Ключевые слова
studia postkolonialne
recepcja
neopragmatyzm
tropologia
sofistyka
dyskurs ponowoczesny
neostalinizm
Как цитировать
Аннотация
Celem artykułu jest analiza współczesnego dyskursu humanistycznego w Polsce, w którym szczególną rolę odgrywają: kondycja postkolonialna, trzecia sofistyka i zaplecze ideologiczne systemu komunistycznego. Miękkie przejścia od „starych” tez marksistowskich do „współczesnego” relatywizmu i, szerzej, postmodernizmu było możliwe między innym dzięki recepcji amerykańskiego neopragmatyzmu, a zwłaszcza poglądów etycznych Stanleya Fisha i Richarda Rorty’ego. Narzędzi językowych pomocnych w opisie zrelatywizowanego świata dostarczyła trzecia sofistyka (czyli współczesna wersja pierwszej sofistyki greckiej reprezentowanej przez Gorgiasza, czy Protogorasa). Autorzy stawiają tezę, że dziedzictwo sowieckiego kolonializmu sprawiło, iż ponowoczesny dyskurs polski zasadza się na manipulacjach wywodzących się z czasów stalinizmu. Nowy system i nowa ideologia wykorzystują stare chwyty wciąż głęboko tkwiące w świadomości uczestników publicznej debaty w Polsce.
Библиографические ссылки
Thompson Ewa, Postkolonialne refleksje. Na marginesie pracy zbiorowej „From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective” pod redakcją Janusza Korka. „Porównania” 2008, nr 5, s. 113–125.
Witkowska-Maksimczuk Beata, Elementy retoryki i erystyki w przykładach. Warszawa, Aspra 2014, s. 169.
Lewiński Piotr H., Neosofistyka. Argumentacja retoryczna w komunikacji potocznej. Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2012, s. 179.
Skwara Marek, Między sofistyką a neopragmatyzmem, czyli o „etyce sytuacyjnej”. W: Retoryka i etyka. Pod red. B. Sobczak i H. Zgółkowej. Poznań 2009, s. 59
Kacprzak Monika, Pułapki poprawności politycznej. Radzymin, Von Borowiecky 2012.
Szahaj Andrzej, E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności. Kraków, Universitas 2010.
Zertal Idith, Naród i śmierć. Zagłada w dyskursie i polityce Izraela. Przeł. J. M. Kłoczowski. Kraków, Universitas 2010.
Vitanza Victor J., Critical Sub/Versions of the History of Philosophical Rhetoric. „Rhetoric Review” 1987, nr 6, s. 45.
Mielczarski Cyprian, Idee społeczno-polityczne sofistów. U źródeł europejskiego pluralizmu politycznego. Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2006, s. 210–211.
Barber Benjamin, Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli. Przeł. H. Jankowska. Warszawa, Muza 2009, s. 165.
Feyerabend Paul Karl, Przeciw metodzie. Przeł. S. Wiertlewski. Redakcja naukowa przekładu K. Zamiara. Wrocław, Siedmioróg 1996, s. 29.
Gajda-Krynicka Janina, Filozofia przedplatońska. Warszawa, PWN 2007, s. 217.
Shusterman Richard, „Rorty, Richard”. W: The Johns Hopkins Guide to Literary Theory & Criticism. Ed. M. Groden and M. Kreiswirth. Baltimore 1993, s. 626–628.
Fish Stanley, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane. Pod red. A. Szahaja. Wstęp do polskiego wydania esejów R. Rorty. Przedmowa A. Szahaj. Kraków, Universitas 2002.
Dasenbrock Reed Way, „Fish, Stanley”. In: The Johns Hopkins Guide to Literary Theory & Criticism. Ed. M. Groden and M. Kreiswirth. Baltimore 1993, p. 273–276.
Schiappa Edward, Protagoras and logos. A Study in Greek Philosophy and Rhetoric. University of South Carolina. 1991. Ed. II – 2003.
Margolis Joseph, Relatywizm i względność kulturowa. Tłum. M. Jakubczak. W: Idem, Czym, w gruncie rzeczy, jest dzieło sztuki? Wykłady z filozofii sztuki. Redakcja naukowa K. Wilkoszewska. Kraków, Universitas 2004.
Margolis Joseph, The Truth about Relativism. Oxford 1991.
Szahaj Andrzej, Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty`ego w kontekście sporu o postmodernizm. Wrocław, Leopoldinum1996, s. 59.
Szahaj Andrzej, Zniewalająca moc kultury. W: tegoż: Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii kultury, poznania i polityki. Toruń, Wydawnictwo UMK 2004, s. 181.
Rorty Richard, Nauka jako solidarność. Przeł. A. Chmielecki. „Literatura na Świecie” 1991, nr 5, s. 209.
Rorty Richard, Pojęcie racjonalności. W: Habermas, Rorty, Kołakowski, Stan filozofii współczesnej. Przekład i opracowanie J. Niżnik. Warszawa, Instytut Filozofii i Socjologii PAN 1996, s. 119.
Platon, Gorgiasz. Menon. Przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył P. Siwek. Warszawa, PIW 1991, s. 23.
Nerczuk Zbigniew, (Sztuka a prawda. Problem sztuki w dyskusji między Gorgiaszem a Platonem. Wrocław 2002, s. 145.
Tuszyńska-Maciejewska Krystyna, Filozofia w retoryce Gorgiasza z Leontinoj. Poznań 1987, s. 114.
Macjon Józef, Ślady sofistycznej teorii względności dobra w pismach Izokratesa. „Meander” 1980, z. 3, s. 102.
Macjon Józef, Sofistyczna geneza doktryny etyczno – pedagogicznej Izokratesa. „Meander” XXXVIII, 1983, z. 9.
Skwara Marek, O dowodzeniu retorycznym w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII wieku. Szczecin, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego 1999, s. 154.
Fish Stanley, Antyfundamentalizm, nadzieja na teorię a nauczanie kompozycji literackiej. Przeł. M. Glasenapp-Konkol. W: Idem, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, s. 368.
Appiah Kwame Anthony, Kosmopolityzm. Etyka w świecie obcych. Przeł. J. Klimczyk. Warszawa, Prószyński i S-ka 2008, s. 170.
Searle John Rogers, Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia i rzeczywistość. Przeł. D. Cieśla. Warszawa, W.A.B. 1999, s. 41.
Guthrie William Keith Chambers, The Sophists. Cambridge 1971, s. 186.
Kimball Roger, Tenured Radicals. How Politics Has Corrupted Our Higher Education. New York 1990, s. 142–165.
Platon, Państwo. Przełożył, wstępem, objaśnieniami i ilustracjami opatrzył W. Witwicki. T. 1. Warszawa, PIW 1991, s. 41.
Rorty Richard, Obiektywność, relatywizm i prawda. Pisma filozoficzne. T. 1. Przeł. J. Margański. Warszawa, Fundacja Aletheia 1999, s. 134.
Biały Kamila, Czy nowy „porządek dyskursu”? – na przykładzie języka szkolnictwa wyższego w Polsce. „Tekstualia” 2007, nr 4, s. 40.
Rothenbuhler Eric W., Komunikacja rytualna. Od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej. Przekład i redakcja J. Barański. Kraków, WUJ 2003, s. 156–157.
Przybylski Jacek, Rewolucja oświatowa w Teksasie. „Rzeczpospolita” 2010, nr 118, s. 13.
Kisielewski Stefan, Dzienniki. Warszawa, Wydawnictwo Iskry 1996, s. 502.
Žižek Slavoj, Lacrimae rerum. Kieślowski, Hitchcock, Tarkowski, Lynch. Przekład zbiorowy. Przedmową opatrzył K. Mikurda. Kraków, Krytyka Polityczna 2007, s. 147–148.
Connerton Paul, Jak społeczeństwa pamiętają. Przekład i wstęp M. Napiórkowski. Warszawa, WUW 2012, s. 52–53.
Dąbrowska Maria, Dzienniki powojenne 1945–1949. Wybór, wstęp i przypisy T. Drewnowski. Warszawa, Czytelnik 1996, s. 206.
Dąbrowska Maria, Dzienniki powojenne 1955–1959. Wybór, wstęp i przypisy T. Drewnowski. Warszawa, Czytelnik 1996, s. 234.
Tyrmand Lepold, Cywilizacja komunizmu. Londyn 1992, s. 116.
Kozak Piotr, Słowo wstępne. W: B. Groys, Stalin jako totalne dzieło sztuki. Przeł. P. Kozak. Warszawa, Sic! 2010, s. 11.
Radziłowski John, Dyskurs neostalinowski w polskich studiach historycznych w Stanach Zjednoczonych. W: Złote serca czy złote żniwa? Studia nad wojennymi losami Polaków i Żydów. Redakcja naukowa M. J. Chodakiewicz, W. J. Muszyński. Warszawa, The Facto 2011, s. 260.
Akt skruchy i co dalej? Rozmowa w redakcji „Res Publiki Nowej”. W: Przeciw antysemityzmowi 1936–2009. T. 3. Wybór, wstęp i opracowanie A. Michnik. Kraków 2010, s. 611.
Borwicz Michał, Inżynierowie dusz. „Zeszyty Historyczne” 1963, nr 3, s. 121–163.
Nowak Andrzej, Powstanie styczniowe. Obrazy polskiej pamięci. „Do Rzeczy” 2013, nr 1, s. 63.
Shore Marci, Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem. Przeł. M. Szuster. Warszawa, świat książki 2012, s. 285.
Śpiewak Paweł, Żydokomuna. Interpretacje historyczne. Warszawa, Czerwone i Czarne 2012, s. 110.
Środa Magdalena, Patriotyzm jest nudny. „Wprost” 2011, nr 19, s. 40.
Ziemkiewicz Rafał A., Kampania w cieniu pogardy i strachu. „Rzeczpospolita” 2010, nr 94, s. 16.
Alexander J. C., Nowoczesność, antynowoczesność, ponowoczesność i neo-nowoczesność. Jak intelektualiści wyjaśniają „nasze czasy”. W: Idem, Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej. Przeł. S. Burdziej, J. Gądecki. Kraków 2010, s. 184.
Koestler Arthur, Płomień i lód. Przygody mojego życia,. Przeł. W. Jeżewski. Warszawa, Magnum 2009, s. 218.
Goldberg Jonah, Lewicowy faszyzm. Tajemna historia amerykańskiej lewicy od Mussoliniego do polityki zmian. Wstęp L. Balcerowicz. Przeł. L. Jęczmyk, J. Lang. Poznań, Zysk i S-ka 2010.
Historia Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Krótki kurs. Pod red. Komisji KC WKP(b). Zaaprobowany przez KC WKP(b). 1938. Warszawa 1949, s. 369.
Hirszowicz Maria, Pułapki zaangażowania. Intelektualiści w służbie komunizmu. Warszawa, Scholar 2001, s. 109.
Matuszewski Ryszard, Literatura międzywojenna. Warszawa 1953, s. 185–186.
Smulski Jerzy, „Przewietrzyć zatęchłą atmosferę uniwersytetów”. Wokół literaturoznawczej polonistyki doby stalinowskiej. Toruń, Wydawnictwo UMK 2009, s. 129.
http://natemat.pl/30509,monika-olejnik-korwin-mikke-jest-faszysta-jego-pogladyrzeczywiscie-moga-kojarzyc-sie-z-faszyzmem (data dostępu: 12.12.2014).
http://natemat.pl/30509,monika-olejnikkorwin-mikke-jest-faszysta-jego-poglady-rzeczywiscie-moga-kojarzyc-sie-z-faszyzmem (data dostępu: 12.12.2014).
Kania Dorota, Targalski Jerzy, Marosz Maciej, Resortowe dzieci. Media. Warszawa, Fronda 2013, s. 316.
http://wyborcza.pl/1,76842,12473370,Nalecz__haslo__Obudz_sie_Polsko__przypomina_haslo. html (data dostępu: 10.12.2014).
Baliszewski Dariusz, Kunert Andrzej Krzysztof, Ilustrowany przewodnik po Polsce stalinowskiej 1944–1956. T. 1: 1944–1945. Warszawa, PWN 1999, s. 567.
Graff. Jestem stąd. Z Agnieszką Graff rozmawia Michał Sutowski. Warszawa, Krytyka Polityczna 2014, s. 463.
Żałoba. Red. S. Sierakowski, A. Szczęśniak. Warszawa, Krytyka Polityczna 2010, s. 211.
Gross Jan Tomasz, Sąsiedzi: historia zagłady żydowskiego miasteczka. Sejny, Pogranicze 2000.
Gross Jan Tomasz, Strach: antysemityzm w Polsce tuz po wojnie: historia moralnej zapaści. Kraków, Znak 2008.
Gross Jan Tomasz, Złote żniwa: rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów. Kraków, Znak 2011.
Gross Jan Tomasz, Upiorna dekada. Eseje o stereotypach na temat Żydów, Polaków, Niemców, komunistów i kolaboracji 1939–1948. Kraków, Znak 2007, s. 13.
Cena „Strachu”. Gross w oczach historyków. Wybór publikacji pod red. R. Jaworskiego. Warszawa, Fronda 2008.
Finkelstein Norman, Przedsiębiorstwo holokaust. Przeł. M. Szymański. Warszawa, Oficyna Wydawnicza Volumen 2001, s. 92–94.
Bergen Doris, Wojna i ludobójstwo. Krótka historia Holokaustu. Przeł. R. Witkowski, M. Sosnowska. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2011, s. 31.
Ong Walter J., Od mimesis do ironii: pismo i druk jako powłoki głosu. W: Idem, Osoba – świadomość – komunikacja. Antologia. Wybór, wstęp, przekład i opracowanie J. Japola. Warszawa 2009, s. 103–104.
Segev Tom, Siódmy milion. Przeł. B. Gadomska. Warszawa, PWN 2012, s. 483.
Głowiński Michał, Październik 1956: wielkie otwieranie. W: Idem, Realia, dyskursy, portrety. Studia i szkice. Kraków, Universitas 2011, s. 42.
Głowiński Michał, Dzieje romantyzmu w PRL-u (Najkrótszy kurs). W: Idem, Realia, dyskursy, portrety. Studia i szkice. Kraków, Universitas 2011, s. 72.
Gontarczyk Piotr, Stereotypy i propaganda. „Uważam Rze” 2012, nr 21, s. 56–59.
http://www.polskatimes.pl/artykul/471805,swiat-wierzy-w-medrcow-syjonu-umberto-eco-ko mentuje-swoj-cmentarz-w-pradze,2,id,t,sa.html (data dostępu: 14.12.2014).
Cała Alina, Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła. Warszawa, Nisza 2012, s. 12
Fiećko Jerzy, Krasiński przeciw Mickiewiczowi: najważniejszy spór romantyków. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2011.
Sowa Jan, Fantomowe ciało króla: peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków, Universitas 2011, s. 18.
Le Bon Gustaw, Psychologia tłumu. Przeł. B. Kaprocki. Przejrzał i przedmową opatrzył S. Mika. Warszawa, Hachette 1986, s. 125.
Kowalski Sergiusz, Tulli Magdalena, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści. Warszawa, W.A.B. 2003.
Głowiński Michał, Zawsze to samo (Wokół książki Sergiusza Kowalskiego i Magdaleny Tulli "Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści). W: Tegoż, Realia, dyskursy, portrety. Studia i szkice. Kraków, Universitas 2011, s. 198–216.
Burzyńska Anna, Anty-teoria literatury. Kraków, Universitas 2006, s. 451.
Лицензия
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license