701.
Dakowicz Przemysław (2014), Obcowanie. Manifesty i eseje, Sic!, Warszawa.
Eaglestone Robert (2018), Cruel Nostalgia and the Memory of the Second World War, w: Brexit and Literature. Critical and Cultural Responses, red. Robert Eaglestone, Routledge, London, s. 92–104.
Erll Astrid (2018), Kultura pamięci. Wprowadzenie, przeł. Agata Teperek, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Farage Nigel (2015), Believe in Britain, https://www.youtube.com/watch?v=OQi1I1TcrVA [dostęp: 15.03.2021].
Fukuyama Francis (2017), Koniec historii i ostatni człowiek, wstęp Piotr Kłodkowski, przeł. Tomasz Bieroń, Marek Wichrowski, Znak, Kraków.
Fukuyama Francis (2019), Tożsamość: Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie, przeł. Jan Pyka, Dom Wydawniczy „Rebis”, Poznań.
Hill Geoffrey (1996), Canaan, Penguin, Harmondsworth.
Honneth Axel (2012), Walka o uznanie: moralna gramatyka konfliktów społecznych, przeł. Jakub Duraj, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2012.
Jung Theo (2014), The Politics of Time. Zeitgeist in Early Nineteen-Century Political Discourse, „Contribution to the History of Concept”, nr 9, s. 24–49, https://doi.org/10.3167/choc.2014.090102.
Koegler Caroline, Malreddy Pavan Kumar, Tronicke Marlena (2020), The colonial remains of Brexit, „Journal of Postcolonial Writing”, nr 5 (56), s. 585–592, https://doi.org/10.1080/17449855.2020.1818440.
Łabędź Krzysztof (2017), Postawy i poglądy polskiego społeczeństwa sprzyjające „dobrej zmianie”, w: Współczesne oblicza władzy politycznej. Wybrane zagadnienia, red. Marcin Rachwał, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 159–168.
Pleśniarska Aleksandra (2017), Integracja europejska w obliczu eurosceptycyzmu, „Zeszyty Naukowe. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie”, nr 6 (966), s. 29–43, https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2017.0966.0602.
Polkowski Jan (2015), Gorzka godzina, Sic!, Warszawa.
Rymkiewicz Jarosław Marek (2008), Kinderszenen, Sic!, Warszawa.
Self John (2020), How Brexit has reshaped the British Novel, „Penguin”, https://tinyurl.com/aha3h4sw [dostęp: 29.03.2021].
Shaw Kristian (2018), BrexLit, w: Brexit and Literature. Critical and Cultural Responses, red. Robert Eaglestone, Routledge, Londyn, s. 15–31.
Shopenhauer Arthur (1908), O wolności ludzkiej woli, przeł. Adam Stögbauer, red. Henryk Goldberg, E. Wende i Spółka, Warszawa, https://tinyurl.com/pfjzs6fn [dostęp: 1.04.2021].
Sloterdijk Peter (2011a), Gniew i czas. Esej polityczno-psychologiczny, przeł. Arkadiusz Żychliński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Sloterdijk Peter (2011b), Kryształowy pałac: o filozoficzną teorię globalizacji, przeł. Borys Cymbrowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Sloterdijk Peter, Bielik-Robson Agata (2007), O trudnym dojrzewaniu do szczęścia, „Dziennik”, https://tinyurl.com/5kvdka8k [dostęp: 2.04.2021].
Spiering Menno (2014), A Cultural History of British Euroscepticism, Palgrave Pivot, Londyn.
White Hayden (2014), Polityka interpretacji historycznej. Dyscyplina i de-sublimacja, przeł. Emilia Kledzik, przekład przejrzała Ewa Domańska, w: tenże, Przeszłość praktyczna, red. Ewa Domańska, Universitas, Kraków, s. 151–166.
Wencel Wojciech (2016), Epigonia, Arcana, Kraków.
Zimand Roman (1967), Problem tradycji, w: Proces historyczny w literaturze i sztuce, red. Maria Janion, Aniela Piorunowa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 360–379.
Licencja
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license