Ključne besede
brexit
współczesna powieść anglojęzyczna
wspólnota
nacjonalizm
Kako citirati
Povzetek
Celem niniejszego artykułu jest zarysowanie tła literackiego, a także filozoficznego i społeczno-politycznego związanego z gatunkiem, który w 2017 roku Jon Day określił jako „Brexlit”. Artykuł skupia się na kluczowych powieściach brytyjskich, irlandzkich, a także tych utworach anglojęzycznych spoza kręgu kulturowego Wysp Brytyjskich, które zawierają w swojej treści, a czasem również formie, przesłanie dotyczące decyzji podjętej w referendum z 2016 roku, tj. decyzji o opuszczeniu przez Zjednoczone Królestwo Unii Europejskiej. Świat powieściowy w szczególnie przenikliwy i wrażliwy sposób zareagował na przemiany społeczno-polityczne w Wielkiej Brytanii oraz, przynajmniej częściowo, w Irlandii Północnej. Podstawowe pytanie, jakie stawiamy sobie tutaj, dotyczy roli dyskursu literackiego w konfrontacji z rzeczywistością społeczno-polityczną oraz rozmaitymi ideologiami oddziałującymi na mieszkańców Zjednoczonego Królestwa. Czy powieści z ostatnich kilku lat pokazują alternatywne scenariusze polityczne? Czy, z nieuniknionym poślizgiem komentując rzeczywistość europejską, są jedynie przesuniętym w czasie i załamanym przez światło ideologii odbiciem zmian społecznych – krzywymi lustrami kryzysu? Czy może istnieje w dyskursie powieściowym wciąż niedostatecznie wykorzystany potencjał do kształtowania i urzeczywistniania narracji fikcyjnych z myślą o lepszej przyszłości kultury i całej sfery publicznej na Wyspach? Odpowiedź, jaką tu proponujemy, skupia się na podtrzymaniu ścisłych związków między ewolucją brytyjskiego rozumienia świata społeczno-politycznego a kulturą europejską sensu largo. Także kulturą antycypowaną lub projektowaną na najbliższą przyszłość. Pisarze brytyjscy oraz irlandzcy, odnosząc się do brexitu, niemal bez wyjątku akcentują przesłanie o zachowaniu ponadpolitycznej i ponadnarodowej wspólnoty – nawet w obliczu niedawnych podziałów.
Literatura
@BorderIrish (2019), I am the Border, so I am, HarperCollinsPublishers, London.
Applebaum Anne (2020), Twilight of Democracy. The Seductive Lure of Authoritarianism, Doubleday, New York.
Bauman Zygmunt (1989), Modernity and the Holocaust, Polity Press, Cambridge.
Bauman Zygmunt (2018), Retrotopia, przeł. Karolina Lebek, PWN, Warszawa.
Beard Mary (2019), A New European Song, w: A Love Letter to Europe: An Outpouring of Sadness and Hope from Writers, Thinkers and Artists, red. Mary Beard i in., Hodder & Stoughton, Kindle Edition.
Blair Tony (2010), A Journey, Hutchinson, London.
Buckledee Steve (2018), Language of Brexit: How Britain Talked Its Way Out of the European Union, London and New York, Bloomsbury Academic.
Coe Jonathan (2018), Middle England, Penguin Books, London.
Conspiracy Theories: The Reptilian Elite, “Time”, https://tinyurl.com/3mr48htd [dostęp: 30.05.2021].
Drong Leszek (2019), Tropy konfliktu. Retoryka pamięci kulturowej we współczesnej powieści północnoirlandzkiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Drong Leszek (2021), Ograniczanie Irlandii. Badania (po)nad granicami i literatura rozbiorowa, „Śląskie Studia Polonistyczne”, t. 17, nr 1, s. 1–16, https://doi.org/10.31261/SSP.2021.17.01.
Eaglestone Robert, red. (2018), Brexit and Literature: Critical and Cultural Responses, London and New York, Routledge.
Edgington Tom, Morris Chris (2021), Brexit: What is the Northern Ireland Protocol and why are there checks?, “BBC News”, 15.03, https://www.bbc.com/news/explainers–53724381 [dostęp: 30.05.2021].
Ferriter Diarmaid (2019), The Border: The Legacy of a Century of Anglo-Irish Politics, Profile Books, London.
Fukuyama Francis (2019), Identity. Contemporary Identity Politics and the Struggle for Recognition, Profile Books, London.
Hamid Mohsin (2018), Drzwi na Zachód, przeł. Witold Kurylak, Sonia Draga, Katowice.
Hesk Jon (2019), Boris Johnson and the seductive sophistry of slogans, “Ancient and Modern Rhetoric”, 01.10, https://tinyurl.com/29su4fbf [dostęp: 30.05.2021].
Jarniewicz Jerzy (2000), Hieroglify historii, w: tenże, Lista obecności. Szkice o dwudziestowiecznej prozie brytyjskiej i irlandzkiej, Rebis, Poznań, s. 227–231.
Lanchester John (2019), The Wall, Faber & Faber, London.
Lively Penelope (2019), It Began on a Field in Normandy, w: A Love Letter to Europe: An Outpouring of Sadness and Hope from Writers, Thinkers and Artists, red. Mary Beard i in., Hodder & Stoughton, Kindle Edition.
McCann Gerard, Hainsworth Paul (2016), Brexit and Northern Ireland: the 2016 referendum on the United Kingdom’s membership of the European Union, “Irish Political Studies”, 32: 2, s. 1–14, https://doi.org/10.1080/07907184.2016.1243530
McEwan Ian (2019), The Cockroach, Jonathan Cape, London.
Moore Cormac (2019), Birth of the Border: The Impact of Partition in Ireland, Merrion Press, Newbridge.
O’Toole Fintan (2020), Three Years in Hell: The Brexit Chronicles, Head of Zeus, London.
Park David (2018), Travelling in a Strange Land, Bloomsbury Publishing, London.
Patterson Glenn (2019), Backstop Land, Head of Zeus, London.
Patterson Henry (2013), Ireland’s Violent Frontier: The Border and Anglo-Irish Relations During the Troubles, Palgrave Macmillan, London.
Perrigo Billy (2019), “Get Brexit Done.” The 3 Words That Helped Boris Johnson Win Britain’s 2019 Election, “Time”, 13.12, https://tinyurl.com/ypajkxat [dostęp: 30.05.2021].
Schlögel Karl (2009), W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce, przeł. Izabela Drozdowska, Łukasz Musiał, Poznańska Biblioteka Niemiecka, Poznań.
Schraer Rachel, Edgington Tom (2019), Chlorinated chicken: How safe is it?, “BBC Reality Check”, 05.03, https://www.bbc.com/news/uk–47440562 [dostęp: 30.05.2021].
Shaw Kristian (2017), Cosmopolitanism in Twenty-First Century Fiction, Palgrave Macmillan, London.
Shaw, Kristian (2021), Brexlit: British Literature and the European Project, Bloomsbury Publishing, London.
Skrendo Andrzej (2019), Pisarz jako przewodnik duchowy w: Geoliteratura. Przewodnik, bedeker, poradnik, red. Jerzy Madejski, Sławomir Iwasiow, Universitas, Kraków, s. 23–40.
Sobolewska Maria, Ford Robert (2020), Brexitland: Identity, Deversity and the Reshaping of British Politics, Cambridge University Press, Cambridge.
The Northern Ireland Protocol (2020), https://tinyurl.com/5ap6um7b [dostęp: 30.05.2021].
Upstone Sara (2018), Do novels tell us how to vote?, w: Brexit and Literature: Critical and Cultural Responses, red. Robert Eaglestone, Routledge, London and New York, s. 44–58.
Years and Years, twórca: Russell T. Davies, Red Production Company i HBO, 2019.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license