Słowa kluczowe
Warbeck
przekład polski
przekład czeski
segmentacja tekstu
literatura wczesnonowożytna
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł dąży do ustalenia podstawy polskiego przekładu starofrancuskiego romansu o „pięknej Magielonie”. Polska wersja została przełożona w wieku XVI, lecz nie z francuskiego, tylko za pośrednictwem wersji niemieckiej lub czeskiej. Dotychczas brak było badań, które pozwoliłyby określić podstawę polskiego tłumaczenia, przekazanego w kilku wydaniach siedemnastowiecznych. Analiza przedstawiona w niniejszej rozprawie dotyczy delimitacji tekstu, czyli podziału treści na rozdziały w polskich drukach w porównaniu do niemieckich wydań z XVI wieku oraz do wersji czeskiej (poświadczonej dopiero z wieku XVIII), jak również porównania inicjalnych zdań rozdziałów. Pozwala sformułować wniosek, że polski przekład powstał najprawdopodobniej z wersji niemieckiej, z wydania zawierającego pierwotną segmentację tekstu niemieckiego, który w drugiej połowie XVI wieku wydawany był w redakcji wtórnej z drobniejszą segmentacją tekstu.
Bibliografia
ARLIMA: Les Archives de littérature du Moyen Âge, https://tinyurl.com/yck72c49, [dostęp: 30.06.2022.].
Biedermann Adolphe (1913), Préface, w: La belle Maguelonne, wyd. Adolphe Biedermann, Honoré Champion, Paris; Max Niemeyer, Halle, s. V–VIII.
Bolte Johannes, wyd. (1894), Die schöne Magelone, aus dem Französischen übersetzt von Veit Warbeck 1527, nach der Originalhandschrift, Verlag von Emil Felber, Weimar.
Brückner Aleksander (1901), Dawne powieści i romanse polskie, „Biblioteka Warszawska”, t. 2, z. 1, s. 506–544.
Chmiel Adam (1928), Inwentarz rzeczy introligatora Macieja Przywilckiego z 1587 r., b.w., Kraków [nadbitka z: „Silva Rerum” 1928, z. 4, s. 175–180].
Colliot Régine, wyd. (1977), L’ystoire du vaillant chevalier Pierre filz du conte de Provence et de la belle Maguelonne: texte du manuscrit S IV 2 de la Landesbibliothek de Cobourg, XVème siècle, CUER MA, Aix-en-Provence; Diffusion H. Champion, Paris.
Gotzkowsky Bodo (1991), „Volksbücher”: Prosaromane, Renaissancenovellen, Versdichtungen und Schwankbücher. Bibliographie der deutschen Drucke, t. 1: Drucke des 15. und 16. Jahrhunderts, Verlag Koerner, Baden-Baden.
Grześkowiak Radosław, Kizik Edmund (2005), Komentarz edytorski, w: Sowiźrzał krotochwilny i śmieszny. Krytyczna edycja staropolskiego przekładu Ulenspiegla, wyd. Radosław Grześkowiak, Edmund Kizik, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. XLI–CXXIV.
[Historia o Magielonie, królewnie neapolitańskiej], [druga połowa XVII wieku], b.w., b.m., Biblioteka Jagiellońska, sygn. 586036 I.
Historia o Magielonie, królewnie neapolitańskiej (1677), b.w., Kraków, Centralna Biblioteka Naukowa Charkowskiego Uniwersytetu Narodowego, sygn. 196692.
Jaglarz Monika (2004), Księgarstwo krakowskie XVI wieku, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków.
Jungmann Josef (1849), Historie literatury české. Aneb Soustavný přehled spisů českých s krátkou historií národu, osvícení a jazyka, České museum, Praha.
Knihopis: KPS Databáze Knihopis, http://www.knihopis.cz/ [dostęp: 30.06.2022.].
Krzywy Roman (2015), Zasady wydania, w: Historia o szlachetnej a pięknej Meluzynie, wyd. Roman Krzywy, Wydawnictwo Sub Lupa, Warszawa, s. 34–41.
Krzyżanowski Julian (1962), Romans polski wieku XVI, PIW, Warszawa [1. wyd. 1934].
Kuźmina Wiera (1962), Polska wersja „Historii o Magelonie”, jej przekład ukraiński i rosyjski z XVII wieku, „Slavia Orientalis”, t. XI/3, s. 323–350.
Kuźmina Wiera (1964), Rycarskij roman na Rusi. Bowa, Piotr Złatych Kluczej, „Nauka”, Moskwa.
Łoziński Władysław (1890), Leopolitana, „Kwartalnik Historyczny”, t. 4, s. 437–457.
Mika Tomasz (2015), Problemy z Rozmyślaniem przemyskim. Formułowanie sądów ogólnych a wielowarstwowość średniowiecznego tekstu, „LingVaria”, nr specjalny, s. 87–104. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.1SP.08
Müller Jan-Dirk (1990), Magelone, w: Romane des 15. und 16. Jahrhunderts. Nach den Erstdrucken mit sämtlichen Holzschnitten, wyd. Jan-Dirk Müller, Deutscher Klassiker Verlag, Frankfurt/Main, s.1226–1239.
Putzo Christine (2019), Pierre und Maguelonne in Sachsen. Die Rezeption der Belle Maguelonne am kurfürstlichen Hof und Veit Warbecks deutsche Fassung (1527), w: Romania und Germania. Kulturelle und literarische Austauschprozesse in Spätmittelalter und Früher Neuzeit, red. Bernd Bastert, Sieglinde Hartmann, Reichert Verlag, Wiesbaden, s. 224–250.
Rudnicka Jadwiga (1964), Bibliografia powieści polskiej 1601–1800, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Schmidt Imke (1996), Die Bücher aus der Frankfurter Offizin Gülfferich – Han – Weigand Han-Erben. Eine literarhistorische und buchgeschichtliche Untersuchung zum Buchdruck in der zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts, Harrassowitz, Wiesbaden.
Simmler Franz (1983), Syntaktische Strukturen im Prosaroman des 16. Jahrhunderts. Die Schoen Magelona, „Sprachwissenschaft”, nr 8, s.137–187.
Stich Alexandr, Kolár Jaroslav (2000), Komentář, w: Tři knížky lidového čtení. Meluzína, Magelona, Jenovefa, wyd. Jaroslav Kolár, Lidové noviny, Praha, s. 255–305.
Striedter Jurij (1960), Der polnische „Fortunatus” und seine deutsche Vorlage, „Zeitschrift für Slavische Philologie”, t. 29, nr 1, s. 32–91.
Voit Petr (1987), Moravské prameny z let 1567–1568 k dějinám bibliografie, cenzury, knihtisku a literární historie. Příspěvky ke knihopisu 5, SK ČSR, Praha.
Voit Petr (2017), Český knihtisk mezi pozdní gotikou a renesancí II. Tiskaři pro víru i tiskaři pro obrození národa, Academia, Praha.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Krystyna Wierzbicka-Trwoga
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license