Słowa kluczowe
ochrona własności rolniczej
gospodarstwo rodzinne
Jak cytować
Abstrakt
Celem rozważań jest ocena ochrony własności rolniczej w świetle ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, z uwzględnieniem jej nowelizacji z 2016 i 2019 r. Zdaniem autora przepisy tej ustawy, jako służące z założenia ochronie własności rolniczej, powinny być interpretowane w świetle zasad wywodzonych z art. 23 Konstytucji RP oraz przez pryzmat intencji wyrażonych w preambule tego aktu. Ocenia on jednak, że instrumenty w niej zawarte służą głównie reglamentacji obrotu nieruchomościami rolnymi oraz realizacji uprawnień państwa, działającego za pomocą powiernika w sferze dominium, w zakresie nabywania od podmiotów prywatnych prawa własności gruntów rolnych. W konkluzji stwierdza, że zdefiniowane w ustawie „gospodarstwo rodzinne” nie odpowiada w swej normatywnej postaci modelowi konstytucyjnemu, a ustawowa ochrona mu udzielana jest pozorna i nieskuteczna.
Bibliografia
Bieluk J. (2019), Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. Komentarz, Warszawa.
Bucoń P. (2019), Konstytucyjne podstawy wspierania rodziny przez władze publiczne w Polsce, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” nr 4.
Czechowski P. (2011), Zasady prawa rolnego – stabilizacja czy ewolucja, „Studia Iuridica Agraria” t. IX.
Czerwińska-Koral K. (2015), Nowe funkcje Agencji Nieruchomości Rolnych w świetle ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, „Roczniki Administracji i Prawa” z. 1.
Drygas M. (2015), Kryteria definiowania gospodarstw rodzinnych w wybranych krajach, „Wieś i Rolnictwo” nr 1(1).
Jeżyńska B. (2014), Współczesne funkcje gospodarstw rodzinnych. Zagadnienia prawne, „Opinie i Ekspertyzy OE-214”, Warszawa, www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatekspertyzy/2433/plik/oe-214_internet.pdf [dostęp: 1.12.2019].
Jeżyńska B. (2015), Podstawy prawne wsparcia i ochrony rodzinnych gospodarstw rolnych w ramachpolityki strukturalnej UE oraz interwencjonizmu państwowego, w: M. Podstawka (red.), Ekonomiczne i prawne mechanizmy wspierania i ochrony rolnictwa rodzinnego, Warszawa.
Jeżyńska B., Pastuszko R. (2014), Konstytucyjne wytyczne w zakresie ochrony gospodarstwa rodzinnegow nowych założeniach prawa obrotu nieruchomościami rolnymi, „Opinie i Ekspertyzy. OE-224”, Biuro Analiz i Dokumentacji Kancelarii Senatu, Warszawa.
Jurcewicz A. (2017), Wspólna Polityka Rolna, w: P. Czechowski (red.), Prawo rolne, Warszawa.
Klat-Górska E. (2014), Ograniczenia w nabywaniu własności nieruchomości rolnych według ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, „Rejent” nr 5.
Klat-Górska E. (2014), Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. Komentarz, Warszawa.
Klat-Górska E. (2017), Własność gospodarstwa rolnego, w: U. Kalina-Prasznic (red.), Własność w prawie i gospodarce, Wrocław.
Korzycka M. (1979), Ochrona własności rolniczej, Warszawa.
Korzycka M. (2019), Ustrój rolny państwa polskiego, w: M. Korzycka (red.), Instytucje prawa rolnego, Warszawa.
Kremer E. (2017), Zgoda Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych jako przesłanka nabycia nieruchomości rolnych, „Studia Iuridica Lublinensia” t. XXVI.
Kurowska T. (2014), Renesans własności rolniczej, „Przegląd Prawa Rolnego” nr 2.
Kurowska T. (2015), Pozycja gospodarstwa rodzinnego a proces kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w: P. Litwiniuk (red.), Prawne mechanizmy wspierania i ochrony rolnictwa rodzinnego w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej, Warszawa.
Lichorowicz A. (2003), Pojęcie i przedmiot prawa rolnego, w: A. Stelmachowski (red.), Prawo rolne, Warszawa.
Litwiniuk P. (2013), Umocowanie zasad prawa rolnego w Konstytucji RP, „Studia Iuridica Agraria” t. XI.
Litwiniuk P. (2018), Program Rozwoju Obszarów Wiejskich jako dokument programowy i źródło prawa rolnego, Warszawa.
Maj K. (2019), Nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego obowiązująca od dnia 26 czerwca 2019 r., „Krakowski Przegląd Notarialny” nr 2.
Marciniuk K. (2019), Prawne instrumenty ingerencji władzy publicznej w obrót nieruchomościami rolnymi jako środki kształtowania ustroju rolnego, Białystok.
Michałowski R. (2017), Regulacja prawna nabycia nieruchomości rolnej w związku z utworzeniem gospodarstwa rodzinnego po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, w: P. Litwiniuk (red.), Integracja europejska jako determinanta polityki wiejskiej, Warszawa.
OECD (2018), Przeglądy Polityk Rozwoju Obszarów Wiejskich. Polska 2018, Warszawa.
Pawlak W. (1988), Role społeczne prawa rolnego, w: W. Pawlak, Prawo rolne, Warszawa–Poznań.
Prutis S. (2009), Kształtowanie ustroju rolnego w Polsce po wejściu do Unii Europejskiej – adekwatność stosowanych instrumentów prawnych, w: E. Kremer, Z. Truszkiewicz (red.), Rozprawy i studia. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Aleksandrowi Lichorowiczowi, Kraków.
Prutis S. (2015), Status prawny rodzinnego gospodarstwa rolnego w polskim prawie rolnym (ocena stanu regulacji), w: P. Litwiniuk (red.), Prawne mechanizmy wspierania i ochrony rolnictwa rodzinnego w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej, Warszawa.
Prutis S. (2018), Instytucje podstawowe prawa prywatnego (w opozycji do regulacji prawa publicznego), Białystok.
Rakoczy B., Bień-Kacała A. (2015), Gospodarstwo rodzinne jako podstawa ustroju rolnego w świetle Konstytucji RP z 1997 r., „Przegląd Ochrony Środowiska” nr 3.
Rządowy projekt ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (druk sejmowy nr 293).
Sprawozdanie z działalności Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w roku 2018, www.kowr.gov.pl/uploads/pliki/analizy/2019.05.15_SPRAWOZDANIE_KOWR_2018_z_podpisem_DG_i_z_ok%C5%82adk%C4%85.pdf [dostęp: 1.12.2019].
Stefańska K. (1998), Problem struktury obszarowej indywidualnych gospodarstw rolnych, w: S. Prutis (red.), Polskie prawo rolne u progu Unii Europejskiej, Białystok.
Stefańska K. (2005), Pojęcie gospodarstwa rodzinnego w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, „Studia Iuridica Agraria” t. V.
Stelmachowski A. (1988), Własność rolnicza, w: A. Stelmachowski, B. Zdziennicki (red.), Prawo rolne, Warszawa.
Stelmachowski A. (1994), Przedmiot i źródła prawa rolnego, w: P. Czechowski, M. Korzycka-Iwanow, S. Prutis, A. Stelmachowski, Polskie prawo rolne na tle ustawodawstwa Unii Europejskiej, Warszawa.
Stelmachowski A. (1994), Przedmiot własności w prawie cywilnym, „Studia Iuridica” t. 21.
Stelmachowski A. (2001), Współczesne zróżnicowanie własności, „Studia Iuridica Agraria” t. II.
Stelmachowski A. (2003), Modele własności i ich uwarunkowania społeczno-ustrojowe, w: T. Dybowski (red.), System Prawa Prywatnego, t. 3: Prawo rzeczowe, Warszawa.
Truszkiewicz Z. (2017), O własności rolniczej w kontekście zmian w obrocie własnościowym prywatnymi gruntami rolnymi, „Studia Iuridica Agraria” t. XV.
Ziemianin B. (2003), Prawo rzeczowe, Kraków.
Zubik M. (2015), Gospodarstwo rodzinne – niedoceniona szansa współkształtowania konstytucyjnych podstaw ustroju rolnego przez sądownictwo konstytucyjne, w: P. Litwiniuk (red.), Prawne mechanizmy wspierania i ochrony rolnictwa rodzinnego w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej, Warszawa.
Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (nr 301) z dnia 2 kwietnia 2019 r., orka.sejm.gov.pl/zapisy8.nsf/0/BF965503D75EE121C12583D8002EE753/%-24File/0415108.pdf [dostęp: 1.12.2019].
Ustawa o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1382).
Ustawa z 10 lutego 2017 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa (Dz. U. poz. 624).
Ustawa z 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1362 ze zm.).
Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 869 ze zm.).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1145).
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1080).
Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321).
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P 4/99.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.