Japońska proza liryczna na przykładzie Ise monogatari (Opowieści z Ise)
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Ključne besede

Ise monogatari
Opowieści z Ise
ōchō monogatari
esej dworska
Ariwara Narihira
powieść liryczna
mukashi otoko
miyabi
elegancja dworska

Kako citirati

Kordzińska-Nawrocka, I. (2016). Japońska proza liryczna na przykładzie Ise monogatari (Opowieści z Ise). Porównania, 18, 115–134. https://doi.org/10.14746/p.2016.18.10670

Povzetek

Celem badawczym artykułu jest przedstawienie Ise monogatari (Opowieści z Ise) –
najwybitniejszego dzieła należącego do podgatunku opowieści dworskich zwanego uta monogatari (proza liryczna). Na tle innych typów opowieści dworskich (ōchō monogatari) uta monogatari stanowi niezwykle oryginalną odmianę prozy, w której elementy fabularne pełnią rolę drugorzędną, a świat przedstawiony jest kreowany przede wszystkim poprzez poetyckie przetworzenia realiów życia. Ogniwem łączącym w tym utworze poszczególne eseje poetyckie w jedną całość jest postać mukashi otoko, „mężczyzny z dawnych czasów”, pod którą ukrywa się Ariwara Narihira (825-880), poeta i dworzanin. Niniejszy artykuł przedstawia główne wyróżniki gatunkowe, jak również uwarunkowania światopoglądowe i społeczne, które sprawiły, że utwór ten utożsamiany jest z estetyką dworskiej elegancji miyabi.

https://doi.org/10.14746/p.2016.18.10670
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Literatura

Bowring Richard. The Ise monogatari: A Short Cultural History, Harvard Journal of Asiatic Studies 12 (1992).

Cranston Edwin A. The Dark Path: Images of Longing in Japanese Love Poetry, Harvard Journal of Asiatic Studies 35 (1975).

Czermińska Małgorzata. „Podróż jako budowanie tożsamości. Rekonstrukcja narracji niekompletnych”. Narracja i tożsamość II, antropologiczne problemy literatury. Red. Włodzimierz Bolecki, Ryszard Nycz. Warszawa: IBL, 2004.

Dziesięć tysięcy liści. Przeł. Wiesław Kotański. Warszawa: PWN, 2012.

Fukui Teisuke. „Ise monogatari” (Opowieści z Ise). Nihon koten bungaku zenshū (Zbiór wszystkich dzieł klasycznej literatury japońskiej), T. 8. Tōkyō: Shōgakukan, 1972.

Hara Kunito. Ise monogatari bungeishiteki kenkyū (Studia na temat historii badań literackich nad Opowieściami z Ise). Tōkyō: Shintensha Kenkyū Saisho, 2001.

Hara Kunito. Ise monogatari no genpūkei no yukue o tazunete (Pierwotny krajobraz Opowieści z Ise, w poszukiwaniu miłości). Tōkyō: Yūseidō, 1985.

Hinata Kazumasa. „Uta monogatari no tenkai” (Rozwój opowieści do pieśni). Nihon bungeishi, kodai (Historia literatury japońskiej, starożytność). T. 2. Tōkyō: Kawade Shobō, 1986.

Ikeda Kikan. Ise monogatari ni tsuite no kenkyū (O badaniach na temat Opowieści z Ise). Tōkyō: Ōzakisan Shoten, 1960.

Katagiri Yōichi. Ise monogatrai no kenkyū, kenkyūhen (Badania na temat Opowieści z Ise, tom badawczy). Tōkyō: Meiji Shoin, 1968.

Katagiri Yōichi. Ise monogatrai no kenkyū, shiryōhen (Badania na temat Opowieści z Ise, tom źródeł badawczych). Tōkyō: Meiji Shoin, 1969.

Ki no Tsurayuki. „Kanajo” (Wprowadzenie). Kokinwakashū (Zbiór pieśni dawnych i dzisiejszych). Tōkyō: Kadokawa Bunko, 1989.

Ki no Yoshimochi. „Manajo” (Wprowadzenie). Kokinwakashû (Zbiór pieśni dawnych i dzisiejszych). Tōkyō: Kadokawa Bunko, 1989.

Kojiki, czyli księga dawnych wydarzeń. Przekł. Wiesław Kotański. Warszawa: PIW, 1986.

Kuboki Tetsuo. „Ise monogatari no uta, ke no uta ni kansuru ikkōsatsu” (Poematy z Opowieści z Ise, rozważania na temat liryki osobistej). Ise monogatari to Utsuho monogatari (Opowieści z Ise i Opowieści z dziupli). Kokubungaku 2 (1998).

Marra Michele. The Aesthetics of Discontent, Politics and Reclusion in Medieval Japanese Literature. Honolulu: University of Hawaii Press, 1991.

Mitani Kuniaki. Ōken no monogatari kōzō, ōken e no okashi aruiwa kishu ryūritan to irogonomi (Struktura dworskich opowieści, wykroczenie wobec władzy cesarskiej lub motyw wygnania a irogonomi/wysublimowane pożądanie). Kokubungaku 10 (1999).

Mostow Joshua S. “Modern Construction of Tales of Ise: Gender and Courtliness”. Inventing the Classics, Modernity, National Identity and Japanese Literature. California: Stanford Univeristy Press, 2000.

Nihongo gogen jiten (Słownik etymologiczny języka japońskiego). Słownik elektroniczny Casio, 2004

Murasaki Shikibu. Genji monogatari (Opowieść o księciu Genjim). T.11-15. Tōkyō: Shōgakukan, 1972.

Ōchō monogatari no hikkei (Wprowadzenie do opowieści dworskich). Red. Fujii, Sadakazu. Bessatsu kokubungaku (1987).

Sagoromo monogatari (Opowieść o Sagoromo). Tōkyō: Iwanami Shoten, 1975.

Taketori monogatari (Opowieść o zbieraczu bambusów), T. 8. Tōkyō: Shōgakukan, 1972.

Waka no kaishaku to kanshō jiten (Słownik interpretacji i rozumienia poezji japońskiej waka). Red. Inoue M., Mukawa Ch. Tōkyō: Kasama Shoin, 1999.

Watanabe Hideo. „Koten kaishaku ni okeru kindai to zenkindai, Kokinwakashūjo no „waka hasseiron” no rikai o megutte” (Nowożytność i prenowożytność w interpretacji literatury klasycznej. Wstęp do Kokinshū a teoria rozwoju poezji waka). Analecta Nipponica 2 (2012).

Yamada Seiichi. Ise monogatari no seiritsu to denpon no kenkyū (Badania na temat powstania i wersji odpisu Opowieści z Ise). Tōkyō: Sakurafūsha, 1972.

Yamato monogatari (Opowieści z Yamato). T. 8. Tōkyō: Shōgakukan, 1972.

Yanagita Tadanori. „Mukashi otoko no seisei, Kokinshū Ariwara uta o kaishite” (Narodziny dawnego mężczyzny, na podstawie poematów Ariwary zamieszczonych w Kokinshū). Ise monogatari to Utsuho monogatari (Opowieści z Ise i Opowieści z dziupli). Kokubungaku 2 (1998).