Czesław Miłosz i Tomas Venclova o przeszłości: tradycja jako źródło wspólnoty i porozumienia między ludźmi i narodami
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Ключевые слова

Czesław Miłosz
Tomas Venclova
stosunki litewsko-polskie
tradycja Wielkiego Księstwa Litewskiego

Как цитировать

Narušienė, V. (2012). Czesław Miłosz i Tomas Venclova o przeszłości: tradycja jako źródło wspólnoty i porozumienia między ludźmi i narodami. Porównania, 10, 123–139. https://doi.org/10.14746/p.2012.10.11260

Аннотация

W powojennej historii stosunków polsko-litewskich poczesne miejsce zajęła publiczna debata pomiędzy Czesławem Miłoszem a Tomasem Venclovą, która zaczęła się w roku 1979 na łamach paryskiej „Kultury” ich wspólnym Dialogiem o Wilnie i toczyła się prawie przez ćwierć wieku. W tym czasie, gdy polscy i litewscy działacze emigracyjni od kilku dziesięcioleci nie mogli znaleźć porozumienia w najważniejszych kwestiach, licytując się na dawno przebrzmiałe argumenty, ci ludzie sztuki dali przykład konstruktywnego dialogu. Miłosz i Venclova, dotykając najbardziej drażliwych kwestii stosunków polsko-litewskich, zwracają się do wspólnej historii i tradycji obydwu narodów oraz starają się pokazać korzenie niezgody, sięgające niekiedy dalekiej przeszłości. Wierzą bowiem, że tylko szczera rewizja przeszłości pomoże zburzyć przestarzałe stereotypy historyczne i narodowe, które przeszkadzają dojściu do porozumienia. Manifestowana w dyskusji postawa Venclovy, głosząca prymat tolerancji narodowej i kulturowej, była w głównej mierze oparta na wyznawanym przez niego kosmopolityzmie rozumianym w klasycznym sensie tj. jako „obywatelstwo świata”. Natomiast dla Miłosza główny punkt wyjścia do wszelkich rozważań stanowiła tradycja Wielkiego Księstwa. Jego koncepcja tolerancyjnego społeczeństwa, stającego ponad podziałami narodowymi i kulturowymi, zbliża się do idei społeczeństwa obywatelskiego.

https://doi.org/10.14746/p.2012.10.11260
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Библиографические ссылки

Dialog o Wilnie. „Kultura” 1979, nr 1, s. 15.

Żeligowski i upiory przeszłości. Z Czesławem Miłoszem i Tomasem Venclovą rozmawia Elżbieta Sawicka. „Rzeczypospolita” 1993, nr 149, s. 22.

Venclova Tomas, List otwarty do Litwinów i Polaków na Litwie. „Kultura”, 1989, nr 3, s. 111–114.

Miłosz Czesław, O konflikcie polsko-litewskim. „Kultura” 1989, nr 5, s. 3–9.

Miłosz Czesław, T. Venclova, Rozmowa o Litwie. „Odra” 1991, nr 1, s. 23–33.

Pokalbiai apie atminties ateitį. Baltos lankos, Vilnius 2001.

Fiut Aleksander, Spotkania poetów: Miłosz i Venclova. „Kwartalnik Artystyczny” 2004, nr 1, s. 9–29.

Sawicka Elżbieta, Dwa mury. Miłosz i Venclova: dialog o Polakach i Litwinach. „Polityka” 1989, nr 25, s. 8.

Daujotytė Viktorija, Kvietkauskas Mindaugas, Lietuviškieji Česlovo Milošo kontekstai. LLTI, Vilnius 2011, s. 298–316.

Mitaitė Donatos, Tomas Venclova. Biografijos ir kūrybos ženklai. LLTI, Vilnius 2002, s. 157.

Fiut Aleksander, Spotkania poetów: Miłosz i Venclova, „Kwartalnik Artystyczny” 2004, nr 1, s. 10.

Mieroszewski Juliusz, Rosyjski „kompleks polski” i obszar ULB. „Kultura” 1974, nr 9, s. 12, 14.

Litwa, labirynt, nadzieja – z Czesławem Miłoszem rozmawia Krzysztof Myszkowski,. „Kwartalnik Artystyczny” 2004, nr 3, s. 39.

Łossowski Piotr, Po tej i tamtej stronie Niemna. Stosunki polsko-litewskie 1883–1939. Czytelnik, Warszawa 1985, s. 78–79.

Łossowski Piotr, Litewski ruch narodowy w polskiej myśli politycznej (1883–1914), w: H. Zieliński (red.), Polska myśl polityczna XIX i XX wieku. T. 1: Polska i jej sąsiedzi. Ossolineum, Wrocław 1975, s. 153.

Santos Juliá, ¿Qué les pasó a nuestros abuelos en la guerra? <http://www.elpais.com/articulo/portada/les/ paso/abuelos/guerra/elpepuculbab/20110122elpbabpor_12/Tes>

Maternicki Jerzy, Początki mitu jagiellońskiego w historiografii i publicystyce polskiej XIX wieku. Karol Szajnocha i Julian Klaczko. „Przegląd Humanistyczny” 1988, nr 11–12, s. 48.

Bardach Juliusz, O dawnej i niedawnej Litwie. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1988, s. 265.

Römer Michał, Od Redakcyi. „Gazeta Wileńska” 1906, nr 1, s. 1.

Römer Michał, Stosunki etnograficzno-kulturalne na Litwie. Krytyka, Kraków 1906, s. 18–19.

Paruch Waldemar, Obóz piłsudczykowski (1926–1939), w: J. Jachymek, W. Paruch (red.), Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918–1939. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005, s. 73.

Römeris M., Juozas Pilsudskis (1935), w: E. Aleksandravičius (red.), Lietuvių atgimimo istorijos studijos. T. 3, Žaltvykslė, Vilnius 1991, s. 460–461.

Miłosz Czesław, Wyprawa w Dwudziestolecie. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, s. 10.

Vilnius: vadovas po miestą. R. Paknio leidykla, Vilnius 2001.

Vilniaus vardai. R. Paknio leidykla, Vilnius 2006.

Vilnius: asmeninė istorija. R. Paknio leidykla, Vilnius 2011.

Venclova Tomas, List otwarty do Litwinów i Polaków na Litwie. „Kultura”, 1989, nr 3, s. 111–114.

Miłosz Czesław, O konflikcie polsko-litewskim. „Kultura”, 1989, nr 5, s. 8.

Miłosz Czesław, Venclova Tomas, Rozmowa o Litwie. „Odra” 1991, nr 1, s. 23–33.

Miłosz-Venclova. Jak Litwin z Polakiem. „Gazeta i Nowoczesność” 1990, nr 27, s. 1–3, nr 28, s. 1, 6.

Miłosz Czesław, Koniec Wielkiego Xięstwa. (O Józefie Mackiewiczu). „Kultura” 1989, nr 5, s. 102–120.

Grudzińska-Gross Irena, Czy poeci mają się lubić?, „Gazeta Wyborcza” 1998, nr 208, s. 13.

Żeligowski i upiory przeszłości. Z Czesławem Miłoszem i Tomasem Venclovą rozmawia Elżbieta Sawicka, „Rzeczypospolita” 1993, nr 149, s. 22.

Smoleński Jerzy, Mniejszości narodowe, w: Marian Dąbrowski (red.), Dziesięciolecie Polski Odrodzonej. Księga pamiątkowa 1918–1928. „Ilustrowany Kurier Codzienny”, Kraków–Warszawa 1928, s. 51.

Szacki Jerzy, Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego, w: J. Szacki (red.) Ani książę, ani kupiec: obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej. Znak, Kraków–Warszawa 1997, s. 35–38.

Pawlicki Jacek, Polskie szkoły mają mówić po litewsku. „Gazeta Wyborcza”, 17.03.2011 r., <http://wyborcza.pl/1,75477,9272204, Polskie_szkoly_maja_mowic_po_litewsku.html> [dostęp: 08.03.2012].