Keywords
state – Church relation
Jan Seklucjan
the Brest Bible
the Gdansk Bible
dedicatory letter
King Sigismund II Augustus
King Władysław IV Vasa
How to Cite
Abstract
The article examines religious topics in dedicatory letters for the Polish Protestant Bibles of the 16th and 17th century. The New Testament published by Jan Seklucjan (1551–1553), the Brest Bible (1563) and the Gdansk Bible (1632) were dedicated to the reigning kings towards whom the Protestants expressed their expectations about the place of the Church / religion in the state and the role of the ruler. The dedicatory letters by Seklucjan, Mikolaj Radziwill and Krzysztof Radziwill highlighted the concept of the primacy of secular authority over the Church, namely, the sovereignty of the monarch, personifying the majesty and law of the Republic over the Church of God, i.e. people who constitute the community of faith. According to the Polish political status, king, due to his office, played the role of the “servant of the Republic”, and as the guardian of the legal order, was not to be the ruler of conscience, but the guardian of freedom of speech and religion.
References
Augustyniak U., 2013, Państwo świeckie czy księże? Spór o rolę duchowieństwa katolickiego w Rzeczypospolitej w czasach Zygmunta III Wazy. Wybór tekstów, Warszawa, s. 7–121.
Biblia brzeska, 1563, Biblia święta, to jest księgi Starego i Nowego Zakonu, Brześć, k. nlb. 1–3.
Biblia gdańska, 1632, Biblia święta, to jest księgi Starego i Nowego przymierza, Gdańsk, druk. A. Hünefeld, k. ):( - ):(2v).
Biblia Leopolity, 1561, Biblia, to jest księgi Starego i Nowego Zakonu, Kraków, k. A2–A4.
Biblia Wujka, 1599, Biblia, to jest księgi Starego i Nowego Testamentu, Kraków, k. *2–*3.
Budzyński J., 2003, Paideia humanistyczna czyli wychowanie do kultury. Studium z dziejów klasycznej edukacji w gimnazjach XVI–XVIII wieku (na przykładzie Śląska), Częstochowa.
Burkhard J., 2009, Stulecie reformacji w Niemczech (1517–1617). Między rewolucją medialną a przełomem instytucjonalnym, przeł. J. Górny, Warszawa.
Czapska M., 1928, Polemika religijna pierwszego okresu reformacji w Polsce, „Reformacja w Polsce” r. 5, s. 8–15.
Flawiusz Filostratos, 1997, Żywot Appoloniusza z Tiany, przeł. I. Kania, Kraków, s. 219–221.
Frankowski J., 1972, List Arysteasza, czyli legenda o powstaniu Septuaginty, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” z. 1, s. 12–22.
Głowiński M., 1989, Sztuka mówienia do władców, w: Jan Kochanowski. Interpretacje, red. J. Błoński, Kraków, s. 80–87.
Kempfi A., 1959, O tłumaczeniu Kroniki Arysteasza jako jednej z parenez politycznych w piśmiennictwie polskim XVI wieku, Warszawa.
Korolko M., 1991, Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta, Warszawa.
Kriegseisen W., 2010, Stosunki wyznaniowe w relacjach państwo-kościół między reformacją a oświeceniem (Rzesza Niemiecka – Niderlandy Północne – Rzeczpospolita polsko-litewska), Warszawa, s. 7–217, 411–673.
Meller K., 2004, „Noc przeszła, a dzień się przybliżył”. Studia o polskim piśmiennictwie reformacyjnym XVI wieku, Poznań, s. 15–82.
Nowy Testament zupełny, 1553, Królewiec.
Ocieczek R., 1990, O różnych aspektach badań literackiej ramy wydawniczej w książkach dawnych, w: O literackiej ramie wydawniczej w książkach dawnych, red. R. Ocieczek, Katowice, s. 7–20.
Otwinowska B., 1974, Język – naród – kultura. Antecedencje i motywy renesansowej myśli o języku, Warszawa, s. 119–270.
Pietrzyk-Reeves D., 2010, O pojęciu „Rzeczpospolita” (res publica) w polskiej myśli politycznej XVI wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” t. 62, z. 1, s. 37–63.
Rej M., 1965, Postylla (wydanie fototypiczne), cz. 2, Wrocław.
Sucheni-Grabowska A., 1994, Obowiązki i prawa królów polskich w opiniach pisarzy epoki odrodzenia, w: Między monarchią a demokracją. Studia z dziejów Polski XVI–XVIII wieku, red. A. Sucheni-Grabowska, M. Żaryn, Warszawa, s. 53–115.
Sucheni-Grabowska A., 1996, Zygmunt August król polski i wielki książę litewski 1520–1562, Warszawa, s. 303–322.
Testamentu Nowego część pierwsza,1551, Królewiec.
Testamentu Nowego część wtora a ostateczna, 1552, Królewiec.
Winiarska I., 2004, Słownictwo religijne polskiego kalwinizmu od XVI do XVIII wieku na tle terminologii katolickiej, Warszawa, s. 272–288.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.