Ključne besede
przekład literacki
poezja
poeci metafizyczni
George Herbert
Kako citirati
Povzetek
Wiersz Virtue George’a Herberta – jednego z angielskich poetów metafizycznych XVII wieku – stawia przed tłumaczem liczne wyzwania, zwłaszcza formalne. Autor artykułu podejmuje się analizy czterech przekładów tego utworu na język polski, powstałych w XX lub XXI wieku – autorstwa Jerzego Pietrkiewicza, Jerzego S. Sity, Stanisława Barańczaka i Macieja Frońskiego. Wskazuje przekształcenia dokonane przez tłumaczy w stosunku do oryginału, próbuje określić ich wybrane przyczyny i konsekwencje. Bierze pod uwagę takie czynniki jak osobowość twórcza tłumaczy, obrane przez nich cele i strategie translatorskie. Wyniki tych analiz pozwalają ocenić, jak wyżej wymienione czynniki wpłynęły na ostateczne przedstawienie Cnoty polskojęzycznemu czytelnikowi.
Literatura
Literatura podmiotu:
Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia. Wybór, wstęp i oprac. S. Barańczak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.
Donne, John. Medytacje. Alembik Śmierci. Przekład i wstęp Piotr Plichta. Katowice: Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, 2014.
Herbert, George. Virtue. The Norton Anthology of English Literature. T. 1. Red. M. H. Abrams. New York, London: W. W. Norton & Company, 2000. S. 1604.
Herbert, George. Cnota. Przeł. Jerzy Pietrkiewicz. Antologia liryki angielskiej (1300-1950). Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1958. S. 70-73.
Herbert, George. Cnota. Przeł. Jerzy Sito. Poeci metafizyczni. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1981. S. 119.
Herbert, George. Cnota. Przeł. Stanisław Barańczak. Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982. S. 143.
Herbert, George. “Wiersze“. Przeł. Maciej Froński. Literatura na Świecie 5-6 (2014). S. 121-124.
Pietrkiewicz Jerzy, red. Antologia liryki angielskiej (1300-1950). Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1958.
Poeci języka angielskiego. T. 1. Oprac. H. Krzeczkowski, J. S. Sito, J. Żuławski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969.
Sito Jerzy S., red. Śmierć i miłość. Mała antologia poezji według tekstów angielskich mistrzów, przyjaciół, rywali, wrogów i naśladowców Johna Donne‘a. Warszawa: Czytelnik, 1963.
Sito Jerzy S., red. Poeci metafizyczni. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1981.
Traherne, Thomas. „Dziękczynienie za Duszę“. Przeł. Andrzej Sosnowski. Literatura na Świecie 5-6 (2014a). S. 5-23.
Traherne, Thomas. „Wiersze“. Przeł. Zbigniew Machej. Literatura na Świecie 5-6 (2014b). S. 33-44, 103-113.
Vaughan, Henry. „Wiersze“. Przeł. Maciej Froński. Literatura na Świecie 5-6 (2014). S. 45-50.
Literatura przedmiotu:
Barańczak, Stanisław. „Mały, lecz maksymalistyczny manifest translatologiczny […]”. Ocalone w tłumaczeniu. Kraków: a5, 2004. S. 13-62.
Bennett, Joan. Five Metaphysical Poets. Cambridge: University Press, 1964.
Dembińska-Pawelec, Joanna. Światy możliwe w poezji Stanisława Barańczaka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1999.
Górski, Tomasz. „Intertekstualność a przekład”. Między Oryginałem a Przekładem XI. Nieznane w przekładzie. Red. M. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowa. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2005. S. 231-243.
Johnson, Samuel. „Cowley”. The Norton Anthology of English Literature. T. 1. Red. M. H. Abrams. New York, London: W. W. Norton & Company, 2000. S. 2736-2738.
Kaczorowska, Monika. „Wstęp. Poeta jako tłumacz. Wprowadzenie w problematykę poetyki przekładów poetyckich Stanisława Barańczaka”. Przekład jako kontynuacja twórczości własnej. Na przykładzie wybranych translacji Stanisława Barańczaka z języka angielskiego. Kraków: Universitas, 2011. S. 5-26.
Martz Louis L., red. The Oxford Poetry Library. George Herbert. Oxford, New York: Oxford University Press, 1994.
Nord, Christiane. „Wprowadzenie do tłumaczenia funkcjonalnego”. Współczesne teorie przekładu. Antologia. Red. P. Bukowski, M. Heydel. Kraków: Znak, 2009. S. 175-191.
Onions Charles T., red. The Oxford Dictionary of English Etymology. Oxford: Oxford Unversity Press, 1979.
Pawelec, Dariusz. Poezja Stanisława Barańczaka. reguły i konteksty. Katowice: „Śląsk”, 1992.
Pietrkiewicz, Jerzy. „Przedmowa“. Antologia liryki angielskiej (1300-1950). Red. J. Pietrkiewicz. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1958. S. 17-20.
Pietrkiewicz, Jerzy. „Literatura polska w perspektywie europejskiej”. Literatura polska w perspektywie europejskiej. Studia i rozprawy. Wyb. i oprac. J. Starnawski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986. S. 31-43.
Plichta, Piotr. „O pierwszych przekładach utworów Johna Donne na język polski”. Studia o przekładzie 33. Wielcy tłumacze. Red. P. Fast, W. M. Osadnik. Katowice: „Śląsk”, 2012. S. 97-108.
Rajewska, Ewa. „Poeta i tłumacz”. Stanisław Barańczak – poeta i tłumacz. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007. S. 9-29.
Sito, Jerzy S. „Poeci metafizyczni”. Poeci metafizyczni. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1981. S. 5-16.
Sowizdrzał z Mikołowa. Wywiad Marcina Mońki z Maciejem Frońskim. Gazeta Wyborcza 15.03.2007. Web. 24.03.2018. <http://maciekfronski.dzs.pl/media-o-mnie/wywiad---gazeta-wyborcza>
Starnawski, Jerzy. „Jerzy Pietrkiewicz – badacz literatury polskiej i porównawczej”. Literatura polska w perspektywie europejskiej. Studia i rozprawy. Wyb. i oprac. J. Starnawski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986. S. 5-29.
Toury, Gideon. „Pojęcie domniemanego przekładu. Zaproszenie do nowej dyskusji”. Studia o przekładzie 10. Komparatystyka literacka a przekład. Red. P. Fast, K. Żemła. Katowice: „Śląsk“, 2000. S. 19-35.
Ward, Jean. „George Herbert a wiek XX. W kręgu chrześcijańskiej poezji brytyjskiej”. Pamiętnik literacki 98 (2007). Z. 2. S. 107-129.
Wilcox, Helen. „George Herbert”. The Cambridge Companion to English Poetry. Donne to Marvell. Red. T. N. Corns. Cambridge: Cambridge University Press, 1998. S. 183-199.
Wilczek, Piotr. „John Donne. Polskie przekłady Sonetu X”. Studia o przekładzie 32. Angielsko-polskie związki literackie. Red. P. Fast. Katowice: „Śląsk“, 2011. S. 19-30.
Wilczek, Piotr. „Translatorskie polemiki Stanisława Barańczaka”. „Obchodzę urodziny z daleka…” Szkice o Stanisławie Barańczaku. Red. J. Dembińska-Pawelec, D. Pawelec. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007. S. 199-209.
Wiszniowska-Majchrzyk, Marta. „Onegdaj w nocy Wieczność oczy me ujrzały czyli o angielskiej poezji metafizycznej XVII wieku”. Studia Philosophiae Christianae 47 (2011). S. 151-166.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license