Słowa kluczowe
koncepcja czasu
motyw labiryntu
wieczność
Kubrick
Borges
Jak cytować
Abstrakt
In the interview which appeared after the premiere of The Shining, Kubrick said that the fantastic qualities of reality in his movies are “treated in a very […] ordinary way”. He indicated that uncanny events are also depicted in this way in Jorge Luis Borges’ writings. The comparison made by Kubrick should not be disregarded since the labyrinth motif, which does not appear in Stephen King’s book that has been adapted for the screen, is an important theme in Borges’ works as well as in The Shining. The Garden of Forking Paths, which was also written by this Argentinian writer, not only explores the above-mentioned motif, but also describes the conception of time which can be found in The Shining and in the last scene of Kubrick’s 2001: A Space Odyssey. Borges’ literary works might be helpful in comprehending Kubrick’s notion of the fourth dimension. The coexistence of different times in The Shining, in turn, refers to the theological idea of eternity. This conception corresponds to the main character’s nature – especially his desires, aspirations and anxieties. The established perspective provides an opportunity to exemplify what Kubrick meant by showing the fantastic qualities of reality “in a simple, non-baroque style”.Bibliografia
P.W. Jansen, Kommentierte Filmografie, [w:] Stanley Kubrick, hrsg. von P.W. Jansen und W. Schütte, München–Wien 1984, s. 162.
S. Frosali, Eklektyzm o niezwykłej jednorodności, tłum. U. Franczyk, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej, red. D. Zielińska, Warszawa 1989, s. 81.
M. Wedemann, Zobrazować niewidzialne. Symbolika religijna w „Oczach szeroko zamkniętych”, [w:] Język religii dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym). V. Materiały z konferencji. Gniezno 22–24 września 2008, pod red. P. Bortkiewicza, S. Mikołajczaka i M. Rybki, Poznań 2009, s. 475 (Biblioteczka Poznańskich Studiów Polonistycznych Serii Językoznawczej, t. 39).
S. Kubrick, Powieści i filmy, przeł. P. Kopański, „Film na Świecie” 1993, nr 394/395, s. 57.
Mówi Diane Johnson, scenarzystka „Shining”, przeł. I. Dembowski, „Film na Świecie” 1981, nr 273–274, s. 40 (wywiad przeprowadził D. Barbier).
A. Lewicki, Stanley Kubrick. Dychotomie i paradoksy, [w:] Kino amerykańskie. Twórcy, red. E. Durys i K. Klejsa, Kraków 2006, s. 107.
A. Helman, Twórcza zdrada: Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998, s. 100.
Mówi Stanley Kubrick, przeł. I. Dembowski, „Film na Świecie” 1981, nr 273–274, s. 35 (wywiad przeprowadził J.P. Oudart).
P. Kletowski. Filmowa odyseja Stanleya Kubricka, Kraków 2006, s. 179–316.
M. Głowiński, Mity przebrane, Kraków 1994, s. 154.
P. Santarcangeli, Księga labiryntu, przeł. I. Bukowski, red. naukowa A. Krawczuk, Warszawa 1982.
J.L. Borges, Opowiadania, przeł. Z. Chądzyńska, A. Sobol-Jurczykowski, K. Piekarec, K. Wojciechowska, S. Zembrzuski, Kraków 1978.
J.L. Borges, Nowa refutacja czasu, [w:] tegoż, Dalsze dociekania, przeł. A. Sobol-Jurczykowski, Warszawa 1999.
J.L. Borges, O. Ferrari, W dialogu I, przeł. E. Nawrocka, Gliwice 2007, s. 30
S. Hawking, Ilustrowana krótka historia czasu, przeł. P. Amsterdamski, Poznań 1996, s. 32.
L. Kołakowski i Z. Mentzel, Czas ciekawy, czas niespokojny, t. 2, Kraków 2008.
G.P. Brunetta, Filmowa odyseja Stanleya Kubricka, tłum. U. Franczyk, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej, red. D. Zielińska, Warszawa 1989, s. 65–66.
U. Eco, Od drzewa do labiryntu, przeł. G. Jurkowlaniec, M. Surma-Gawłowska, J. Szymanowska i A. Zawadzki, Warszawa 2009, s. 49.
O. Calabrese, „Światy możliwe” Kubricka, czyli poetyka drzwi, tłum. U. Franczyk, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 127.
R. Burgin, Rozmowy z Jorge Luisem Borgesem, przeł. M. Kłobukowski, Gdańsk 1993. s. 128.
Imperfect Symmetries, <http://kubrickfilms.tripod.com/id4.html>, dostęp: 09.12.2014.
K. Kozłowski, Muzyka i horror. „Lśnienie” Stanleya Kubricka, „Images” 2009–2010, vol. 13–14, s. 52.
J.L. Borges, O. Ferrari, dz. cyt., s. 31. Zob. też J.L. Borges, Historia wieczności, przeł. A. Elbanowski, Warszawa 2006, s. 11–12.
L. Kołakowski, Z. Mentzel, dz. cyt., s. 186. Zob. też Augustyn Aureliusz, Wyznania, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1982, s. 225–227.
K. Kościelski, Demoniczna transcendencja. Motyw faustowski w „Lśnieniu” Stanleya Kubricka, „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 19, s. 153–170.
M. Ciment, Przestrzeń i czas w dziełach Kubricka, przeł. U. Franczak, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 115–117.
P.C. Usai, Kubrick jako architekt, tłum. U. Franczyk, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 175.
W. Parrill, Stanley Kubrick, przeł. A. Chajewski, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 90.
J. Hani, Symbolika świątyni chrześcijańskiej, przeł. A.Q. Lavique, Kraków 1998, s. 101.
A. Bienk, Filmsprache, Marburg 2008, s. 130.
S. Marschall, Farbe im Kino, Marburg 2009, s. 61.
Pauline Kael, What did Pauline Kael think of THE SHINING?, <http://krusch.com/kubrick/Q54b.html>, dostęp: 09.12.2014.
K. Kościelski, Orfeusz i Eurydyka w Marienbadzie, „Kwartalnik Filmowy” 2014, nr 86, s. 76–91.
J.L. Borges, Historia wieczności, przeł. A. Elbanowski, Warszawa 2006, s. 85–86.
J.L. Borges, Osnowa, [w:] Twórca, przeł. Z. Chądzyńska i K. Rodowska-Wiesiołowska, Warszawa 1974, s. 24. Zob. też J.L. Borges, Temat zdrajcy i bohatera, [w:] Opowiadania…, s. 110–114.
R. Lacayo, Semper Fi, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 188.
M. Lurker, Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, przeł. R. Wojnakowski, Kraków 1994, s. 179.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).