„Nadpisane w tłumaczeniu”, czyli historia plagiatu tłumaczeniowego baśni braci Grimm
PDF (Język Polski)

Ključne besede

baśnie braci Grimm
plagiat tłumaczeniowy
recepcja baśni braci Grimm w Polsce

Kako citirati

Pieciul-Karmińska, E. . (2020). „Nadpisane w tłumaczeniu”, czyli historia plagiatu tłumaczeniowego baśni braci Grimm. Porównania, 26(1), 179–196. https://doi.org/10.14746/por.2020.1.10

Povzetek

Tekst to studium przypadku plagiatu tłumaczeniowego. Mowa tutaj o polskim przekładzie amerykańskiego tłumaczenia pierwszego wydania zbioru baśni braci Grimm autorstwa Jacka Zipesa, które prezentowane było jako pierwszy polski przekład z niemieckiego oryginału („Kinder- und Hausmärchen”, 1812-1815). W artykule zaprezentowane zostają zarówno ślady źródłowego tłumaczenia, jak również drastyczne wtręty polskiego wydawnictwa obliczone na spotęgowanie atrakcyjności tekstu, co z kolei wpisuje się w stereotypowy odbiór baśni Grimmowskich jako okrutnych, ponurych i krwawych. W ten sposób krótkie dzieje fałszywego przekładu stają się ilustracją głównych problemów w polskiej recepcji tego słynnego w świecie zbioru baśni.

https://doi.org/10.14746/por.2020.1.10
PDF (Język Polski)

Literatura

Teksty źródłowe

Grimm, Brüder. Die Kinder- und Hausmärchen. Berlin: Realschulbuchhandlung, 1812.

Grimm, Jakob i Wilhelm. Bajki domowe i dziecinne zebrane przez braci Grimmów. Przeł. Antonia Zofia Kowerska. Warszawa: Biblioteka „Wisły”, 1896.

Grimm, Jakob i Wilhelm. Baśnie braci Grimm. Przeł. Marceli Tarnowski, Emilia Bielicka. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982.

Grimm, Jakob i Wilhelm. Baśnie dla dzieci i dla domu. Przeł. Eliza Pieciul-Karmińska. Poznań: Media Rodzina, 2010.

Grimm, Jakob i Wilhelm. Baśnie braci Grimm. Oryginalne. Przeł. Dorota Syguła. Warszawa: WasPos, 2018.

Grimm, Jakob i Wilhelm. The Original Folk and Fairy Tales of the Brothers Grimm: the Complete First Edition. Przeł. Jack Zipes. Princeton/Oxford: Princeton University Press, 2014.

Literatura przedmiotu

Ehrhardt, Holger. Dorothea Viehmann. Kassel: Euroregioverlag, 2012.

Grabowska, Aneta. „Drodzy czytelnicy!”. Baśnie braci Grimm. Oryginalne. Przeł. Dorota Syguła. Warszawa: WasPos, 2018. S. 7-8.

Kapełuś, Helena. „Posłowie”. Baśnie braci Grimm. Przeł. Marceli Tarnowski, Emilia Bielicka. T. 2. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982. S. 379-405.

Kowalczyk, Kamila. Baśń w zwierciadle popkultury. Renarracje baśnie ze zbioru “Kinder- und Hausmärchen” Wilhelma i Jakuba Grimmów w przestrzeni kultury

popularnej. Wrocław, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze: 2016.

Koźmińska Irena, Olszewska Elżbieta. Wychowanie przez czytanie. Warszawa: Świat Książki, 2010.

Krysztofiak, Maria. Przekład literacki a translatologia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1999.

Krzemiński, Adam. „Te straszne bajki braci Grimm”. Polityka 51/52 (2012). S. 76-79.

Kuc, Natalia. „Bracia Grimm na ławie oskarżonych. Z problemów recepcji”. Grimm – potęga dwóch braci. Kulturowe konteksty Kinder- und Hausmärchen. Red. W. Kostecka. Warszawa: ASPRA-JR, 2013. S. 39-46.

Orłowski, Hubert. „Świat baśni braci Grimm”. Grimm, Jakob i Wilhelm. Baśnie dla dzieci i dla domu. T. 1. Przeł. Eliza Pieciul-Karmińska. Poznań: Media Rodzina, 2010. S. 5-10.

Pieciul-Karmińska, Eliza. „Polskie dzieje baśni braci Grimm”. Przekładaniec 22/23 (2010). S. 80-96.

Pieciul-Karmińska, Eliza. „Geneza baśni braci Grimm a ich przekład na język polski”. Scripta Manent – Res nova. Red. S. Puppel, T. Tomaszkiewicz. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2013. S. 105-115.

Pieciul-Karmińska, Eliza. „O konieczności polskiego przekładu pierwszego wydania Baśni dla dzieci i dla domu braci Grimm z lat 1812 i 1815”. Rocznik Przekładoznawczy 11 (2016). S. 77-92.

Pieciul-Karmińska, Eliza. „Nadpisane w tłumaczeniu. Krótka historia «Baśni braci Grimm» wydawnictwa WasPos”. Lubimy czytać, 2018a. Web. 4.05.2020. <https://tinyurl.com/yb3v6r7b>

Pieciul-Karmińska, Eliza. „O niektórych aspektach tradycji czytania i przekładania literatury dla dzieci. Na kanwie recenzji książki Joanny Dybiec-Gajer Złota różdżka – od książki dla dzieci po dreszczowiec raczej dla dorosłych”. Porównania 22 (2018b). S. 383-397.

Pieciul-Karmińska, Eliza. „Trzy baśnie braci Grimm z oryginalnego wydania Kinder- und Hausmärchen. Pierwszy przekład na język polski w kontekście badań nad biografią i wkładem informatorów w powstanie zbioru”. Dzieciństwo – literatura – kultura 2 (2019). S. 36-57.

Przyłucka, Agnieszka. Oświadczenie wydawnictwa WasPos w sprawie „Baśni braci Grimm. Oryginalnych”. Lubimy czytać, 2018. Web. 4.05.2020. <https://tinyurl.com/ycdw6wyx>

Rölleke, Heinz. Grimms Märchen und ihre Quellen. Die literarischen Vorlagen der Grimmschen Märchen synoptisch vorgestellt und kommentiert. Trier: Wissenschaftlicher Verlag, 1998.

Rölleke Heinz. Es war einmal… Die wahren Märchen der Brüder Grimm und wer sie ihnen erzählte. Frankfurt a. Main: Eichborn, 2011.

Rusinek, Michał. „Wstęp”. Hoffmann, Heinrich. Złota różdżka, czyli bajki dla niegrzecznych dzieci. Warszawa: Egmont, 2017. S. 5-6.

Simonides, Dorota. „J. i W. Grimmowie a folklor polski”. Bracia Grimm i folklor narodów słowiańskich. Red. M. Czurak, J. Śliziński. Wrocław: Ossolineum, 1989. S. 25-50.

Venuti, Lawrence. The Translator’s Invisibility. A History of Translation. New York: Routledge, 1995.

Zimmermann, Harm-Peer. „Pathosformeln des Grauens. Vom kulturellen Eigenwert des Schreckens in den «Kinder- und Hausmärchen» der Brüder Grimm“. Über Nachtfliegen, Zaunkönige und Meisterdiebe. Neue Beiträge zur Grimm- und Märchenforschung. Red. H. Ehrhardt et al. Kassel: Kassel University Press, 2019. S. 231-252.

Zipes, Jack. „Acknowledgments”. The Original Folk and Fairy Talex of the Brothers Grimm. Translated and Edited by Jack Zipes. Princeton/Oxford: Princeton University Press, 2014. S. xvii-xviii.