Abstrakt
The article’s author analyses Marek Bieńczyk’s novel Tworki (1999), using tools from genre theory and challenging the prevailing view of Bieńczyk as a postmodernist, the pantextualism of his literature, and his adherence to “non-epic prose.” Bieńczyk’s novel is contextualized as a drawnout story (gawęda), mystery story, bildundsroman. It is shown how Bieńczyk uses established genres to assemble the elements of a narrative universe (the narrator, protagonist, intrigue), and the way he handles the epic aspects of his literature. Particular emphasis is placed on an analysis of the vaudeville-cabaret layers of the novel, everything borrowed from popular culture and used to re-narrate the trauma of the Holocaust. In this respect, Bieńczyk’s novel is considered to be one of the bravest works in Polish post-1989 literature.Bibliografia
M. Bieńczyk, Tworki, Warszawa 1999.
M. Cieślik, Antyplaton w Tworkach, „Polityka” 1999, nr 25.
M. Cichy, Poeci, epicy, feministki, „Gazeta Wyborcza” 2000, nr 116, s. 15.
M. Zaleski, Praca żałoby, „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 108 oraz W. Bojda, Tworki, czyli o zanikaniu, „FA-art” 1999, nr 2.
Książę melancholii w domu wariatów, rozmowa P. Czaplińskiego i P. Śliwińskiego, „Megaron” 1999, nr 6, s. 33-34.
S. Fish, Literatura w czytelniku, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 4, cz. 1, red. H. Markiewicz, Kraków 1996.
H.R. Jauss, Historia literatury jako wyzwanie rzucone nauce o literaturze, przeł. R. Handke, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 4.
K. Bartoszyński, O integracji badań nad tzw. komunikacją literacką, „Pamiętnik Literacki” 1987, z. 1.
H. Markiewicz, Odbiór i odbiorca w badaniach literackich, [w:] Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1996.
R. Handke, Kategoria horyzontu oczekiwań odbiorcy a wartościowanie dzieł literackich, [w:] Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977.
G. Genette, Palimpsesty, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1996.
M. Bachtin, Gatunkowe i fabularno-kompozycyjne właściwości utworów Dostojewskiego, [w:] tenże, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska, Warszawa 1970.
K. Uniłowski, Jeśli ktoś kocha, to i opowiada, [w:] Skądinąd, Biblioteka „FA-art”, s. 90-95; pierwodruk: „FA-art” 1994, nr 4.
Z. Gąsiorowska-Szmydtowa, Poetyka gawędy, [w:] taż, Studia i portrety, Wrocław 1983, s. 337.
R. Ostaszewski, Wszyscyśmy z jednych Tworek, „Dekada Literacka” 1999, nr 5-6.
M. Bieńczyk, Terminal, Warszawa 1994.
K. Bartoszyński, O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątek Soplicy”, [w:] tenże, Teoria i interpretacja. Szkice literackie, Warszawa 1985, s. 208-243.
Imię Soni, z Markiem Bieńczykiem rozmawia Wojciech Chmielewski, „Rzeczpospolita” 1999, nr 159
M. Maciejewski, Gawęda jako słowo przedstawione, [w:] tenże, Poetyka – gatunek – obraz, Warszawa 1977, s. 41.
M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewski, Warszawa 1970, s. 301.
M.R. Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław 1974, s. 148.
Słowo w akcji, z Markiem Bieńczykiem rozmawia Maja Wolny, „Polityka” 2000, nr 5, <http://www.polityka.pl/paszportypolityki/rozmowy/ 246,1,slowo-w-akcji.read> [dostęp: 12.07.2012].
B. Hadaczek, Bohater rozwojowy, [w:] Postać w dziele literackim, Toruń 1982, s. 37-54 oraz tenże, Polska powieść rozwojowa w dwudziestoleciu międzywojennym, Szczecin 1985.
R. Caillois, Odpowiedzialność i styl. Eseje, przeł. J. Błoński i in., Warszawa 1967.
S. Lasić, Poetyka powieści kryminalnej. Próba analizy strukturalnej, przeł. M. Petryńska, Warszawa 1976, s. 58-9.
J. Słowacki, Beniowski, Biblioteka Narodowa I, Wrocław 1996, nr 13-14, s. 7.
K. Bartoszyński, Dwa modele powieści: Milan Kundera, Umberto Eco, „Teksty Drugie” 1996, nr 6.
M.P. Markowski, O teorii i powieści, [w:] tenże, Anatomia ciekawości, Kraków 1999.
M.P. Markowski, Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura, Bydgoszcz 1997, s. 270-290.
A. Skrendo, Literatura w Derridzie– Derrida w literaturze. Przypadek „Tworek”, [w:] Derrida / Adirred, red. D. Ulicka, Ł. Wróbel, Pułtusk 2006, s. 331-346.
P. Marecki, (Po)tworek Derridy, „Studium” nr 6, 1999 – nr 1, 2000, s. 178.
M. Foucault, Wstęp do transgresji, [w:] Osoby, red. M. Janion, przeł. T. Komendant, Warszawa 1977, s. 310.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).