Interobiektywność wiatru w prozie Brunona Schulza
PDF (Język Polski)

Ключевые слова

Bruno Schulz
środowisko w literaturze
wiatr w literaturze
antropocen

Как цитировать

Tomczok, P. (2022). Interobiektywność wiatru w prozie Brunona Schulza. Porównania, 31(1), 217–232. https://doi.org/10.14746/por.2022.1.13

Аннотация

Celem artykułu jest omówienie wiatru w prozie Brunona Schulza. Do interpretacji zagadnienia wykorzystana została zaproponowana przez Timothy’ego Mortona kategoria hiperobiektu, a także założenie ontologii skierowanej na przedmiot. Wykorzystanie tej filozofii pozwoliło na dostrzeżenie w prozie Schulza fragmentów pre-zentujących środowisko, szczególnie wiatr, w przestrzeni miejskiej. Pisarz przypisuje opisywanym zjawiskom atmosferycznym różne znaczenia – służą mu do budowania nastroju zagrożenia, ale także do zarysowania utopii spokoju i wyciszenia.

https://doi.org/10.14746/por.2022.1.13
PDF (Język Polski)

Библиографические ссылки

Böhme Gernot, Böhme Hartmut (2004), Feuer, Wasser, Erde, Luft: eine Kulturgeschichte der Elemente, C. H. Beck, München.

Bolecki Włodzimierz, Jarzębski Jerzy, Rosiek Stanisław, red. (2006), Słownik schulzowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Borgards Roland i in., red. (2013), Literatur und Wissen. Ein interdisziplinares Handbuch, J. B. Metzler, Stuttgart-Weimar. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-476-00595-3

Büttner Urs, Gamper Michael (2021), Meteopoetik - Literarische Meteorologie - Meteopoetologie. Eine kritische Verhältnisbestimmung, w: Verfahren literarischer Wetterdarstellung. Meteopoetik - Literarische Meteorologie - Meteopoetologie, red. Urs Büttner, Michael Gamper, De Gruyter, Berlin-Boston, s. 1-20. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110624489-001

Büttner Urs, Theilen Ines (2017), Phänomene der Atmosphäre. Zur Einleitung,w: Phänomene der Atmosphäre. Ein Kompendium Literarischer Meteorologie, red. Urs Büttner, Ines Theilen, J. B. Metzler, Stuttgart, s. 1-25. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-476-04492-1

Całbecki Marcin, Milatti Piotr, red. (2019), Schulz. Słownik mówiony, fundacja terytoria książki, Gdańsk.

Chakrabarty Dipesh (2014), Klimat historii. Cztery tezy, przeł. Magda Szcześniak, "Teksty Drugie", nr 5, s. 168-199.

Coen Deborah R. (2018), Climate in motion: science, empire, and the problem of scale, University of Chicago Press, Chicago.

Corbin Alain (2021), Wichura i wietrzyk. Historia sposobów doświadczania wiatru, przeł. Wanda Klenczon, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.

Czabanowska-Wróbel Anna (2019), Utopia powtórzenia. Powtórzenie, podmiotowość, pamięć w literaturze modernizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Delius F. C. (2011), Der Held und sein Wetter. Ein Kunstmittel und sein ideologischer Gebrauch im Roman des burgerlichen Realismus, Wallstein, Göttingen.

Gondowicz Jan (2014), Trans-Autentyk. Nie-czyste formy Brunona Schulza, PIW, Warszawa.

Gumbrecht Hans Ulrich (2011), Stimmungen lesen: über eine verdeckte Wirklichkeit der Literatur, Carl Hanser Verlag, München.

Harman Graham (2013), Traktat o przedmiotach, przeł. Marcin Rychter, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Harman Graham (2018), Object-Oriented Ontology. A New Theory of Everything, Pelican Books, Penguin. DOI: https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190201098.013.997

Harman Graham (2020), Art and Objects, Polity Press, Cambridge.

Heidegger Martin (1994), Bycie i czas, przeł. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Heise Ursula K. (2014), Comparative Ecocriticism in the Anthropocene, "Komparatistik" (maj), s. 19-33.

Horn Eva, Bergthaller Hannes (2020), The Anthropocene. Key Issues for the Humanities, Routledge, London-New York. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429439735

Hughes David McDermott (2021), Who Owns the Wind? Climate Crisis and the Hope of Renewable Energy, Verso, London.

Lewi Henri (2018), Bruno Schulz, czyli strategie mesjańskie, przeł. Tomasz Stróżyński, fundacja terytoria książki, Gdańsk.

Morton Timothy (2012), An Object-Oriented Defense of Poetry, "New Literary History", t. 43, nr 2, s. 205-224. DOI: https://doi.org/10.1353/nlh.2012.0018

Morton Timothy (2013), Hyperobjects: Philosophy and Ecology After the End of the World, University of Minnesota Press, Minneapolis.

Neumann Michael (2018), Stimmung und Stil, w: Wind und Wetter. Kultur - Wissen - Asthetik, red. Georg Braungart, Urs Büttner, Wilhelm Fink, Paderborn, s. 31-46. DOI: https://doi.org/10.30965/9783846755525

Pawlikowski Jan Gwalbert (1938), O lice ziemi. Wybór pism, Wydawnictwo Państwowej Rady Ochrony Przyrody, Warszawa.

Peters John Durham (2021), Realismus und die Banalität des Wetters, przeł. Urs Büttner, w: Verfahren literarischer Wetterdarstellung. Meteopoetik - Literarische Meteorologie - Meteopoetologie, red. Urs Büttner, Michael Gamper, De Gruyter, Berlin-Boston, s. 89-106. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110624489-005

Reno Seth T. (2020), Early Anthropocene Literature in Britain, 1750-1884, Palgrave Macmillan, London. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-53246-8

Rosiek Stanisław (2006), Rośliny, w: Słownik schulzowski, red. Włodzimierz Bolecki, Jerzy Jarzębski, Stanisław Rosiek, słowo/obraz terytoria, Gdańsk, s. 315-317.

Schmitz Hermann (2015), Nowa fenomenologia. Krótkie wprowadzenie, przeł. Andrzej Przyłębski, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.

Schulz Bruno (1998), Opowiadania. Wybór esejów i listów, oprac. Jerzy Jarzębski, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo, Wrocław-Warszawa-Kraków.

Shelley, Percy Bysshe (1939), Obrona poezji, przeł. Jan Świerzowicz, w: Sprawozdanie Prywatnego Koedukacyjnego Liceum Humanistycznego i Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego w Obornikach za lata od 1934-35 do 1938-1939, Nakładem Towarzystwa Naukowego sp. z o.o. w Obornikach, Oborniki, s. 1-78.

Smorąg-Goldber Małgorzata (2010), Metaforyczne kodowanie u Schulza na przykładzie "Wichury", w: Białe plamy w Schulzologii, red. Małgorzata Kitowska-Łysiak, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 77-85.

Stockhammer Robert (2017), Philology in the Anthropocene, "Real: Yearbook of Research in English and American Literature", t. 33: Meteorologiesof Modernity. Weather and Climate Discourses in the Anthropocene, s. 43-63.

Szafer Władysław, red. (1932), Skarby przyrody i ich ochrona: wiadomości z dziedziny ochrony przyrody, Państwowa Rady Ochrony Przyrody, Warszawa.

Ubertowska Aleksandra (2020), Historie biotyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Wolter Edyta (2013), Edukacja ekologiczna w Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Uniwersytetu Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.

Zielinski Siegfried (2010), Archeologia mediów. O głębokim czasie technicznie zapośredniczonego słuchania i widzenia, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa.