Ključne besede
Opowieści z Ise
ōchō monogatari
esej dworska
Ariwara Narihira
powieść liryczna
mukashi otoko
miyabi
elegancja dworska
Kako citirati
Povzetek
Celem badawczym artykułu jest przedstawienie Ise monogatari (Opowieści z Ise) –
najwybitniejszego dzieła należącego do podgatunku opowieści dworskich zwanego uta monogatari (proza liryczna). Na tle innych typów opowieści dworskich (ōchō monogatari) uta monogatari stanowi niezwykle oryginalną odmianę prozy, w której elementy fabularne pełnią rolę drugorzędną, a świat przedstawiony jest kreowany przede wszystkim poprzez poetyckie przetworzenia realiów życia. Ogniwem łączącym w tym utworze poszczególne eseje poetyckie w jedną całość jest postać mukashi otoko, „mężczyzny z dawnych czasów”, pod którą ukrywa się Ariwara Narihira (825-880), poeta i dworzanin. Niniejszy artykuł przedstawia główne wyróżniki gatunkowe, jak również uwarunkowania światopoglądowe i społeczne, które sprawiły, że utwór ten utożsamiany jest z estetyką dworskiej elegancji miyabi.
Literatura
Bowring Richard. The Ise monogatari: A Short Cultural History, Harvard Journal of Asiatic Studies 12 (1992).
Cranston Edwin A. The Dark Path: Images of Longing in Japanese Love Poetry, Harvard Journal of Asiatic Studies 35 (1975).
Czermińska Małgorzata. „Podróż jako budowanie tożsamości. Rekonstrukcja narracji niekompletnych”. Narracja i tożsamość II, antropologiczne problemy literatury. Red. Włodzimierz Bolecki, Ryszard Nycz. Warszawa: IBL, 2004.
Dziesięć tysięcy liści. Przeł. Wiesław Kotański. Warszawa: PWN, 2012.
Fukui Teisuke. „Ise monogatari” (Opowieści z Ise). Nihon koten bungaku zenshū (Zbiór wszystkich dzieł klasycznej literatury japońskiej), T. 8. Tōkyō: Shōgakukan, 1972.
Hara Kunito. Ise monogatari bungeishiteki kenkyū (Studia na temat historii badań literackich nad Opowieściami z Ise). Tōkyō: Shintensha Kenkyū Saisho, 2001.
Hara Kunito. Ise monogatari no genpūkei no yukue o tazunete (Pierwotny krajobraz Opowieści z Ise, w poszukiwaniu miłości). Tōkyō: Yūseidō, 1985.
Hinata Kazumasa. „Uta monogatari no tenkai” (Rozwój opowieści do pieśni). Nihon bungeishi, kodai (Historia literatury japońskiej, starożytność). T. 2. Tōkyō: Kawade Shobō, 1986.
Ikeda Kikan. Ise monogatari ni tsuite no kenkyū (O badaniach na temat Opowieści z Ise). Tōkyō: Ōzakisan Shoten, 1960.
Katagiri Yōichi. Ise monogatrai no kenkyū, kenkyūhen (Badania na temat Opowieści z Ise, tom badawczy). Tōkyō: Meiji Shoin, 1968.
Katagiri Yōichi. Ise monogatrai no kenkyū, shiryōhen (Badania na temat Opowieści z Ise, tom źródeł badawczych). Tōkyō: Meiji Shoin, 1969.
Ki no Tsurayuki. „Kanajo” (Wprowadzenie). Kokinwakashū (Zbiór pieśni dawnych i dzisiejszych). Tōkyō: Kadokawa Bunko, 1989.
Ki no Yoshimochi. „Manajo” (Wprowadzenie). Kokinwakashû (Zbiór pieśni dawnych i dzisiejszych). Tōkyō: Kadokawa Bunko, 1989.
Kojiki, czyli księga dawnych wydarzeń. Przekł. Wiesław Kotański. Warszawa: PIW, 1986.
Kuboki Tetsuo. „Ise monogatari no uta, ke no uta ni kansuru ikkōsatsu” (Poematy z Opowieści z Ise, rozważania na temat liryki osobistej). Ise monogatari to Utsuho monogatari (Opowieści z Ise i Opowieści z dziupli). Kokubungaku 2 (1998).
Marra Michele. The Aesthetics of Discontent, Politics and Reclusion in Medieval Japanese Literature. Honolulu: University of Hawaii Press, 1991.
Mitani Kuniaki. Ōken no monogatari kōzō, ōken e no okashi aruiwa kishu ryūritan to irogonomi (Struktura dworskich opowieści, wykroczenie wobec władzy cesarskiej lub motyw wygnania a irogonomi/wysublimowane pożądanie). Kokubungaku 10 (1999).
Mostow Joshua S. “Modern Construction of Tales of Ise: Gender and Courtliness”. Inventing the Classics, Modernity, National Identity and Japanese Literature. California: Stanford Univeristy Press, 2000.
Nihongo gogen jiten (Słownik etymologiczny języka japońskiego). Słownik elektroniczny Casio, 2004
Murasaki Shikibu. Genji monogatari (Opowieść o księciu Genjim). T.11-15. Tōkyō: Shōgakukan, 1972.
Ōchō monogatari no hikkei (Wprowadzenie do opowieści dworskich). Red. Fujii, Sadakazu. Bessatsu kokubungaku (1987).
Sagoromo monogatari (Opowieść o Sagoromo). Tōkyō: Iwanami Shoten, 1975.
Taketori monogatari (Opowieść o zbieraczu bambusów), T. 8. Tōkyō: Shōgakukan, 1972.
Waka no kaishaku to kanshō jiten (Słownik interpretacji i rozumienia poezji japońskiej waka). Red. Inoue M., Mukawa Ch. Tōkyō: Kasama Shoin, 1999.
Watanabe Hideo. „Koten kaishaku ni okeru kindai to zenkindai, Kokinwakashūjo no „waka hasseiron” no rikai o megutte” (Nowożytność i prenowożytność w interpretacji literatury klasycznej. Wstęp do Kokinshū a teoria rozwoju poezji waka). Analecta Nipponica 2 (2012).
Yamada Seiichi. Ise monogatari no seiritsu to denpon no kenkyū (Badania na temat powstania i wersji odpisu Opowieści z Ise). Tōkyō: Sakurafūsha, 1972.
Yamato monogatari (Opowieści z Yamato). T. 8. Tōkyō: Shōgakukan, 1972.
Yanagita Tadanori. „Mukashi otoko no seisei, Kokinshū Ariwara uta o kaishite” (Narodziny dawnego mężczyzny, na podstawie poematów Ariwary zamieszczonych w Kokinshū). Ise monogatari to Utsuho monogatari (Opowieści z Ise i Opowieści z dziupli). Kokubungaku 2 (1998).
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license