Słowa kluczowe
powieść
teoria gatunków
powieść gatunkowa
Jak cytować
Abstrakt
The article’s author analyses Marek Bieńczyk’s novel Tworki (1999), using tools from genre theory and challenging the prevailing view of Bieńczyk as a postmodernist, the pantextualism of his literature, and his adherence to “non-epic prose.” Bieńczyk’s novel is contextualized as a drawnout story (gawęda), mystery story, bildundsroman. It is shown how Bieńczyk uses established genres to assemble the elements of a narrative universe (the narrator, protagonist, intrigue), and the way he handles the epic aspects of his literature. Particular emphasis is placed on an analysis of the vaudeville-cabaret layers of the novel, everything borrowed from popular culture and used to re-narrate the trauma of the Holocaust. In this respect, Bieńczyk’s novel is considered to be one of the bravest works in Polish post-1989 literature.Bibliografia
M. Bieńczyk, Tworki, Warszawa 1999.
M. Cieślik, Antyplaton w Tworkach, „Polityka” 1999, nr 25.
M. Cichy, Poeci, epicy, feministki, „Gazeta Wyborcza” 2000, nr 116, s. 15.
M. Zaleski, Praca żałoby, „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 108 oraz W. Bojda, Tworki, czyli o zanikaniu, „FA-art” 1999, nr 2.
Książę melancholii w domu wariatów, rozmowa P. Czaplińskiego i P. Śliwińskiego, „Megaron” 1999, nr 6, s. 33-34.
S. Fish, Literatura w czytelniku, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 4, cz. 1, red. H. Markiewicz, Kraków 1996.
H.R. Jauss, Historia literatury jako wyzwanie rzucone nauce o literaturze, przeł. R. Handke, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 4.
K. Bartoszyński, O integracji badań nad tzw. komunikacją literacką, „Pamiętnik Literacki” 1987, z. 1.
H. Markiewicz, Odbiór i odbiorca w badaniach literackich, [w:] Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1996.
R. Handke, Kategoria horyzontu oczekiwań odbiorcy a wartościowanie dzieł literackich, [w:] Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977.
G. Genette, Palimpsesty, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1996.
M. Bachtin, Gatunkowe i fabularno-kompozycyjne właściwości utworów Dostojewskiego, [w:] tenże, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska, Warszawa 1970.
K. Uniłowski, Jeśli ktoś kocha, to i opowiada, [w:] Skądinąd, Biblioteka „FA-art”, s. 90-95; pierwodruk: „FA-art” 1994, nr 4.
Z. Gąsiorowska-Szmydtowa, Poetyka gawędy, [w:] taż, Studia i portrety, Wrocław 1983, s. 337.
R. Ostaszewski, Wszyscyśmy z jednych Tworek, „Dekada Literacka” 1999, nr 5-6.
M. Bieńczyk, Terminal, Warszawa 1994.
K. Bartoszyński, O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątek Soplicy”, [w:] tenże, Teoria i interpretacja. Szkice literackie, Warszawa 1985, s. 208-243.
Imię Soni, z Markiem Bieńczykiem rozmawia Wojciech Chmielewski, „Rzeczpospolita” 1999, nr 159
M. Maciejewski, Gawęda jako słowo przedstawione, [w:] tenże, Poetyka – gatunek – obraz, Warszawa 1977, s. 41.
M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewski, Warszawa 1970, s. 301.
M.R. Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław 1974, s. 148.
Słowo w akcji, z Markiem Bieńczykiem rozmawia Maja Wolny, „Polityka” 2000, nr 5, <http://www.polityka.pl/paszportypolityki/rozmowy/ 246,1,slowo-w-akcji.read> [dostęp: 12.07.2012].
B. Hadaczek, Bohater rozwojowy, [w:] Postać w dziele literackim, Toruń 1982, s. 37-54 oraz tenże, Polska powieść rozwojowa w dwudziestoleciu międzywojennym, Szczecin 1985.
R. Caillois, Odpowiedzialność i styl. Eseje, przeł. J. Błoński i in., Warszawa 1967.
S. Lasić, Poetyka powieści kryminalnej. Próba analizy strukturalnej, przeł. M. Petryńska, Warszawa 1976, s. 58-9.
J. Słowacki, Beniowski, Biblioteka Narodowa I, Wrocław 1996, nr 13-14, s. 7.
K. Bartoszyński, Dwa modele powieści: Milan Kundera, Umberto Eco, „Teksty Drugie” 1996, nr 6.
M.P. Markowski, O teorii i powieści, [w:] tenże, Anatomia ciekawości, Kraków 1999.
M.P. Markowski, Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura, Bydgoszcz 1997, s. 270-290.
A. Skrendo, Literatura w Derridzie– Derrida w literaturze. Przypadek „Tworek”, [w:] Derrida / Adirred, red. D. Ulicka, Ł. Wróbel, Pułtusk 2006, s. 331-346.
P. Marecki, (Po)tworek Derridy, „Studium” nr 6, 1999 – nr 1, 2000, s. 178.
M. Foucault, Wstęp do transgresji, [w:] Osoby, red. M. Janion, przeł. T. Komendant, Warszawa 1977, s. 310.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).