Ключевые слова
Wschód
Zachód
Europa Środkowa
postkolonializm
Как цитировать
Аннотация
W artykule przyglądam się konfrontacji Wschodu i Zachodu w twórczości Andrzeja Stasiuka w kontekście postkolonializmu – rozumianego zarówno jako autorska diagnoza kulturowa, jak i metoda odczytania twórczości tego pisarza. Po okresie mityzacji „małej ojczyzny”, następnie konstrukcji Stasiukowej „wielkiej ojczyzny” Europy Środkowej, nastąpił w twórczości pisarza etap opisujący i konfrontujący polskie (słowiańskie, środkowoeuropejskie) i niemieckie (zachodnie) doświadczenie kulturowe i psychologiczne (sztuki Noc. Słowiańsko-germańska tragifarsa medyczna, Ciemny las oraz książka quasi-podróżnicza Dojczland). Te ostatnie utwory stanowią przykład opowieści o międzykulturowej granicy, w których sztampowość wyobrażeń etnicznych (autoi heterostereotypów) wynikających z wielowiekowych relacji zależnościowych stała się głównym tematem i zarazem metodą twórczą przy pomocy humoru, ironii, ale także prowokacji.
Библиографические ссылки
Skórczewski Dariusz, Wobec europocentryzmu, dekolonizacji i postmodernizmu. O niektórych problemach teorii postkolonialnej i jej polskich perspektywach. „Teksty Drugie” 2008, nr 1–2.
Gosk Hanna, Opowieści „skolonizowanego/kolonizatora”. W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku. Kraków, Universitas 2010, s. 8–9.
Gundorova Tamara, „Ressentiment” w perspektywie postkolonialnej. Przypadek ukraiński. Przeł. A. Matusiak, M. Smolińska. „Porównania” 2007, nr 4.
Hnatiuk Ola, Pożegnanie z imperium. Ukraińskie dyskusje o tożsamości. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2003.
Fiut Aleksander, Powrót do Europy Środkowej? Wariacje na temat pisarstwa Andrzeja Stasiuka i Jurija Andruchowycza. W: (Nie)obecność. Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku. Red. H. Gosk. Warszawa, Dom Wydawniczy Elipsa 2008.
Wolski Jan, Andrzej Stasiuk i Jurij Andruchowycz w pół drogi między wschodem a zachodem Europy. „Наукові записки ТНПУ. Серія Літературознавство” 2009, nr 27.
Weretiuk Oksana, Jurij Andruchowycz i Andrzej Stasiuk o tożsamości ukształtowanej przez historię. „Porównania” 2011, nr 9.
Kalin Arkadiusz, Idea Europy Środkowej w eseistyce Andrzeja Stasiuka i Jurija Andruchowycza. „Slavia Occidentalis” 2011, nr 68.
Ritz German, Kresy polskie w perspektywie kolonialnej. Przeł. M. Łukasiewicz. W: (Nie)obecność. Pominię- cia i przemilczenia w narracjach XX wieku. Red. H. Gosk. Warszawa, Dom Wydawniczy Elipsa 2008, s. 130–132.
Scheibner Tamás, Okres postkolonialny czy postkolonialna Europa Wschodnia i Środkowa? Przeł. Á. Czövek. „Porównania” 2009, nr 6, s. 68.
Skórczewski Dariusz, Kompleks(y) środkowego Europejczyka. W: Studia postkolonialne nad kulturą i cywilizacją polską. Red. K. Stępnik, D. Trześniowski. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2010.
Rojek Przemysław, „Coś musi zostać odrzucone, by to, co pozostało, zyskało na znaczeniu”. Prozy środkowoeuropejskie Andrzeja Stasiuka – zatrata i odzysk. W: Ćwiczenia z rozpaczy. Pesymizm w prozie polskiej po 1985 roku. Red. J. Jarzębski, J. Momro. Kraków, Universitas 2011, s. 453.
Kozicka Dorota, Podróżny horyzont rozumienia. „Teksty Drugie” 2006, nr 1–2, s. 279–285.
Iwasiów Sławomir, Postkolonializm wobec podróży. Niektóre przypadki Andrzeja Stasiuka. „Rocznik Komparatystyczny” 2012, nr 3.
Bobrownicka Maria, Degradacja racjonalności w kulturze XX wieku. Casus: serbski barbarogeniusz. W: Pogranicza w centrum Europy. Slavica. Kraków, Universitas 2003.
Stasiuk Andrzej, Fado. Wołowiec, Czarne 2006, s. 83.
Monluçon Anne-Marie, Qui sont les Barbares? Le travail d’Andrzej Stasiuk sur les clichés. W: Le tien e(s)t le mien. Échanges culturels et linguistiques entre les mondes slave et germanique. Red. C. Teissier, Ch. Zaremba. Aix en Provence 2012.
Stasiuk Andrzej, Noc. Słowiańsko-germańska tragifarsa medyczna. Wołowiec, Czarne 2005, s. 49–54.
Grabowski Mikołaj, Bitwa na stereotypy, rozmowę przeprowadziła K. Kubisiowska. „Dialog” 2005, nr 2.
Stasiuk Andrzej, Ciemny las. Wołowiec, Czarne 2007, s. 30–31.
Stasiuk Andrzej, Dojczland. Wołowiec, Czarne 2007, s. 63–64.
Czapliński Przemysław, Kompleks niemiecki w literaturze polskiej. W: Polacy – Niemcy. Literatura i pamięć. Red. J. Fiećko, J. Kałążny, S. Piontek. Poznań, Oficyna Wydawnicza WSJO 2010.
Szaruga Leszek, Obraz Niemca w najnowszej literaturze polskiej. W: Polacy – Niemcy. Sąsiedztwo z dystansu. Red. A. Wolff-Powęska, D. Bingen. Poznań, Instytut Zachodni 2004.
Piechota Magdalena, O wyższości Słowiańszczyzny nad Germanią. Andrzeja Stasiuka postkolonialna wizja Europy (Jadąc do Babadag, Fado, Dojczland). W: Studia postkolonialne nad kulturą i cywilizacją polską. Red. K. Stępnik, D. Trześniowski. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2010, s. 325.
Rojek Przemysław, „Rytualne zabójstwo Niemca”. Kilka uwag o „Dojczlandzie” Andrzeja Stasiuka. „Wielogłos” 2008, nr 1, s. 132.
Czapliński Przemysław, Barbarzyńca na zagrodzie. „Tygodnik Powszechny” 2007, nr 42 (3041).
Gosk Hanna, Konstruowanie psychospo- łecznej przestrzeni sąsiada. Niemiecki Zachód i rosyjski Wschód w reportażowo-podróżniczej prozie polskiej ostatnich lat. „Porównania” 2012, nr 11.
Millati Piotr, Inna Europa. Nowa mitologia Europy Środkowej w prozie Andrzeja Stasiuka. W: (Nie)obecność. Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku. Red. H. Gosk. Warszawa, Dom Wydawniczy Elipsa 2008, s. 188.
Nycz Ryszard, Tropy „ja”. Koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia. „Teksty Drugie” 1994, nr 2, s. 22.
Stasiuk Andrzej, Dziennik okrętowy. W: J. Andruchowycz, A. Stasiuk, Moja Europa. Dwa eseje o Europie zwanej Środkową. Wołowiec, Czarne 2001, s. 77–78.
Stasiuk Andrzej, Jadąc do Babadag. Wołowiec, Czarne 2004, s. 8.
Orłowski Hubert, „Polnische Wirthschaft”. Nowoczesny niemiecki dyskurs o Polsce. Przeł. I. Sellmer, S. Sellmer. Olsztyn, Borussia 1998.
Marszałek Magdalena, „Pamięć, meteorologia oraz urojenia”: środkowoeuropejska geopoetyka Andrzeja Stasiuka. W: Literatura, kultura i język polski w kontekstach i kontaktach światowych. Red. M. Czermińska, K. Meller, P. Fliciński. Poznań, Wydawnictwo UAM 2007.
http://kultura.dziennik.pl/ksiazki/artykuly/61774,zachod-to-fikcja.html (data dostępu: 25.06.2013).
Koczanowicz Leszek, Post-post komunizm a kulturowe wojny. W: Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze. Red. R. Nycz. Kraków, Universitas 2011, s. 27.
Stasiuk Andrzej, Wschód to Wschód, rozmowę przeprowadziła A. Zawrzykraj. „Dialog” 2007, nr 2, s. 36.
Wolff Larry, Inventing Eastern Europe. The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment. Stanford 1994.
Wierzejska Jagoda, Mit Południa jako kontrapunkt dla opozycji wschód – zachód i podstawa mitu Europy Środkowej. „Porównania” 2011, nr 11.
Лицензия
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license