“Northern Ireland—I Come from Here”: Glenn Patterson, a Novelist and Citizen in Pursuit of a “Non-Tribal” Identity

Abstrakt

Społeczno-polityczne otoczenie Irlandii Północnej na przestrzeni ostatnich dekad „wymusiło” na swoich obywatelach opowiedzenie się po jednej ze stron antagonizującego
konfliktu tożsamościowego. W roku 1998 zostało podpisane Porozumienie Wielkopiątkowe, którego celem było zakończenie konfliktu pomiędzy stroną katolicko-nacjonalistyczną a stroną protestancko-unionistyczną. Ta ugoda służyła stworzeniu trwałych, kolektywnych ram dla zabezpieczenia wzajemnej koegzystencji, co ważniejsze jednak, stanowiła wsparcie dla idei regionalnej tożsamości (jej przemodelowanego formatu), która miała być punktem odniesienia dla obu społeczności. O ile wyżej wzmiankowany społeczny konsensus został zinstytucjonalizowany, nawet jeśli tylko na podstawowym poziomie, o tyle pożegnanie się z politycznymi/religijnymi (wręcz sekciarskimi) afiliacjami okazało się dużo trudniejsze. Glenn Patterson sytuuje się pośród tych lokalnych pisarzy, którzy podejmują walkę z dziedzictwem uciążliwych formacji tożsamościowych. Stąd też głównym celem tego artykułu jest przedstawienie przeszkód, z jakimi tacy autorzy jak Patterson muszą się mierzyć, gdy celem staje się wsparcie dla nowego północno-irlandzkiego rysu tożsamościowego. Czyniąc to, Patterson uznaje dekonstrukcję/odrzucenie głęboko zakorzenionych podziałów z epoki „the Troubles” (tłumaczone na język polski na dwa sposoby: ‘kłopoty’ oraz ‘niepokoje’) za warunek konieczny wszelkich pozytywnych/konstruktywnych zmian. Mając na uwadze tematyczne ramy tego wydania „Porównań”, którego celem jest współczesna refleksja nad kwestią Ziem Odzyskanych, pozwalam sobie przedstawić Pattersona nie tylko jako autora, ale także obywatela, którego artystyczny wysiłek jest ukierunkowany na odzyskanie terytorium w celu (prze)budowy tożsamości Irlandii Północnej i zastąpienia ugruntowanych (katolicko-protestanckich/brytyjsko-irlandzkich) dychotomii. W oparciu o jego dwa zbiory esejów/relacji o charakterze niefikcyjnym, zatytułowanych Lapsed Protestant
(2006) i Here’s Me Here (2016), w poniższej analizie uwaga zostaje skoncentrowana na nadziejach autora i przeszkodach, które uwypukla w swych tekstach w kontekście
tematyki promującej bardziej neutralną/niespolityzowaną północno-irlandzką tożsamość. Być może opis dynamiki tych dylematów tożsamościowych pozwoli nam
spojrzeć z innej, raczej niespodziewanej perspektywy również na kontekst polski.