Ključne besede
mit
Austro-Węgry
Dunaj
ruiny
Cyganie
Kako citirati
Povzetek
Artykuł dotyczy prób myślenia o Europie Środkowej i dowartościowania jej w związku z kategorią Południa, czyli zmianą horyzontalnego, równoleżnikowego paradygmatu, narzucającego konieczność definiowania Europy Środkowej przez odniesienie do Wschodu i Zachodu, na paradygmat wertykalny, południkowy, umożliwiający stworzenie mitu środkowoeuropejskiego, w którym głównym punktem odniesienia są nacje bałkańskie. Spojrzenie na Południe jako na kontrapunkt dla opozycji Wschód – Zachód ma swoje antecedencje w latach 30. XX w. W prozie polskiej powstałej po 1989 r., zwłaszcza utworach Andrzeja Stasiuka, można wskazać elementy mitu Południa jako podstawy mitu Europy Środkowej, takie jak: motywy cekańskie, idea cywilizacji naddunajskiej, kreacja Cyganów na bohaterów kulturowych i specyficznie przekształcony topos „poezji ruin”.
Literatura
Hegel Georg Wilhelm Friedrich, Wykłady z filozofii dziejów, t. 2. Przeł. J. Grabowski, A. Landman. Warszawa 1958, s. 307.
Szabó László Cs., Trzy siostry. Europa Środkowa w chrześcijańskim średniowieczu. Przeł. E. Miszewska-Michalewicz. „Więź” 1989, nr 11–12, s. 112.
Mickiewicz Adam, Dzieła, t. 8 (Literatura słowiańska). Warszawa, Czytelnik 1955, s. 68.
Rudaś-Grodzka Monika, Europejska przygoda Słowian w świetle Prelekcji paryskich Adama Mickiewicza. Słowiańszczyzna zniewolona, w: Romantycy i Europa. Marzenia, doświadczenia, propozycje. Red. M. Piwińska. Warszawa, IBL PAN 2006.
Bobrownicka Maria, Antyteza słowiańsko-europejska. Z problemów stereotypu, w: Kategoria Europy w kulturach słowiańskich. Red. T. Dąbek-Wirgowa, A. Z. Makowiecki. Warszawa, Wydawnictwo UW 1992.
Stiepanienko Wiktor, „Kobiecość” i „męskość” w postrzeganiu kultury sąsiadów. Przeł. A. Siciński. „Kultura i Społeczeństwo” 1991, nr 4, s. 77.
Bednarczuk Monika, Rudaś-Grodzka Monika, Cierpienie przestrzeni środka. „Teksty Drugie” 2008, nr 4, s. 80.
Wittlin Józef, Etapy i nowe etapy, w: idem, Orfeusz w piekle XX wieku. Posłowie J. Zieliński. Kraków, Wydawnictwo Literackie 2000, s. 242.
Szczerbakiewicz Rafał, Bałkańska „sól ziemi”. Reportażowa miniatura Józefa Wittlina, w: Południowa Słowiańszczyzna w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Red. K. Stępnik, M. Gabryś. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2010.
Nowaczyński Adolf, Uroda S.H.S.. „Prosto z Mostu” 1937, nr 15–16, s. 7.
Nowe dwudziestolecie (1989–2009): rozpoznania, hierarchie, perspektywy. Red. H. Gosk. Warszawa, Wyd. Elipsa 2010.
Kundera Milan, Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej. Przeł. M. L. „Zeszyty Literackie” 1984, z. 5.
Starowieyska-Morstinowa Zofia, Kamień i woda. Wrażenia z Jugosławii. Poznań 1936, s. 106.
Stasiuk Andrzej, Jadąc do Babadag. Wołowiec, Czarne 2004, s. 106.
Siennicka Halina, Uroda Jugosławii. Warszawa 1936, s. 293.
Stasiuk Andrzej, Dziennik pisany później. Fotografie D. Pawelec. Wołowiec, Czarne 2010.
Andruchowycz Jurij, Stasiuk Andrzej, Moja Europa. Dwa Eseje o Europie zwanej Środkową. Wołowiec, Czarne 2001, s. 125.
Benjamin Walter, Ursprung des deutschen Trauerspiels. Berlin 1928.
Benjamin Walter, The Origin of German Tragic Drama. Przeł. J. Osborn, wstęp G. Steiner. Londyn 2003, s. 179.
Stasiuk Andrzej, Tekturowy samolot. Wołowiec, Czarne 2002, s. 66.
Stasiuk Andrzej, Fado. Wołowiec, Czarne 2006, s. 49.
Ficowski Jerzy, Cyganie w Polsce: dzieje i obyczaje. Warszawa, Interpress 1989.
Topol Jachym, Supermarket bohaterów radzieckich. Przeł. L. Engelking. Wołowiec, Czarne 2005.
Andruchowycz Jurij, Ostatnie terytorium. Przeł. O. Hnatiuk, K. Kotyń- ska, L. Stefanowska. Wołowiec, Czarne 2002.
Magris Claudio, Dunaj. Przeł. J. Ugniewska, A. Osmólska-Mętrak. Warszawa, Czytelnik 2004.
Said Edward, Orientalizm. Przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska. Poznań, Zysk i S-ka 2005.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license