Ključne besede
kapitałocen
kryzys klimatyczny
hermeneutyka
Jason W. Moore
Clive Hamilton
Kako citirati
Povzetek
Artykuł włącza się w dyskusję pomiędzy koncepcjami antropocenu i kapitałocenu. Rozpoczyna go rekonstrukcja zarzutów, jakie pierwszej z nich stawiają m.in. Jason W. Moore, Eileen Crist czy Donna Haraway (niewłaściwa diagnoza przyczyn kryzysu ekologiczno-klimatycznego, ignorowanie nierównej odpowiedzialności za ów kryzys, utrzymywanie antropocentrycznej wizji świata). Następnie autor przedstawia
kontrargumenty zwolenników antropocenu, m.in. Iana Angusa, Clive’a Hamiltona, Dipesha Chakrabarty’ego (antropocen nie ignoruje kontekstu gospodarczo-politycznego, zwolennicy kapitałocenu dokonują nieuprawnionego przeniesienia diagnoz geologicznych na pole socjologii, narracja o kapitalizmie nie jest wystarczająco szeroką ramą badania zmian klimatu). Zakończenie artykułu stanowi próbę fuzji horyzontów obu koncepcji. Autor postrzega je jako dwie wersje hermeneutyki klimatycznej, podejmujące próbę zrozumienia, co dzieje się z naszym światem, i wypracowania odpowiedzi na ów proces.
Literatura
Altvater Elmar (2016), The Capitalocene, or, Geoengineering against Capitalism’s Planetary Boundaries, w: Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism, red. Jason W. Moore, PM Press, Oakland, s. 138–152.
Angus Ian (2016), ‘Anthropocene or Capitalocene?’ misses the point, Climate and Capitalism, https://tinyurl.com/25wruspm [dostęp: 7.01.2021].
Bińczyk Ewa (2018a), Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, PWN, Warszawa.
Bińczyk Ewa (2018b), Idea wspaniałego antropocenu: wrogie przejęcie czy antropodycea?, „Prace Kulturoznawcze”, nr 1–2, s. 31–44.
Bonneuil Christophe (2015), The Geological Turn: Narratives of the Anthropocene,w: The Anthropo cene and the Global Environmental Crisis: Rethinking Modernity in a New Epoch, red. Clive Hamilton, Christophe Bonneuil, François Gemenne, Routledge, New York, s. 17–31.
Braudel Fernand (1992), Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII wiek, t. 1–3, przeł. Maryna Ochab, Piotr Graff, PIW, Warszawa.
Brockman John, red. (1996), Trzecia kultura, przeł. Piotr Amsterdamski, CiS, Warszawa.
Burkett Paul (1999), Marx and Nature: A Red and Green Perspective, Palgrave Macmillan, New York.
Caparrós Martín (2016), Głód, przeł. Marta Szafrańska-Brandt, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Chakrabarty Dipesh (2014), Klimat historii. Cztery tezy, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 168–199.
Chakrabarty Dipesh (2015), The Anthropocene and the Convergence of Histories, w: The Anthropocene and the Global Environmental Crisis: Rethinking Modernity in a New Epoch, red. Clive Hamilton, Christophe Bonneuil, François Gemenne, Routledge, New York, s. 44–56.
Crist Eileen (2016), On the Poverty of Our Nomenclature, w: Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism, red. Jason W. Moore, PM Press, Oakland, s. 14–33.
Crutzen Paul, Stoermer Eugene (2000), The Anthropocene, „IGBP Global Change Newsletter”, t. 41, s. 17–18.
Emmet Robert, Lekan Thomas, red. (2016), Whose Anthropocene?, „Transformations in Environment and Society”, nr 2.
Fiedorczuk Julia, Baltrán Gerardo (2020), Poza trzecią kulturę, w: ciż, Ekopoetyka. Ekologiczna obrona poezji, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, s. 25–35.
Foster John Bellamy (2000), Marx’s Ecology, Monthly Review Press, New York.
Fressoz Jean-Baptiste (2015), Losing the Earth Knowingly: Six Environmental Grammars around 1800, w: The Anthropocene and the Global Environmental Crisis: Rethinking Modernity in a New Epoch, red. Clive Hamilton, Christophe Bonneuil, François Gemenne, Routledge, New York, s. 70–83.
Gadamer Hans-Georg (2004), Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. Bogdan Baran, PWN, Warszawa.
Hamilton Clive (2015), Human Destiny in the Anthropocene, w: The Anthropocene and the Global Environmental Crisis: Rethinking Modernity in a New Epoch, red. Clive Hamilton, Christophe Bonneuil, François Gemenne, Routledge, New York, s. 32–43.
Hamilton Clive, Bonneuil Christophe, Gemenne François (2015), Thinking the Anthropocene, w: The Anthropocene and the Global Environmental Crisis: Rethinking Modernity in a New Epoch, red. Clive Hamilton, Christophe Bonneuil, François Gemenne, Routledge, New York, s. 1–13.
Hamilton Clive (2017), Defiant Earth. The Fate of the Humans in the Anthropocene, Allen&Unwin, Crows Nest.
Haraway Donna (2015), Anthropocene, Capitalocene, Plantationocene, Chthulucene: Making Kin, „Environmental Humanities”, nr 1, s. 159–165.
Haraway Donna (2016), Staying with the Trouble: Anthropocene, Capitalocene, Chthulucene, w: Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisisof Capitalism, red. Jason W. Moore, PM Press, Oakland, s. 34–76.
Hornborg Alf (2015), Uncovering ecologically unequal exchange in the world-system, w: The Anthropocene and the Global Environmental Crisis: Rethinking Modernity in a New Epoch, red. Clive Hamilton, Christophe Bonneuil, François Gemenne, Routledge, New York 2015, s. 57–69.
Latour Bruno (2011), Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. Maciej Gdula, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Leggewie Claus, Welzer Harald (2012), Koniec świata, jaki znaliśmy. Klimat, przyszłość i szanse demokracji, przeł. Piotr Buras, Krytyka Polityczna, Warszawa.
Liberti Stefano (2019), Władcy jedzenia. Jak przemysł spożywczy niszczy planetę, przeł. Ewa Nicewicz-Staszowska, Agora, Warszawa.
Lovelock James (2007), The Revenge of Gaia. Earth’s Climate Crisis and the Fate of Humanity, Penguin, New York.
Lymbery Philip, Oakeshott Isabel (2015), Farmagedon. Rzeczywisty koszt taniego mięsa, przeł. Ryszard Oślizło, Vivante, Białystok.
Malm Andreas (2016), Fossil Capital: The Rise of Steam Power and the Roots of Global Warming, Verso, London.
McBrien Justin (2016), Accumulating Extinction: Planetary Catastrophism in the Necrocene, w: Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism, red. Jason W. Moore, PM Press, Oakland, s. 116–137.
Meadows Donella i in. (1973), Granice wzrostu, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Moore Jason W. (2015), Capitalism in the Web of Life: Ecology and the Accumulation of Capital, Verso, London.
Moore Jason W. (2016a), Introduction: Anthropocene or Capitalocene? Nature, History and the Crisis of Capitalism, w: Anthropocene or Capitalocene?
Nature, History, and the Crisis of Capitalism, red. Jason W. Moore, PM Press, Oakland, s. 1–13.
Moore Jason W. (2016b), The Rise of Cheap Nature, w: Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism, red. Jason W. Moore, PM Press, Oakland, s. 78–115.
Moore Jason W. (2017), Anthropocenes & the Capitalocene Alternative, „Azimuth”, t. 9, s. 71–79.
Moore Jason W., Avallone Gennaro (2019), World-Ecology: A Global Conversation, „Sociologia urbana e rurale”, nr 120, s. 9–21.
Patel Raj, Moore Jason W. (2019), Tania natura, przeł. Przemysław Czapliński, Andrzej W. Nowak, w: O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce, red. Przemysław Czapliński, Joanna B. Bednarek, Dawid Gostyński, Książka i Prasa, Warszawa, s. 311–331.
Rockström Johan i in. (2009), Planetary Boundaries: Exploring the Safe Operating Space for Humanity, „Ecology and Society”, nr 2, https://tinyurl.com/mtnzbpva [dostęp: 07.01.2021].
Ruccio David (2011), Anthropocene – or How the World Was Remade by Capitalism, https://tinyurl.com/ab26vjud [dostęp: 07.01.2021].
Singer Peter (2018), Wyzwolenie zwierząt, przeł. Anna Alichniewicz, Anna Szczęsna, Marginesy, Warszawa.
Snow Charles P. (1999), Dwie kultury, przeł. Tomasz Baszniak, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Steffen Will, Crutzen Paul, McNeill John (2007), The Anthropocene: Are Humans Now Overwhelming the Great Forces of Nature?, „Ambio”, nr 8, s. 614–621.
Szaj Patryk (2021), Hermeneutics at the Time of the Anthropocene: The Case of Hans-Georg Gadamer, „Environmental Values”, nr 2, s. 235–254.
Wallerstein Immanuel (2007), Analiza systemów-światów. Wprowadzenie, przeł. Katarzyna Gawlicz, Marcin Starnawski, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Weis Tony (2013), The Ecological Hoofprint: The Global Burden of Industrial Livestock, Zed Books, London–New York.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license