Ключевые слова
freedom
dissident
Czech Republic
Как цитировать
Аннотация
Punktem wyjścia do badań prezentowanych w artykule jest koncepcja Jana Patočki dotycząca dwóch możliwych postaw wolnościowych wobec przewagi reżimu totalitarnego: sokratejskiej (otwarta konfrontacja) i platońskiej (emigracja wewnętrzna). Pierwszy, radykalny sposób praktykowania wolności został opisany na przykładzie losów wybranych postaci kultury czechosłowackiej: Jana Patočki, Jiřego Nĕmca i Evy Kantůrkovej, których bezkompromisowe decyzje narażały na śmierć, wygnanie lub uwięzienie. Wskazane zostaną trzy najważniejsze idee, które przyświecały bohaterom artykułu: prawda, duchowość i wola. W konkluzji przypomniane zostają prace ukraińskiego literaturoznawcy, Ołeksandra Bojczenki, poświęcone postawie Sokratesa w kontekście ukraińskiej opozycji.
Библиографические ссылки
Bojczenko Ołeksandr (2018), Wasi, nasi oraz inni, przeł. Natalia Bryżko-Zapór, Warsztaty Kultury, Lublin.
Chalupecký Jindřich (1990), Na hranicích umění, Prostor, Praha.
Chvatík Kvĕtoslav, Palek Ivan (2006), Sebrané spisy Jana Patočky, t. 12, Oikoymenh, Praha.
Fischer Josef Ludvík (1965), Sokrates nelegendární, Státní pedagogické nakladatelství, Praha.
Havel Václav (2001), Siła bezsilnych, w: Hrabal, Kundera, Havel… Antologia czeskiego eseju, red. Jacek Baluch, przeł. Piotr Godlewski, Universitas, Kraków, s. 65–155.
Heidegger Martin (1997), Vom Wesen der Wahrheit, Vittorio Klostermann, Frankfurt am Mein.
Jirous Ivan Martin (2005), Magorovy labutí písně, Torst, Praha.
Kanda Roman, red. (2016), Trhliny světa. Kniha studií o Bohumilu Hrabalovi, Ústav pro českou literaturu AV, Praha.
Kantůrková Eva (1988/1991), Jan Hus, Československý spisovatel, Praha.
Kantůrková Eva (1990), Sešly jsme se v této knize, Host, Praha.
Kantůrková Eva (1990b), Přítelkyně z domu smutku, Československý spisovatel, Praha.
Kantůrková Eva (2005), Jsem osoba vzdorovitá a neposlušná, Host, Brno.
Klíma Ivan (2021), Moje šílené století II (1967–1989), Academia, Praha.
Macura Vladimír (1983), Znamení zrodu: české obrození jako kulturní typ, Československý spisovatel, Praha.
Němec Jiří (1987), Myslit s Janem Patočkou, „Paraf” [samizdat], nr 6, s. 44–48.
Pająk Patrycjusz (2014), Groza po czesku. Przypadki literackie, Wydział Polonistyki UW, Warszawa.
Patočka Jan (1991), Sókratés, Přednášky z antické filosofie, SPN, Praha.
Petříček Miroslav (1990), Román a pravda, „Tvar”, nr 42, s. 14.
Toman Josef (1975), Sokrates, Československý spisovatel, Praha.
Všetička František (2019), Sokrates Josefa Tomana, „Bohemistyka”, nr 3, s. 345–351. DOI: https://doi.org/10.14746/bo.2019.3.4
Halík Tomáš (2015), Pohnuté osudy. Filosofii učil v bytech. Chartistu Patočku zabil policejní výslech, „Lidové noviny” 4.12.2015, https://tinyurl.com/2ujku9mv [dostęp: 14.09.2023].
Jirous Ivan Martin (2004), Katolická dekadence. Rozhovor z I.M. Jirousem pro časopis „Těžkoříct”, Olomouc, https://tinyurl.com/ye9w9fas [dostęp: 13.09.2023].
Jirous Ivan Martin (2001), Magorova zimní meditace, https://tinyurl.com/432sf6ey[dostęp: 13.09.2023].
Švanda Pavel (2007), První mezi českými pesimisty (pierwodruk w „Mladá fronta dnes”), https://tinyurl.com/2st4h5p7 [dostęp: 28.06.2024].
Tischner Józef (2007), Schizofreniczna Ewangelia. W dziesięciolecie śmierci Hrabala nieznany tekst autora Etyki Solidarności, „Tygodnik Powszechny”, nr 5, https://tinyurl.com/yfjbdn4x [dostęp: 14.09.2023].
Лицензия
Copyright (c) 2024 Agata Firlej
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NoDerivatives» («Атрибуция — Без производных произведений») 4.0 Всемирная.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license