Słowa kluczowe
concrete poetry
experimental poetry
musical score
neo-avantgarde
music
city
Jak cytować
Abstrakt
The article covers wiersze-nadsłowne [“supra-verbal” poems] by Marian Grześczak written in the period of 1959–1963, which was one of the first specimens of concrete poetry in Poland. The main part comprises an elaborate analysis of a work titled Miasto: partytura [City: score] (previously called: Miasto, parodia [City, parody]). The text becomes a springboard for the presentation of original literary theoretical ideas concerning the links between the literary text and musical notation, and in doing so refers to the findings of authors such as G. Agamben and J. Derrida, as well as G. Deleuze and F. Guattari, but predominantly to Grześczak’s own commentaries, as one of the first Polish commentators of the international concrete poetry movement. The article also mentions sixteen unpublished poems, which were found in an archive of visual poems by Grześczak, whose analysis provides a basis for rejecting the notion pervading relevant literature of the “sporadic” and “insignificant” character of the poet’s concrete works. Thus, the article is an attempt at literary historical revision and a contribution to the re-interpretation of the history of concrete and experimental poetry in Poland.
Bibliografia
Afanasjew z Sopotu, Gałązka światła, Warszawa 1962.
Agamben G., Parodia, [w:] G. Agamben, Profanacje, przeł. M. Kwaterko, Warszawa 2006.
Bandrowska-Wróblewska J., Nota biograficzna, [w:] M. Grześczak, Poezje wybrane, Warszawa 1975.
Bańko M., Współczesny polski onomatopeikon. Ikoniczność w języku, Warszawa 2008.
Barthes R., Ziarno głosu, przeł. J. Momro, „Teksty Drugie” 2015, nr 5.
Biernacka B., Próby Mariana Grześczaka, [w:] B. Biernacka, Style i postawy. Szkice o poezji, Poznań 1969.
Bogue R., Scoring the Rhizome: Bussotti’s Musical Diagram, „Deleuze Studies” 2014, vol. 8, nr 4.
Calvino I., Niewidzialne miasta, przeł. A. Kreisberg, Kraków 2005.
Celan P., Południk, przeł. A. Kopacki, „Literatura na Świecie” 2010, nr 1–2.
Cybulski A., Pokolenie kataryniarzy. Zapiski z 10-lecia Klubu Studentów Wybrzeża „Żak”, Gdynia 1968.
Dawidek-Gryglicka M., Historia tekstu wizualnego. Polska po 1967 roku, Warszawa 2012.
Deleuze G., Guattari F., Kłącze, przeł. B. Banasiak, „Colloquia Communia” 1988, nr 1–3.
Deleuze G., Guattari F., Tysiąc plateau, [przekład zbiorowy, brak nazwiska tłumaczy], red. J. Bednarek, Warszawa 2015.
Derrida J., Gorączka archiwum. Impresja freudowska, przeł. J. Momro, Warszawa 2016.
Dróżdż S., Pojęciokształty, „Odra” 1968, nr 12.
Dróżdż S., Trochę uwag, [w:] Poezja konkretna. Wybór tekstów polskich oraz dokumentacja z lat 1967–1977, oprac. S. Dróżdż, Wrocław 1978.
Frycz J., O „Galerii”, [w:] Teatr Galeria, [Program do spektaklu „Kolonia karna”], Gdańsk 1961.
Garnier P., Spatialisme et poésie concrète, Paris 1968.
Genosko G., Proliferation, Openness, and the Between in Deleuze and Guattari, [w:] G. Genosko, Undisciplined Theory, London–New Dehli 1998.
Grześczak I., Topografie poezji, [w:] Cień światła. Życie i twórczość Mariana Grześczaka, red. A. Sobańska, A. Kraszewska, Poznań 2012.
Grześczak M., Kronika Miesiąca. W kraju, „Poezja” 1968, nr 1.
Grześczak M., Naczynie poważne, Warszawa 1967.
Grześczak M., niepublikowane materiały z: Archiwum Mariana Grześczaka, Ośrodek Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego, Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu.
Grześczak M., Pies na Galerii, „Itd” 1963, nr 28.
Grześczak M., Poezja i plastyka, „Litery” 1966, nr 2, s. 14.
Grześczak M., Poezja konkretna, „Literatura” 1980, nr 33, s. 11.
Grześczak M., Przedwierzbak, [w:] Wiek Wierzbaka. Głosy poezji i prozy, red. M. Grześczak, Poznań 2006.
Grześczak M., Ruchome granice poezji i plastyki, [w:] Ruchome granice. Szkice i studia, red. M. Grześczak, Gdynia 1968.
Grześczak M., Sierpień, tętnienie, Warszawa 1975.
Grześczak M., The Visual Form of the Theatre, „Young Cinema Theatre” 1965, nr 8 (1).
Grześczak M., Trzeci wiersz. Przypadki teatru poezji, Warszawa 1973.
Grześczak M., Urywki autobiografii, [w:] M. Grześczak, Poezje wybrane, Warszawa 1975.
Grześczak M., Wiersze wybrane, Warszawa 1977.
Grześczak M., Wstęp, [w:] Ruchome granice. Szkice i studia, red. M. Grześczak, Gdynia 1968.
Grześczak M., Za granicą – Czechosłowacja, „Poezja” 1968, nr 10.
Grześczak M., Zestawienia (uwagi o happeningu), „Poezja” 1966, nr 4.
Hultsch A., Experimente im Ausnahmezustand. Poezja konkretna / Konkrete Poesie in Pole, [w:] Experimentelle Poesie in Mitteleuropa. Texte – Kontexte – Material – Raum, red. K. Schenk, A. Hultsch, A. Stašková, Göttingen 2016.
Jestem tradycjonalistą… Ze Stanisławem Dróżdżem rozmawia Paweł Majerski, „Opcje” 1998, nr 3.
Krechowicz J., Pies, a także brak psa, [w:] Teatr Galeria, [Program do spektaklu „Pies”], Gdańsk 1963.
Krysztoforska M., Deterytorializując notację. O diagramatycznej naturze partytur graficznych, tłum. A. Klichowska, „Glissando” 2017, nr 3 (32).
Kunda B.S., Poezja konkretna – szkic sytuacyjny, „Studia Estetyczne” 1973, t. 10.
Lawrence D.H., The Rainbow, New York 1915.
Mallarmé S., Rzut kośćmi nigdy nie zniesie przypadku, przeł. T. Różycki, Kraków 2005.
Man de P., Hegel o wzniosłości, [w:] P. de Man, Ideologia estetyczna, przeł. A. Przybysławski, Gdańsk 2000.
Matuszewski R., Poezja polska w roku 1967, „Poezja” 1968, nr 9.
Melberg A., Teorie mimesis. Repetycja, przeł. J. Balbierz, Kraków 2002.
Miłobędzka K., Zbierane. 1960–2005, Wrocław 2006.
Murray Schafer R., Muzyka środowiska, przeł. D. Gwizdalanka, [w:] Kultura dźwięku. Tekstu o muzyce nowoczesnej, red. C. Cox, D. Warner, Gdańsk 2010.
Mycielska-Golik Z., [posłowie], [w:] M. Grześczak, Marian Grześczak, Warszawa 1986.
Nowicki K., Naczynie realne, „Poezja” 1967, nr 9.
O milczeniu. Z Jackiem Wesołowskim rozmawia Tomasz Zalejski-Smoleń, „Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” 2009, nr 2.
Odprysk poezji: Stanisław Dróżdż mówi = A Piece of Poetry: Conversations with Stanisław Dróżdż. Rozmowy przeprowadziła Małgorzata Dawidek Gryglicka, Kraków – Warszawa 2012.
Poezja konkretna. Wybór tekstów polskich oraz dokumentacja z lat 1967–1977, oprac. S. Dróżdż, Wrocław 1978.
Rogoziński J., Stare i nowe u Grześczaka, „Współczesność” 1967, nr 9.
Russolo L., Sztuka hałasów: Manifest Futurystyczny, przeł. J. Kutyła, [w:] Kultura dźwięku. Tekstu o muzyce nowoczesnej, red. C. Cox, D. Warner, Gdańsk 2010.
Sławek T., Między literami. Szkice o poezji konkretnej, Wrocław 1989.
Szymański W.P., W stronę metodologii, „Życie Literackie” 1967, nr 44.
Waśkiewicz A.K., Naczynie poważne [recenzja], „Pomorze” 1967, nr 14.
Waśkiewicz A.K., Polska poezja konkretna, „Nadodrze” 1971, nr 18.
Waśkiewicz A.K., Polska poezja konkretna?, „Twórczość” 1969, nr 7.
Wesołowski J., Czasoprzestrzeń słowa, „Nowy Wyraz” 1977, nr 10.
Wesołowski J., Trzy polskie poetyki concrete verse. Dróżdż, Grześczak, Białoszewski, „Odra” 2005.
Witan J., Debiuty – eksperymenty, „Nowe Książki” 1967, nr 14.
Zawadzki A., Literatura a myśl słaba, Kraków 2009, s. 235.
Żurakowski B., „Naczynia poważnego” forma otwarta i zamknięta, „Odra” 1968, nr 1.
Żurowski A., Wyspy czystej formy: o teatrze Jerzego Krechowicza, „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska” 2009, nr 7.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).