Zjadacze łabędzi. Obcość relatywna w doświadczeniu polskiej migracji ekonomicznej do Wielkiej Brytanii po roku 2004
PDF (Język Polski)

Ключевые слова

migracja zarobkowa
swojskość
obcość
kod społeczno-kulturowy
polscy migranci
Ewa Winnicka Angole

Как цитировать

Gosk, H. (2021). Zjadacze łabędzi. Obcość relatywna w doświadczeniu polskiej migracji ekonomicznej do Wielkiej Brytanii po roku 2004. Porównania, 30(3), 229–247. https://doi.org/10.14746/por.2021.3.15

Аннотация

Tekst włącza się w dyskusję o ruchach migracyjnych, aktualizujących kwestię podziałów społeczno-kulturowych także między społeczeństwami europejskimi o silnie ukształtowanych (a dodatkowo wewnętrznie zróżnicowanych) tożsamościach zbiorowych. Stawia tezę, że analizując doświadczenia polskich migrantów ekonomicznych w Wielkiej Brytanii, można też dostrzec zasadnicze problemy polskiej transformacji ustrojowo-gospodarczej w jej aspekcie społeczno-kulturowym, które w zderzeniu migracyjnych podmiotów (podporządkowanych, zmarginalizowanych) z nowym środowiskiem szybciej niż w kraju utraciły przezroczystość i nabrały cech dyskursywnych. Wywód koncentruje uwagę na spotkaniu polskiego Swojaka (przeciętnej jednostki, uosabiającej polską peryferyjną wersję normy cywilizacyjno-kulturowej, która wyraźnie separuje Swoich od Obcych) z sytuacją, w której ów Swojak sam zajmuje, jako migrant, pozycję Obcego. Przykładowego materiału do rozważań dostarcza tom reportaży Ewy Winnickiej Angole (2014). W warunkach, w których kondycja polskiego migranta bywa przezeń (często) mimowiednie problematyzowana, podmiot taki dokonuje autoobserwacji oraz próbuje (z różnym skutkiem) odnaleźć się w relacji do miejscowych brytyjskich Swojaków, a więc źródła normy, wobec której, jako przybysz, sytuuje się na zewnątrz. Ma przy tym do dyspozycji głównie instrumenty, które – uwewnętrzniona przezeń, a powstała w innych warunkach – polska norma przewiduje do użycia w relacji z Obcym. Paradoksalność tych okoliczności, poza wszystkim innym, daje asumpt populistycznej instrumentalizacji generowanych przez nie zjawisk, co skutecznie wykorzystali zwolennicy brexitu.

https://doi.org/10.14746/por.2021.3.15
PDF (Język Polski)

Библиографические ссылки

Certeau Michel de (2008), Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Craps Stef (2015), Poza eurocentryzm. Teoria traumy w epoce globalizacji, przeł. Jan Burzyński, w: Antologia studiów nad traumą, red. Tomasz Łysak, Universitas, Kraków, s. 417–443.

Czapliński Przemysław (2009), Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje, W.A.B., Warszawa.

Dąbrowski Mieczysław, (2016), Życie na Wyspach, w: tenże, Tekst międzykulturowy. O przemianach literatury emigracyjnej, Elipsa, Warszawa, s. 300–332.

Dobrogoszcz Tomasz (2016), Przeciw stereotypom: mimikra a hybrydyczność. Współczesna proza polska na tropie tożsamości polskich migrantów w Wielkiej Brytanii, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 42–59.

Douglas Mary (2007), Czystość i zmaza, przeł. Marta Bucholc, PIW, Warszawa.

Jacyno Małgorzata (1999), Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre’a Bourdieu, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.

Kornhauser Julian (1978), Zjadacze kartofli, https://tinyurl.com/4rkaz9rv [dostęp: 18.01.2021].

Luckhurst Roger (2008), The Trauma Question, Routledge, London.

Pajor Magdalena (1999), Przemoc jako kategoria filozoficzno-artystyczna, „Sztuka i Filozofia”, nr 17, s. 162–174.

Pratt Mary Louise (2011), Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja, przeł. Ewa Elżbieta Nowakowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Waldenfels Bernhard (2002), Topografia obcego. Studia z fenomenologii obcego, przeł. Janusz Sidorek, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Winnicka Ewa (2014), Angole, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.