Historyk literatury ogarnia obszar nauk w ich rozwoju dziejowym, naukowym i etnograficznym, badając je krytycznie; bibliograf idąc za postępem umiejętności, w tychże kierunkach, nie wyprowadza zasad ogólnych, lecz przyjmuje pewniki podane przez dzieje literatury i według nich gruppuje dzieła rozpatrywane.
Literatura uogólnia, bibliograf wchodzi w szczegóły; pierwsza jest pszczółką przerabiającą słodycz kwiatu na miód, druga mrówką pracowitą, znoszącą materiał nieobrobiony.
Karol Estreicher „O bibliografii. Przemówienie w Szkole Głównej w Warszawie, miane dnia 22 marca 1865 r., przy rozpoczęciu wykładu tej umiejętności”, s. 5. (źródło: https://www.sbc.org.pl/en/dlibra/publication/edition/8232)
Bibliografia literacka jako jedna z dyscyplin humanistyki stoi dzisiaj – podobnie jak językoznawstwo i literaturoznawstwo – na rozdrożu. Ten stan rzeczy jest oczywistym skutkiem powszechnej cyfryzacji, która stawia humanistycznych dokumentalistów przed wyzwaniem uprawiania nauki kształtowanej przez informatyczną rewolucję. Mówiąc w tym kontekście o bibliografii literackiej, mamy na myśli tworzenie zestawień publikacji (kodeksowych i cyfrowych) zarówno piśmiennictwa (czy szerzej: tekstów kultury), jak i poświęconych mu badań będących dziełem językoznawców, literaturoznawców, historyków, historyków sztuki, kulturoznawców, uczonych uprawiających nauki społeczne, teologiczne etc. Cyfrowa zmiana paradygmatu uprawiania nauki, a szczególnie badań, których sednem jest operowanie dużymi zbiorami danych, stwarza naszym zdaniem niepowtarzalną okazję do podjęcia dwutorowej refleksji. Po pierwsze, nad rolą i kondycją bibliografii literackiej oraz szerzej – nad metodologiami i praktykami bibliograficznymi w dobie cyfrowych wyzwań. Po wtóre, nad dokonaniami, współczesnymi realizacjami i projektowanymi badaniami bibliograficznymi prowadzonymi przez filologów i filolożki z krajów należących do Słowiańszczyzny (zachodniej i wschodniej, północnej i południowej).
W trzydziestym numerze „Poznańskich Studiów Slawistycznych” podejmującym refleksję nad tradycją, kondycją oraz przyszłością bibliografii literackich, do którego Państwa zapraszamy, chcemy przyjrzeć się stanowi badań i praktyk bibliograficznych w krajach należących do wspólnoty słowiańskiej. Zapraszamy badaczy i badaczki, zajmujących się szeroko rozumianą bibliografią, traktowaną jako nieodzowną w pracy badawczej praktykę pomocniczą oraz jako samodzielną i autonomiczną dyscyplinę naukową, do podzielenia się wynikami badań nad dziejami bibliografii w państwa krajach, do prezentacji przebiegu realizowanych projektów badawczych związanych bezpośrednio z bibliografiami literackimi. Pragniemy zaoferować społeczności uczonych w dziedzinie bibliografii platformę do zastanowienia się, czy możliwa jest forma konsolidacji działań dokumentalistów zajmujących się językami, piśmiennictwem i kulturą narodów słowiańskich, a w szczególności podejmujących prace nad bibliografiami różnego typu, w różnych gatunkach i za pomocą różnorodnych narzędzi zarówno tradycyjnych, jak i cyfrowych.
Repertuar tematów i problemów:
- Typy, gatunki i metodologie dawnych (kodeksowych) i współczesnych (drukowanych i cyfrowych) bibliografii literackich w krajach słowiańskich;
- Sylwetki twórców literackich kompendiów bibliograficznych oraz zespołów autorów monografii bibliograficznych w krajach słowiańskich;
- Słowiańskie bibliografie literatur, epok literackich, pisarzy, regionów geograficzno-kulturowych, językoznawstwa i literaturoznawstwa;
- Słowiańskie bibliografie zawartości czasopism (w tym czasopism słowianoznawczych/slawistycznych);
- Cyfrowe bazy danych, cyfrowe reedycje i remediacje ważnych bibliografii literackich i ogólnych;
- Bibliograficzne sieci i konsorcja narodowe, dyscyplinarne i naukowe;
- Ograniczenia i perspektywy tradycyjnych oraz cyfrowych bibliografii literackich;
- Kształcenie kadr twórców tradycyjnych i cyfrowych bibliografii literackich ze szczególnym uwzględnieniem piśmiennictwa słowiańskiego;
- Możliwości projektowania architektury wspólnej słowiańskiej/europejskiej/światowej bibliografii literackiej;
- Rola AI (sztucznej inteligencji) w tworzeniu cyfrowych bibliografii literackich;
- Bibliografie literackie a biografistyka literacka (biografie, kalendaria życia i twórczości) w krajach słowiańskich;
- Słowiańskie bibliografie alternatywnych obiegów literackich (samizdaty, drugi obieg, poza zasięgiem cenzury);
- Bibliografie a archiwa literackie, praktyki archiwalne;
- Bibliografie drukowane i cyfrowe w warsztacie w warsztacie językoznawców i literaturoznawców badających języki i literatury słowiańskie; zestawienia bibliograficzne jako impuls dla nowych badań;
- Słowiańskie bibliografie literackie a dawne i nowe metodologie badań porównawczych;
- Bibliografie literatur słowiańskich wobec publikacji tłumaczeń (nie tylko z języków słowiańskich);
- Bibliografie literackie krajów słowiańskich wobec nowych teorii i metodologii literackich (studia postkolonialne, geopoetyka, nowa humanistyka, animal studies, gender studies, ekokrytyka etc.);
- Słowiańskie bibliografie literackie w dydaktyce akademickiej (studia licencjackie, magisterskie i doktoranckie) warsztat studenta i doktoranta;
- Miejsce bibliograficznych prac badawczych w konkursach krajowych i międzynarodowych agencji naukowych finansujących projekty badawcze;
- Interakcje badaczy i praktyków bibliografii ze środowiskami archiwistów, galerystów, kuratorów dziedzictwa kulturowego;
- Społeczne znaczenie bibliografii.
Teksty o objętości do 35 tysięcy znaków w językach słowiańskich, angielskim i pozostałych językach kongresowych prosimy nadsyłać do 30 września 2025 roku za pośrednictwem strony czasopisma „Poznańskie Studia Slawistyczne” na platformie Pressto (https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pss/about/submissions). Na platformie Pressto znajdą Państwo również wskazówki redakcyjne. Artykuł powinien zostać uzupełniony o nr ORCID autora, adres mailowy, abstrakt w języku angielskim oraz języku tekstu (około 1000 znaków), słowa kluczowe w języku angielskim i języku tekstu oraz notkę o autorze w języku angielskim (do 700 znaków).
Prosimy o potwierdzenie swojego udziału w tomie do 30 czerwca 2025 roku.
Redaktorzy tematyczni numeru:
dr Anna Gnot
infrastruktura Česká literární bibliografie
Ústav pro českou literaturu AV ČR, v.v.i.
prof. UAM dr hab. Jerzy Borowczyk
współtwórca tomów Bibliografia Literatury Polskiej „Nowy Korbut”
Adam Mickiewicz. Twórczość oraz Adam Mickiewicz. Opracowania